Kaalslag in culturele landschap dreigt
Keuzes maken is niet makkelijk, zeker als het om het verdelen van een steeds kleinere pot met geld voor cultuur in Nederland gaat. Cultuur is geen, al dan niet linkse, hobby, maar een onmisbaar bindmiddel voor een goed functionerende samenleving. Instellingen die podiumkunsten, maar ook (muziek)onderwijs, musea, openbare bibliotheken, muziek en kunst op radio en tv mogelijk maken, bieden ons voer om denkende, lezende, kijkende en luisterende en daardoor betere mensen van ons te maken. Nu worden juist die instellingen niet alleen door vele kortingen op, of geheel wegvallende, subsidies gepakt, maar ook nog in veel gevallen dubbel benadeeld door een BTW-verhoging in te voeren, die vooral de culturele sector zal treffen.
Bizarre afwijzingen
Ik begrijp daarom de toekenningen en afwijzingen van het Fonds voor de Podiumkunsten en de raad voor Cultuur niet.
Holland Opera valt buiten de boot na een positief advies, van Consensus Vocalis wordt gezegd dat het artistieke niveau zwak is, wat ook gezegd wordt van Laurens Vocaal evenals Sinfonia Rotterdam Het Internationaal Lied Festival Zeist krijgt geen jaarlijkse bijdrage en de ‘artistieke positie’ van het festival krijgt slechts een ruime voldoende, terwijl het festival als nooit tevoren de liedkunst in Nederland stimuleert en jonge mensen trekt, zowel op de podia als in de zaal. Van Holland Baroque, dat volgens de commissie een hoge artistieke kwaliteit biedt, wordt gezegd dat het een zwakke publieksfunctie heeft en als klap op de vuurpijl is er PRJCT Amsterdam. Het vindingrijke en artistiek hoogstaande initiatief van Maarten Engeltjes krijgt een positief advies, maar nul Euros omdat het budget ontoereikend is.
Met name vocale groepen en instellingen en ook jeugdorkesten en muziekcompetities lijken buiten de boot te vallen. Concensus Vocalis en Laurens Vocaal zijn onmisbaar in ons culturele landschap. Hoe kan de Nederlandse Reisopera uitvoeringen van operas met koor blijven geven als het koor geen subsidie krijgt? Dit geldt ook voor alle orkesten die met Concensus Vocalis en Laurens Vocaal samenwerken. Daarbij heb ik zelf meerdere malen genoten van hun artistiek hoge kwaliteit!
Opera Compact, dat op zeer creatieve wijze al jaren kleinschalige opera op hoog niveau naar een breed en divers publiek brengt, krijgt geen subsidie voor de komende 5 jaar.
Het Prinses Christina Concours, dé springplank voor jong muzikaal talent in zowel de regio´s als landelijk en ook het Nationaal Jeugd Jazz Orkest, internationaal geloofd en geprezen, staan aan de basis voor groei in de muzikale wereld, die ook verder gaat dan de traditionele klassieke muziekwereld, maar hun subsidieaanvragen werden afgewezen! Ook andere jeugdorkesten en vele jeugdkoren worden bedreigd door het niet toekennen van de subsidies. Zonder de jeugdige nieuwe aanwas blijft er op termijn niets meer over van de Nederlandse muzikale infrastructuur. De lijst van afwijzingen is te lang. Eigenlijk is elke afwijzing er een te veel.
Toekenningen ook raadselachtig
Natuurlijk begrijp ik dat er met dit krappe budget voor cultuur keuzes gemaakt moeten worden en er zijn naast de genoemde afwijzingen ook talrijke toekenningen voor bijvoorbeeld Opera Spanga, Opera2Day en Baroque Opera Amsterdam om er maar een paar te noemen, maar ook de toekenningen van de Raad voor Cultuur en het Fonds Podiumkunsten zijn moeilijk te doorgronden. Zo schrijft de raad bijvoorbeeld:
‘Met betrekking tot het Orkest van de Achttiende Eeuw constateert de raad dat dit ensemble goede stappen zet om zichzelf weer als voorloper van de oude muziek op de kaart te zetten, maar nog een weg heeft te gaan voor wat betreft de omvorming van de organisatie van een maatschap naar een cao-conform werkende stichting en het uitdragen van het nieuw beoogde elan. Ook is de maatschappelijke betekenis van dit ensemble nog relatief beperkt.’ Dus als je op de goede weg bent kun je van de overheid geen steun verwachten. Eerst maar zelf zien hoe je met de riemen de je hebt überhaupt overeind blijft, om daarna, als je niet verzopen bent, alsnog een kansje te maken op steun van de overheid. Gelukkig kent het Fonds Podiumkunsten het orkest wel de gevraagde 845.000 Euro subsidie toe.
