Met de titel ‘The Canterbury Songs’ prikkelde het Nederlands Kamerkoor de nieuwsgierigheid naar het concert dat het koorseizoen vrijdagavond opende in de Utrechtse Pieterskerk.

Bij Canterbury horen de beroemde Tales waarin Geoffrey Chaucer  eind veertiende eeuw een beeld schiep van de Engelse samenleving. De hedendaagse Engelse componist William Knight koos zes prikkelende fragmenten uit de raamvertelling en schreef voor het Kamerkoor een set even kleurrijke als spannende moderne madrigalen. Als gewezen chorister in de kathedralen van Londen en York, zit de polyfonie in zijn bloed. Behalve componist is hij ook zanger, ook actief in het Kamerkoor.

Chaucer beschrijft hoe een flinke groep pelgrims van Londen naar de kathedraal van Canterbury loopt om er bij het graf van Thomas Becket te bidden. Becket (aartsbisschop van Canterbury) werd in 1170 in zijn eigen kathedraal vermoord en heilig verklaard in de toen nog rooms-katholieke Engelse kerk. De pelgrims vrolijken hun tocht op door elkaar verhalen te vertellen. De diversiteit is even groot als de achtergrond van de wandelaars. ‘The pardoner’ bijvoorbeeld verkoopt aflaten en houdt vrome babbels, maar ‘uit winstbejag en andere gegraai preek ik om hen vrijgevig te maken’, zo bekent hij. Componist William Knight kenschetste hem met lage en verraderlijke samenklanken.

Zwermen bijen

Nog mooier zette hij in muziek om de nachtmerrie die ‘the friar’ beleeft als hij ziet hoe uit het aarsgat van de duivel duizenden monniken als bijenzwermen komen en weer verdwijnen onder de staart van het monster. De rappe stemmen van de koorzangers zorgden voor een vermakelijke uitwerking van de virtuoze notenslierten aangevuurd door dirigent Peter Phillips.

Ook hij als de maestro van de oude koormuziek droeg bij aan de enorme belangstelling voor dit concert; de Pieterskerk zat stampvol. Terecht, want onder zijn handen ontstonden prachtige uitvoeringen van juweeltjes uit de Engelse koormuziek van rond 1600. Hij introduceerde een componist die ik niet kende, John Ward, geboren en getogen in Canterbury (hoe toepasselijk in dit programma) en groot geworden in de traditie van de Engelse polyfonie.

Straatkreten

Alsof hij naar school was gegaan bij Italiaanse componisten, zo expressief plooide hij zijn noten om klaagteksten als ‘No object dearer’,  geschreven en gecomponeerd ter nagedachtenis aan de 18-jarige prins van Wales die een duik in de Theems met de dood moest bekopen. Maar hij sloeg ook een sprankelende toon aan in ‘Let God arise’,  verrassend opgezet vanuit lage mannenstemmen. John Ward, een grootheid tussen de bekende collega’s als Thomas Tallis en Orlando Gibbons. Van hem zong het koor de befaamde ‘Cries of London’, een bonte verzameling uitroepen en kreten van kooplieden op de markten. Zeer passend bij de volkse inhoud van de Canterbury Songs.

De meeste nummers kregen een smaakvolle begeleiding op het zogeheten Monteverdi orgel, bespeeld door Laurens de Man. Het orgel is een fantasie-kopie naar een flink instrument dat in Venetië zou zijn gebruikt. De zijde-zachte klank mengde mooi met de koorstemmen. Laurens de Man zorgde met twee solo-stukken voor pittige afwisseling in het programma.

Stralende zon

Rustig begon het concertstuk ‘Felix namque’ van Thomas Tallis, een lange fantasie op een gregoriaans gezang. Het is een lofzang op Maria die geprezen wordt omdat uit haar de zon, Jezus Christus, is opgegaan. Alsof Tallis niet alleen de jubel in klank wilde uitdrukken, maar ook de uitstraling van die zon. Steeds expressiever en heftiger in ritmiek en samenklank, groeide de vertolking op het grote orgel van de Pieterskerk (uit 1968 stammende Pels en van Leeuwen instrument) tot een enerverende luisterervaring.  Laurens de Man voegde steeds meer klanken toe, met als uitsmijter de inzet van de horizontaal uit het front hangende trompetten.  Daverend applaus leverde zijn twaalf minuten durende spel hem op.

Hij zal het kunststukje kunnen herhalen in Den Haag (Nieuwe Kerk) vandaag, 29 september, 16 uur,  en daarna nog in Alkmaar (Grote Laurenskerk) op 3 oktober, op 5 oktober in Zutphen (Walburgiskerk) en in het Muziekgebouw aan het IJ in Amsterdam (mogelijk in iets andere uitvoering omdat er geen groot orgel in die zaal is).

 Verder kijken, luisteren en lezen

Video ter kennismaking met het veelzijdige Nederlands Kamerkoor.

Eerder dit jaar was Martin Toet zeer onder de indruk van het Nederlands Kamerkoor in de Petite Messe Solennelle.