De Nederlandse countertenor Maarten Engeltjes richtte in 2017 het barokgezelschap PRJCT Amsterdam waarmee hij regelmatig interessante concerten produceert en dirigeert. Niet alleen met uitdagende programma’s, maar vaak ook met internationale sterren.

Op 21 mei presenteerde het gezelschap een bijzonder programma in het Concertgebouw in Amsterdam, met aria’s, duetten en een terzet uit bekende en minder bekende opera’s van Wolfgang Amadeus Mozart. Naast dat hijzelf als countertenor en dirigent te bewonderen was, had hij een drietal internationale zangers weten te strikken voor zijn programma: de Nederlandse sopraan Lenneke Ruiten, de Duitse bas-bariton Andreas Wolf en de Mexicaanse tenor Rolando Villazón.

Ster

Voor wie Villazón niet (meer) kent: in 2004 debuteerde hij in Nederland als Don Carlo* in een prachtige productie bij De Nationale Opera (destijds de Nederlandse Opera). Na zijn enerverende debuut in La Traviata tijdens de Salzburger Festspiele in 2005 (met Anna Netrebko, tevens op cd en DVD uitgebracht), werd hij snel dé operasensatie van dat moment. Maar zo snel als zijn ster rees, zo snel ebde zijn reputatie ook weer weg. Villazón kreeg namelijk binnen de kortste keren stemproblemen en verdween van het toneel. Een paar jaar later maakte hij zijn comeback in ander repertoire dan het zwaar romantische. Als barokzanger slaagde hij erin om een nieuwe carrière op te bouwen, waardoor hij ook in beeld kwam bij dirigent Yannick Nézet-Séguin waarmee hij vijf Mozart opera’s opnam. Op die opnames hoor je wel dat de eens zo stralende tenor van Villazón niet meer aanwezig is, maar hij slaagt er op verdienstelijke wijze in, om de rollen overtuigend te brengen. Omdat ik Villazón al sinds 2008 niet live gehoord had was het best spannend om weer een concert met de tenor bij te wonen.

Nadat het barokorkest PRJCT Amsterdam de Intrada (de ouverture) uit Mozart’s eerste opera Apollo et Hyacinthus ten beste had gegeven, leverde Villazón de aftrap met de concertaria ‘Va del furor portata’, een aria die Mozart geschreven had in zijn 9^de levensjaar. De zanger, gekleed in een fleurig bordeauxrood fluwelen jasje, zong de aria vol dramatiek met zo her en der wat rommelige coloraturen, maar hij bracht de juiste energie die dat stuk nodig had. Zijn stem klonk fris, maar soms was het net alsof er een deken om hem heen hing, alsof hij niet voldoende resonantie kon vinden in z’n stem.

Zijn tweede bijdrage ‘Voi che fausti’’, een aria uit de opera Il rè pastore, verliep wat problematischer. De aria is wat minder interessant dan de eerste en ook hier merkte je dat Villazón de coloraturen niet altijd de baas was. Aan zijn inzet lag het niet. Vol enthousiasme weet hij uiteindelijk toch het publiek in te pakken, ondanks dat hij in de hogere regionen op het randje van zijn kunnen zong. Hoe anders wordt het als Villazón ook de clown uit kan hangen, zoals in de concertaria die hij daarna zong: ‘Con ossequio, con rispetto’. In deze aria krijgt de zanger van Mozart de gelegenheid om twee totaal verschillende gezichten te laten zien. De aria bezingt enerzijds respectvol ‘een man van perfecte wijsheid’, maar anderzijds laat de zanger zich laatdunkend over hem uit. Dit leverde voor Villazón de unieke gelegenheid om zijn komische talenten in te zetten, waarmee hij het publiek plat kreeg.

Aan het slot van het pauze-loze concert zong Villazón nog de Papageno ‘zelfmoordscène’ uit Die Zauberflöte, aangevuld met het eeuwig amusante duet met Papagena. Daar sloot het concert mee af, wat natuurlijk een open doekje opleverde voor de tenor en de sopraan Lenneke Ruiten. En terecht. Hoewel Duits niet echt als een natuurlijke taal klinkt bij de tenor, zong hij de soloscène met volle overgave en duidelijk spelplezier en het moeilijke pa-pa-pa gestotter lukte steengoed bij beide zangers.

Drie andere solisten

Het concert werd  met veel smaak verder opgevuld met bijdragen van de andere drie solisten. Maarten Engeltjes, die als hij soleerde zijn rug naar het orkest wendde, zong twee aria’s uit de opera Mitridate van de 14-jarige componist. Het ruige ‘Venga pur’ bleek een hoogtepunt. In deze aria blonk de countertenor uit in zijn coloraturen en krachtige techniek. Zijn bijdrage als Cherubino in de fragmenten uit Le Nozze di Figaro kon mij niet bekoren. Zijn vertolking van de aria ‘Voi che sapete’ was wat ruw, iets wat deze aria totaal niet kan hebben.

Zowel Andreas Wolf als Lenneke Ruiten leverden puike bijdragen aan het concert. Naast een uitdagend duet uit Apollo et Hyacinthus, dat ze samen met Engeltjes bracht, zong de Nederlandse sopraan een prachtig mooi en ontroerd gezongen ‘Dove sono i bei momenti’ uit de eerder genoemde Nozze.

Andreas Wolf zong al lopende vanuit de zaal de in moeilijkheid niet te onderschatten serenade ‘Deh vieni alla finestra’ uit Don Giovanni met verve. Veel minder tegen de toon aan dan ik meestal hoor bij menig bariton die deze aria ten besten geeft. Zijn ‘Madamina, il catalogo è questo’ uit dezelfde opera, maar in de rol van Leporello, was ijzersterk, hoewel hij zich één keer versprak. De bas-bariton heeft een uiterst mooie toonproductie, een indrukwekkend lange adem en gewoon een mooie stem om naar te luisteren. Samen met zijn ‘Non più andrai’ uit wederom Le Nozze waren dit wellicht de echte hoogtepunten van het concert.

Toegift

Het concert sloot af met een bijzondere toegift. Het was het eerste stuk dat Engeltjes als tiener hoorde van Mozart: het koormotet Ave verum Corpus. Voor Villazón en Wolf duidelijk geen gesneden koek, want beide zangers waren zo intensief in hun partijen aan het kijken, dat het bijna gênant was dat Engeltjes hen had overtuigd dit als toegift te brengen. Het mocht de algehele pret  van het kwalitatief hoge concert niet drukken.

Hoewel Engeltjes het orkest prima liet musiceren, vond ik het wel een gek fenomeen om hem telkens te zien omdraaien voor zijn vocale bijdragen, zodat hij zijn zang naar de zaal kon richten. Op zich niet onlogisch, maar als het orkest dan prima door blijft spelen, geeft het wel te denken of het orkest niet het gehele concert zonder dirigent had kunnen optreden.

Verder kijken, luisteren en lezen

Rolando Villazon zingt Mozart.

*Rolando Villazón als Don Carlo bij DNO

Lenneke Ruiten zingt ‘Dove sono’.

Andreas Wolf zingt de ‘catalogus-aria’ uit Don Giovanni.

Maarten Engeltjes en PRJCT Amsterdam in Vivaldi.

In 2021 gaf Maarten Engeltjes een concert met Andreas Scholl.