Over Opera Zuid schrijft de raad voor Cultuur:’De kwestie-Opera Zuid heeft meerdere kanten. Het huidige financieringsmodel voor opera is naar het oordeel van de raad achterhaald…Ook vindt de raad dat Opera Zuid structureel meer armslag nodig heeft dan het beschikbare bedrag volgens de regeling om haar basisfunctie als volwaardig operagezelschap te kunnen vervullen. Haar plan is zowel artistiek inhoudelijk als in maatschappelijk opzicht onderscheidend en haar activiteiten zijn van onmisbare waarde voor een breed opera-aanbod in de regio Zuid. Tegelijkertijd is de raad gebonden aan de regeling en kan hij binnen dat kader geen hogere financiering bepleiten dan het maximaal beschikbare subsidiebedrag van 1.888.300 euro. Hij hoopt dat het ministerie Opera Zuid actief wil ondersteunen met aanvullende financieringsmogelijkheden, zodat er een reële oplossing komt voor de instelling.’
Het is dus aan de nieuwe regering, die niet van cultuur gecharmeerd lijkt, om ergens de benodigde 1.8 miljoen voor Opera Zuid te vinden om voor die ‘reële oplossing’ te zorgen. En hachelijke, zo niet onmogelijke zaak lijkt me.
De Nederlandse Reisopera zat ten tijde van het indienen van de aanvragen voor de landelijke subsidies van de raad voor Cultuur in een lastig parket. Er was geen (nieuwe) artistieke leiding en de toenmalige directie heeft blijkbaar een slechte aanvraag gedaan. De Raad schrijft :’…past de Reisopera in haar aanvraag een ongeoorloofde jaarlijkse indexatie op de subsidie toe.’ Mevrouw Hiddema als algemeen directeur en het controlerende bestuur hadden beter moeten weten en een goede aanvraag moeten doen.
De raad schrijft verder over de aanvragen van de operagezelschappen in Nederland: ‘Helaas blijft de aanvraag van de Reisopera daarbij (bij die van De Nationale Opera en Opera Zuid red.) achter. De daarin genoemde titels en namen zijn veelbelovend, maar in het plan ontbreken samenhang, onderbouwing en reflectie. Wat het nog lastiger maakt om de artistieke kwaliteit van het plan te beoordelen, was de afwezigheid van een artistieke eindverantwoordelijke bij de Reisopera op het moment dat de aanvraag werd ingediend.’
Regels
Natuurlijk moet de Raad zich houden aan de regels. Het gezelschap op de vingers tikken voor het gaan door een moeilijke bestuurlijke fase, terwijl het gezelschap ondanks dat uitzonderlijke producties op de planken weet te brengen, denk maar aan Das Wunder der Heliane en Powder her face is wel heel erg streng. Het blijft voor nu gelukkig bij die berisping en blijft de subsidie gehandhaafd, maar wie weet wat de gevolgen in de toekomst zijn? Hoeveel overheidsgeld ging er ook alweer naar de falende, geld slurpende banken, die na uit de brand geholpen te zijn weer gewoon verder gingen met hun dubieuze praktijken? De Nederlandse Reis Opera wordt mogelijk bestraft, de banken werden beloond!
Soms vraag ik me af hoeveel geld de overheid uitgeeft aan politie die op moet treden bij voetbal geweld. Hoe vaak moet de ME uitrukken als de supporters van De Nationale Opera massaal een slagveld aanrichten als ze boos zijn over, ik noem maar wat, een slechte regie van Fidelio, of als fans van Arnon Grunsberg op de vuist gaan met fans van Saskia Noort?
Cultuur is geen luxe. Cultuur is noodzaak. Mensen worden door het culturele aanbod verrijkt, gestimuleerd, tot denken aangezet en ja, ik zeg maar weer eens hardop, betere mensen! Verhoog het budget van het Fonds voor de Podiumkunsten, verhoog het budget voor de Raad van de Kunst, handhaaf het lage BTW-tarief en zorg voor een stevig, blijvend bindmiddel voor onze samenleving. Anders verandert ons culturele landsschap in een woestijn van lege stoelen in lege zalen.
Wat Place de l’Opera schreef over enkele genoemde gezelschappen
De auteur
