De Aida van de Bregenzer Festspiele 2009 is wat je zou kunnen noemen een ‘regisseursproductie’. Graham Vick eist alle aandacht op met zijn sterk politieke, symbolische enscenering. Ik vind het jammer, want het echte drama delft zo het onderspit.

Verdi vroeg lang voordat hij Aida schreef eens aan een makker om de mooie en smerige kanten van Egypte te beschrijven, een land dat ooit zo’n grote beschaving was. Dit gegeven zette regisseur Graham Vick aan om van zijn Aida-productie voor de Bregenzer Festspiele een politieke aanklacht tegen de Verenigde Staten te maken, kennelijk de moderne equivalent van een ‘beschaving met mooie en smerige kanten’.

En dus krijgen we in de productie – door C Major uitgebracht op dvd – ruim twee uur lang activistische propaganda te zien. Onder toeziend oog van een uit elkaar gevallen, met goedkoop Amerikaans pakpapier ingepakt Vrijheidsbeeld (voor wie de link niet direct kan leggen) wordt Aida veranderd in een schouwspel vol verwijzingen en symbolen.

De Egyptenaren zijn de Amerikanen (inclusief militairen en ME’ers), hun slaven hebben Abu Ghraib-zakken over hun hoofd en touwen om hun nek. De gevangen genomen Ethiopiërs die in de tweede akte verschijnen, zijn Greenpeace-activisten, opgevist ergens op zee, en de ‘Egyptische’ priesters hebben duidelijk een clubcard bij de Ku Klux Klan. Dat alles wordt nog eens wat rommeliger gemaakt door wat restjes Egyptische invloed.

Vicks regie is bepaald niet aan mij besteed. Allereerst omdat hij het libretto absoluut niet serieus neemt. Hij deponeert het in het Bodenmeer achter het toneel en slaat er verder geen acht meer op. Want al zijn ‘ingenieuze’ politieke verwijzingen slaan als een tang op een varken als je de tekst ernaast ligt.

Wat ik nog bezwaarlijker vind, is dat het drama uit de opera verdwenen is. De echte personages, echte relaties en echte gevoelens zijn nergens meer te bekennen. Het enige waar je je als toeschouwer mee bezighoudt, is het ontcijferen van Vicks bedoelingen en het enige waar Vick zich mee bezighoudt, is er nog meer bedoelingen achter verstoppen. Alles moet zo nodig ‘iets betekenen’ en daar heb ik een grondige hekel aan.

Het gevolg is dat de voorstelling me absoluut niet boeit. Wat is een opera nou zonder verhaal, zonder karakters?

Is het dan misschien nog de moeite waard om je ogen te sluiten en het als een cd-opname te beschouwen? Slechts deels. Zo vind ik de rol van Amneris tenenkrommend fout gecast. Voor de mezzopartij is de pure sopraan Iano Tamar gevraagd. Het gevolg is een hoop geblaf en gegrom in de laagte. Als effect soms best treffend, maar ze moet het veel te vaak gebruiken, en hoe meer je een effect gebruikt, hoe minder krachtig de uitwerking. Bovendien klinkt het niet erg gezond.

De Aida van Tatiana Serjan vind ik wel mooi. Haar snelle vibrato doet haar soms wat gespannen overkomen, maar haar vertolking is erg intens, met fantastische pianopassages en crescendi in de hoogte. Zowel haar ‘Numi, pietà del mio soffrir’ als haar ‘O patria mia’ zijn hoogtepuntjes van de voorstelling.

Radames wordt gezongen door de krachtige Rubens Pelizzari. Als geliefde vind ik hem niet zo verfijnd, als bevelhebber doet hij het prima.

De Wiener Symphoniker zorgt onder leiding van Carlo Rizzi gelukkig nog voor wat mooie momenten, zoals tijdens de gehele derde akte, die naar mijn idee prachtig wordt gespeeld. En ook de drie koren leveren prima werk.

Al met al maakt dat het kopen van de dvd echter niet waard. Bezeer je ogen niet aan deze onkunde op het toneel en schaf gewoon een mooie cd-opname aan. Er zijn er volgens mij genoeg.

Zie voor informatie over deze uitgave de website van C&S Entertainment of de etalage van nieuwe uitgaven van C Major op de homepage van Place de l’Opera.