Op zaterdag 5 oktober werd de start ingeluid van een nieuw seizoen ‘live in HD’ operatransmissies uit de Metropolitan Opera met een herneming van Bartlett Shers productie uit 2017 van Les Contes d’Hoffmann van Jacques Offenbach.Te zien was een interessante mix van La vie Parisienne, Broadway en Fellini’s Casanova, met hier en daar ‘a touch of Gothic’. Wat de voorstelling echter vooral tot een succes maakte was de zang: een geweldige cast die geheel aan de hooggespannen verwachtingen voldeed.

Hoewel ‘Hoffmann’ wel degelijk tot het ijzeren repertoire mag worden gerekend viel het aantal bezoekers in Pathé Schouwburgplein Rotterdam erg tegen. Veel operaliefhebbers die normaliter de gang naar de cinema weten te vinden zijn een heel mooie avond misgelopen. Gelukkig is er in verschillende steden een ‘encore’ * op zondagochtend 3 november.

De dichter Hoffmann denkt een nieuwe liefde te hebben gevonden in de stersopraan Stella voor wie hij vermoedelijk slechts het zoveelste speeltje is. In haar ziet hij zijn eerdere mislukte liefdes als het ware verenigd, aspecten van Stella’s persoonlijkheid. Dat zou voldoende waarschuwing moeten zijn maar een verliefde man kan nu eenmaal slechts worden geremd door een muur of vergelijkbaar onbeweeglijk object, dus laat hij zich niet van zijn nieuwe obsessie afbrengen.

Min of meer uitgedaagd vertelt hij in de kroeg van Luther over die drie eerdere liefdes. Als verteller is hij min of meer een bijfiguur in zijn eigen levensverhaal en dat maakt het voor de zanger die deze rol vertolkt niet eenvoudig om de aandacht op zich gevestigd te houden. Je hebt er echt een heel goede tenor voor nodig en daarin werd met Benjamin Bernheim volledig voorzien. In zijn voetspoor volgt Hoffmanns ‘muze’ Nicklausse. Veelal is dat slechts een bijfiguur maar kennelijk is er met de jaren wat meer muziek opgedoken die onderdeel is van Offenbachs onvoltooide opera waarmee deze rol wat beter kan worden ingevuld.

In Shers benadering is Nicklausse gewoon een vrouw die Hoffmann geheel en al voor zichzelf wil hebben. Daarom volgt ze hem overal op de voet om te zorgen dat hij zich niet verliest in een of andere liefde die hem fataal kan worden, want dan raakt ze hem zelf ook kwijt. Door zich te vermommen als zijn vriend Nicklausse, in driedelig kostuum en tophat kan ze gemakkelijk over hem waken. Ze gaat echter een flinke stap verder en lijkt keer op keer samen te spannen met Hoffmanns Nemesis die in vier verschillende gedaantes opduikt: Lindorf, Coppelius, Dapertutto en Dr. Miracle. Van haar is het gedrag goed te begrijpen, van hem is het slechts te verklaren door aan te nemen dat dit voortkomt uit Hoffmans afkeer van Lindorf, de enige normale persoon, die hij in iedereen die hem dwarszit meent te herkennen. Gewoon paranoia en dat geeft de vertolker van die vier rollen alle mogelijkheden zich uit te leven in ‘zwarte humor, spottend gedrag, en natuurlijk die eerder genoemde ‘touch of Gothic’.

De decors van Michael Yeargan zijn overdadig, in de eerste en derde akte wordt het toneel overspoeld door figuranten en koorleden, allemaal prachtig gekleed door Catherine Zuber. Je weet soms niet waar je moet kijken maar zodra een van de drie sopranen de aandacht opeist raakt alles en iedereen op de achtergrond.

Mezzo Vasilisa Berzhanskaya is vrijwel permanent op het toneel als Nicklausse. Tijdens de proloog en epiloog gekleed in een jurk, op en top vrouw. Daarna wordt ze vaak opgeslokt door de massa al krijgt ze in deze productie ook de nodige solostukken te zingen. En dat is maar goed ook: ze is een voortreffelijke zangeres en door de rol uit te breiden krijgt het gehele stuk meer samenhang.

Coloratuur sopraan Erin Morley oogstte veel succes met haar Olympia, gespeeld als een echte robot en met loepzuivere hoge noten. Ze perste er zelfs een paar keer een F uit. Erg menselijk kwam ze niet over, op en top een mechanische pop, maar dankzij Hoffmanns roze bril zag hij in haar een echte vrouw. Een aardige metafoor voor de hopeloos verliefde man. Coppelius maakt de pop kapot en dan vallen de schellen Hoffmann van de ogen. Wat heeft hij ooit in haar gezien?

Sopraan Pretty Yende gaf een fraaie vertolking van de zangeres Antonia die vanwege haar zwakke hart niet meer mag zingen en aangezet door Dr Miracle dat toch doet. Hier komt Hoffmanns paranoia het duidelijkst op de voorgrond.

Giulietta tenslotte helpt Dapertutto om Hoffmanns schaduw en dus zijn ziel te stelen. De rol werd prima gezongen door mezzo Clémentine Margaine die acterend minder uit de verf kwam doordat ze bijna werd verzwolgen door de koorleden en figuranten, hier gekleed in de stijl van de film ‘Casanova’.

Hoffmanns Nemesis (Lindorf, Coppelius, Dapertutto en Dr. Miracle) was een kolfje naar de hand van bas bariton Christian van Horn die vooral als Dr Miracle prettig duivels overkwam. Elke keer als hij, al dan niet smoezend met Nicklausse, het toneel betrad wist je dat er voor Hoffmann weer iets akeligs stond te gebeuren. Geweldige stem, enorme présence, prachtig gedaan.

Benjamin Bernheim deed me bij zijn opkomst, donker kostuum, hoed, magere man, enigszins denken aan het personage Oppenheimer in de gelijknamige film, ook een gekwelde geest. Zijn Hoffmann is ook nog eens ongeschoren wat suggereert dat hij op dat moment weinig grip op zijn leven heeft. Bernheim heeft de rol de afgelopen maanden al gezongen in Salzburg en Parijs en zit er helemaal in. Elke keer als hij de mogelijkheid krijgt om zich in de handeling te dringen zingt hij de sterren van de hemel. Eigenlijk krijgt Hoffmann alleen tijdens de scène in Luthers taverne ruim baan als hij ‘Kleinzach’ zingt, een geweldige binnenkomer. Daarna bleef ik uitkijken naar elke volgende scène waarin hij van zich liet horen. Aan het einde is hij een wrak en de wijze waarop hij ‘Kleinzach’ nog eens herhaalt in vergelijking met de eerste keer spreekt boekdelen.

In de kleinere rollen tenor Aaron Blake die iets leuks wist te maken van zijn ‘Cést la methode’ en mezzo Eve Gigliotti als Antonia’s moeder.

Koor en orkest stonden onder leiding van Marco Armiliato die zijn 500^e voorstelling in The Met dirigeerde. Hij maakte er een mooie jubileumavond van.

*Encores van Les Contes de’Hoffmann zijn op 3 november te zien in deze Pathé bisocopen.

Verder kijken, luisteren en lezen

Video trailer van Les contes d’Hoffmann uit de Met

Fragment uit de ‘Kleinzach’-vertelling met Benjamin Bernheim als Hoffmann.

Vorige maand was er een bijzonder filmversie van Les contes d’Hoffmann in Eye in Amsterdam.

Deze zomer zag Lennaert van Anken Les contes d’Hoffmann in Salzburg.