Jean-Jacques Rousseau had het niet zo op Jean-Philippe Rameau. Hun twist kwam gisteravond weer even tot leven, tijdens het Festival Oude Muziek in Utrecht. Rousseau fulmineerde tegen zijn collega, Rameau diende hem van repliek met muziek. Het resultaat: een prachtige staalkaart van Rameau’s veelzijdige operarepertoire.

Jean-Jacques Rousseau was behalve filosoof ook schrijver en componist. Hij was een fervent aanhanger van de Italiaanse opera en keurde daarmee de koers van Jean-Philippe Rameau af. Bovendien ervoer hij, naar eigen zeggen, flinke tegenwerking van Rameau toen hij zijn eigen composities aan de man probeerde te brengen. Genoeg reden om ruzie te krijgen.

Holland Baroque Society nam deze ruzie als uitgangspunt voor haar programma Rousseau vs. Rameau, dat gisteravond in Vredenburg Leidsche Rijn opgevoerd werd als onderdeel van het Festival Oude Muziek, dat dit jaar in het teken van de Franse barok staat.

Het programma was meer dan een concert. Acteur Johan Leysen speelde de knorrige Rousseau en fulmineerde de hele avond door zijn kritiek op Rameau en op de Franse opera. Om zijn gelijk te halen, werden er twee stukken van zijn hand gespeeld.

Rameau diende Rousseau van repliek in de vorm van een scala aan operafragmenten van zijn hand. Ouvertures, dansen, aria’s, préludes, ritournelles: van alles passeerde de revue.

Holland Baroque Society zette zo niet alleen op luchtige wijze de ruzie tussen de twee Fransmannen neer, maar gaf ook een fraaie doorsnede van Rameau’s opera-oeuvre. De fragmenten bestreken namelijk zijn gehele operacarrière.

Dat aspect maakte de avond naar mijn idee zeer de moeite waard. Gaandeweg het concert werd steeds duidelijker hoe inventief en origineel Rameau was in zijn opera’s, zo sterk verschilden de fragmenten van karakter en klank. De mysterieuze akkoorden uit de ouverture van Les fêtes de Polymnie waren bijvoorbeeld een wereld van verschil met de vulkaanuitbarsting uit Les Indes galantes. Een wereld van verschil, maar toch dezelfde componist.

Het werd hierdoor overigens wel één groot eerbetoon aan Rameau, terwijl Rousseau er bekaaid afkwam. Rameau was de briljante componist, Rousseau de muggenzifter, de azijnzeiker, wiens twee fragmenten bovendien veel minder interessant dan die van Rameau waren. Of het historisch juist is, weet ik niet. Onderhoudend was het wel.

Sopraan Sabine Devieilhe liet een helder, stralend geluid horen

Holland Baroque Society speelde de vele fragmenten lenig en levendig. Dirigent Alexis Kossenko wist het ensemble (toch bijna 40 man) continu perfect in balans te houden, of het zich nou in de golvende ouverture van Zaïs of in het uiterst subtiele ‘Air tendre pour les muses’ uit Le temple de la Gloire bevond.

De drie zangers die de aria’s en scènes voor hun rekening namen, gaven overtuigend en aansprekend acte de présence, maar hun zang vond ik niet altijd zo verfijnd en geïnspireerd als het spel van het ensemble. Daarbij moet ik wel zeggen dat de zaal het hen niet gemakkelijk maakte.

Haute-contre Anders J. Dahlin vond ik vrij onopvallend, met name omdat hij niet duidelijk lijn in zijn solo’s wist aan te brengen. ‘Basse-taille’ Alain Buet viel wel op. Alleen al door zijn vrolijke, levendige spel, maar ook zijn zang vond ik prima.

Sopraan Sabine Devieilhe had de neiging om af en toe (meestal in de laagte of aan het einde van een zin) te verzwakken en bijna weg te vallen, maar met de juiste steun liet ze een geweldig helder, stralend geluid horen. Bovendien deed ze veel met de tekst, waardoor ze je snel in haar verhaal wist mee te slepen.

Al met al was het in mijn ogen een geslaagd robbertje vechten tussen Rousseau en Rameau, met een duidelijke winnaar en vooral veel muzikaal plezier.

Het Festival Oude Muziek duurt nog tot en met zondag 5 september. Zie voor het volledige programma en meer informatie www.oudemuziek.nl.