Met zijn eerste concertante uitvoering van Die Walküre speelde het Rotterdams Philharmonisch Orkest de première die allesbehalve doorsnee was.

Al tijdens de openingsmaten van dit tweede deel van Wagners operacyclus Der Ring des Nibelungen wordt het duidelijk dat de dirigent en het orkest enorm op dreef zijn. De blinkende goudranden van de schoenen van Yannick Nézet-Séguin lijken op gouden ruitersporen. Met zijn onstuitbare energie spoort hij het orkest daadwerkelijk continu aan om nog meer kracht en meer volume te geven. Een overweldigende stroom muziek die vanuit het podium klinkt is bij flarden veel te groot voor de zaal, maar het lukt ere-dirigent Nézet-Séguin de orkestklank steeds op tijd te temmen. Hij haalt maximum aan kleur uit het orkest en weet de spanningsbogen in Wagners niet bepaald beknopte verhaal meesterlijk op te bouwen.

Sterk solistenensemble

Naast het op een hoog niveau spelend orkest heeft Rotterdamse Walküre ook een keur aan uitstekende solisten met dramatisch-expressieve stemmen. Vocaal zijn ze allemaal even overtuigend, ongeacht de grootte van hun partij. Keer op keer demonstreren de zangers trefzekere toonvorming, indrukwekkend dynamisch bereik én groot  uithoudingsvermogen wat bij de uitvoering van bijna vijf uur net zo belangrijk is als mooie stem.

De tenor Stanislas de Barbeyrac zet een beheerste Siegmund neer. Zijn stem is sterk en flexibel, en is zeer innemend in Ein Schwert verhiess mir der Vater en in het Lentelied Winterstürme wichen dem Wonnemond. Elza van den Heever is emotioneel een zeer betrokken Sieglinde. Haar mooie crescendo’s, zoals in O hehrstes Wunder!, maken haar emoties meer voelbaar en de stem steeds voller, opener en sterker. De Amerikaanse bas Soloman Howard als Sieglindes man Hunding bezit naast een grote en krachtige stem ook een onmiskenbaar dramatisch talent. Alleen al met zijn aanwezigheid ademt hij de bedreiging en grote woede uit.

De sopraan Tamara Wilson is een warme en menselijke Brünnhilde, die mooi en sterk in de hoogte klinkt. Tussen alle vocale hoogtepunten die haar veeleisende rol te bieden heeft maakt ze grote indruk met Siegmund! Sieh auf mich!, Halt ein, Wälsung! en haar laatste verzoek tot Wotan in Soll fesselnder Schlaf.

De door tegenstrijdige gevoelens verscheurde Wotan van Brian Mulligan is zich heel bewust van zijn ‘knellende ketens’ en de onafwendbaarheid van het lot. Hij is bedroefd en wanhopig maar vooral onbuigzaam in zijn beslissing om zijn dochter te straffen. De sterkste momenten van Mulligan die zijn krachtige stem goed laten uitkomen, zijn dan ook de scenes van zijn woede over Brünnhildes ongehoorzaamheid en zijn afscheid van haar met Leb wohl, du kühnes.

De ontstemde Fricka van Karen Cargill is fel en wraakzuchtig. Ze bezit de  grootste dosis energie van het hele solistenensemble en is heel uitgesproken in haar eisen in Deiner ew’gen Gattin heilige Ehre.

De acht Walkürenzusters van Brünnhilde vormen samen een mooi en goed op elkaar afgestemde ensemble. Ze stellen zich stralend in de 3de acte aan en zingen met duidelijk plezier en overwinningsvuur. Helaas verhoogt het orkest zijn maximale volume precies bij de inzetten van de gezusters en bij hun smeekbedes Halt’ ein, o Vater!. Maar ook met iets te dominant orkest – dat verder voor een uitstekende vocaal-orkestrale balans zorgt – blijven de stemmen van de Walküren sterk en duidelijk geprononceerd in de hoogte.

Voordelen van concertante uitvoering

Die Walküre van Rotterdam mag dan wel de concertante uitvoering zijn, helemaal statisch is zij ook niet. De zangers zitten niet de hele tijd voor het orkest op hun beurt te wachten, maar komen het podium op vanuit de zaaldeuren om daarna net zo rustig en waardig weg te gaan. Heel effectvol is de opkomst van de Walkuren, die een voor een uit verschillende zaaldeuren opkomen en twee groepen aan weerszijde van het podium vormen. Ook mise-en-scènes van dialogen zijn duidelijk uitgewerkt. Zangers maken wellicht minimaal maar wel dergelijk contact met elkaar, waarbij hun lichaamstaal, de kleine gestes, bewegingen en blikken duidelijk en veelzeggend zijn. De verwarring van Wotan en verdriet van vermoeide Siegmund zijn af te lezen van de manier waarop ze door hun haar strijken en hun handen voor het gezicht houden. De gebaalde vuisten van Hunding spreken boekdelen, net als zijn ontblote borst met gespannen spieren die hij vol bedreiging en stijgende woede bij zijn beslissende strijd met Siegmund demonstreert (goed dat ze wat verder uit elkaar staan wat de spanning is te snijden).

Niets tegen een enscenering, maar de concertante uitvoering zoals deze in Rotterdam is een goede manier om Wagners opera mee te maken/te beleven. Natuurlijk komt zijn muziektheater echt tot leven in een operaproductie, maar het verplaatsen van het zwaartepunt op de tekst en de muziek zorgt net zo goed voor Wagners beroemde symbiose van woord en toon als een theatrale opvoering. Er ontstaat alle ruimte voor de gezongen tekst en de muziek zelf met al haar leitmotiven, geconcentreerde gevoelens en onheilspellende klanken. Deze ruimte wordt door het RPhO en de solisten uitstekend benut, met als resultaat de uitvoering van een benijdenswaardige energie en een grote artistieke allure.

Na de uitvoering in Rotterdam volgden voorstellingen in Baden Baden en Dortmund. U kunt nog proberen een kaartje voor het concert op 4 mei in Parijs in het Théâtre des Champs-Elysées te bemachtigen. Het concert begint om 18.00 uur.

Verder lezen, luisteren en kijken

In 2022 speelde het Rpho een overdonderende Das Rheingold.

In 2018 maakte het RphO een video over 10 jaar Yannick Nézet-Séguin

In 2023 zong Brian Mulligan Wotan in Stuttgart.