Extreme expressies in Viotti’s Verdi Requiem
De twee grote beroepskoren van Nederland, het Groot Omroepkoor en het Koor van De Nationale Opera, wisselden elkaar zaterdag af in het Amsterdams Concertgebouw. Het Omroepkoor ’s middags voor een hommage aan A’dam 750 en het Operakoor ’s avonds voor Verdi’s Requiem. Twee geweldige concerten.
Verdi Requiem
Als een gerucht, zo zacht, liet Lorenzo Viotti zaterdagavond 8 maart in het Amsterdams Concertgebouw Giuseppe Verdi’s machtige Messa da Requiem beginnen. En gedurfd langzaam. Weliswaar schreef de componist pianissimo bij de inzet van de celli en het vervolg voor het hele strijkorkest, waarna het koor meer ademde dan zong in de aanvullende woorden ’requiem aeternam’. Maar, zo bleek aan het einde van de uitvoering door het Nederlands Philharmonisch Orkest en het Koor van de Nationale Opera, Viotti anticipeerde op de slotfase. Daar wil Verdi inderdaad vier p’s, morendo, uitstervend, op de laatste woorden ‘libera me’.
Dek uw oor af
Dat NedPhO en Operachef Viotti duidelijk de extremen opzocht in de expressie van het requiem, was meteen hoorbaar in de aanzet van het ‘Dies irae. Meer dan ‘allegro agitato’ barstte de onheilsdag los. Nooit eerder hoorde en zag ik een paukenist** zo knalhard op de vellen slaan, gesecondeerd door zijn collega op de grote trom, ter begeleiding van het extatisch zingende Operakoor. Uiteraard kreeg het befaamde ‘Tuba mirum’ alle heftigheid mee, met trompetten op de balkons ter verhoging van het effect. ‘Dek uw linkeroor af als ik daar speel’, zo waarschuwde de naast mij staande trompettist. Indrukwekkend om de droge, repeterende tonen in de verte galmend beantwoord te horen.
Berustend, bijna zoet, daarentegen verliep het ‘Liber scriptus’ voor mezzo-sopraan en koor. Hier excelleerde Eve-Maud Hubeaux met een grote, gloedvolle stem. Zij en sopraan Inna Demenkova waren de sterren in het solisten kwartet. Niet doordat zij tegen elkaar opboden, zoals ik in eerdere Verdi uitvoeringen meemaakte, maar in elkaars expressie kropen. Het duet ‘Recordare, pie Jesu’ klonk hemels mooi; Demenkova en Hubeaux bogen hun lichamen en hoofden naar elkaar toe waardoor hun stemmen voorbeeldig versmolten. Niet minder bijzonder waren de bespelers van fluit en klarinet in de fraaie accenten tussen zangstemmen.
De iets donker gekleurde Hubeaux en de van licht stralende sopraan van Demenkova gingen voorbeeldig samen in het hart roerende a capella kwartet in het ‘Lacrymosa’, met even krachtige als soepele tenor van René Barbera en de fraai volle en lyrische toon van bas Anthony Robin Schneider. Wat een schitterend viertal had Viotti weten te engageren en vormen.
Gouden stroompje
Afgezien van de tutti-passages waarin het hele orkest krachtig partij gaf (koperblazers in optima forma), leverden allerlei solo momenten juweeltjes van expressie op. Hoe fijnzinnig speelde de cello-groep de opgaande lijn in de aanhef van het Offertorium! Ook daar maakten de solisten een geweldige indruk, vooral sopraan Demenkova. Alsof zij een gouden stroompje uit haar stembanden liet stromen om de heilige Michael te kenschetsen die de zielen van de gestorven gelovigen naar het licht moet voeren.
In de met vier fagotten en twee klarinetten (wat een prachtige klank) bezette begeleiding in het Agnus Dei liet het Operakoor met volle toon horen wat een fraai ensemble het is, perfect gecoacht door koorchef Edward Ananian-Cooper. In de mooie akoestiek van het Concertgebouw kwam de kwaliteit beter tot zijn recht dan op de droge toneelvloer.
Afscheid opera
Met het Verdi Requiem nam Lorenzo Viotti afscheid van het operadeel van zijn chef-schap. Zo mag je deze super beeldende uitvoering van wat een opera over de magie van de dood is, wel noemen. Als chef van het symfonische werkterrein betreedt Viotti in mei voor het laatst het podium met Brahms’ pianoconcert nr 1 en Bartoks Concert voor orkest.
Volgende week maakt De Nationale Opera haar seizoen 25-26 bekend en zullen we mogelijk weten wie Viotti opvolgt.
*De foto’s bij deze recensie van het Requiem zijn gemaakt door Eduardus Lee tijdens de eerdere uitvoering in De Doelen in Rotterdam op 6 maart.
Verder lezen, luisteren en kijken
**Video met percussionist Matthijs van Driel over zijn aandeel in het Requiem van Verdi.
Ook in 2023 liet Lorenzo Viotti horen hoe mooi de koorzang van Verdi is.
De auteur
