DNO opent met grijze ‘grand-opéra’
Het goede nieuws is dat De Nederandse Opera weer begonnen is, gisteravond met de première van Les vêpres siciliennes. Het slechte nieuws is dat de productie geen daverend startschot was. Vijf akten ‘grand-opéra’ van Verdi klinkt groots, maar het was in mijn ogen vooral grijs en wisselvallig.
Net als vorig jaar begint De Nederlandse Opera (DNO) haar seizoen met een Franse ‘grand-opéra’. In 2009 was het La Juive, gisteravond was het Les vêpres siciliennes.
Les vêpres siciliennes is een opera van Verdi, zijn eerste in het Frans. Het gaat over een gecompliceerde driehoeksverhouding, tegen de achtergrond van een politiek conflict tussen de Fransen en de Sicilianen, respectievelijk de bezetters en de onafhankelijkheidsstrijders.
Een jonge Siciliaan valt voor een Oostenrijkse hertogin. De hertogin wordt echter gevangen gehouden door een Franse gouverneur. De Franse gouverneur blijkt op zijn beurt de vader te zijn van de jonge Siciliaan, waarmee de cirkel rond is, maar de situatie allerbehalve opgelost.
DNO vroeg de ‘vermaarde’ Duitse regisseur Christof Loy om de opera te regisseren. Maar hoe vermaard hij ook mag zijn, zijn productie zei mij persoonlijk niets. Niet dat hij met zijn regie het verhaal verdraaide, verkrachtte of wat dan ook, maar het had zo weinig zeggingskracht. De grijze en grauwe decors, onbestemde locaties en uit verschillende tijden stammende kostuums abstraheerden het verhaal zodanig, dat het voor mij niet meer tot leven kwam.
De soms scherp contrasterende scènes hielpen daar evenmin bij. Het ene moment was het bloedje serieus, het andere moment dacht je naar een slapstick te kijken. Uiteindelijk leek Loy’s regie zich te concentreren rond het ‘huisje-boompje-beestje’-ideaal van het liefdespaar Hélène (de hertogin) en Henri (de Siciliaan), een ideaal dat aan het einde op wrede wijze aan diggelen viel. Hiermee verdween echter de grandeur van het politieke conflict naar de achtergrond. Er hing eerder een huiskamersfeer dan de grootse sfeer van botsende nationalistische gevoelens die je zou verwachten.
Om kort te gaan: ik vond Loy’s regie een tamelijk krachteloos plaatje bij Verdi’s partituur. Het was mij te onsamenhangend en te afgeslankt om een ‘grand-opéra’ eer aan te doen.
Muzikaal was de voorstelling te wisselvallig om de leemtes van de regie volledig op te vullen. Het Nederlands Philharmonisch Orkest vertelde onder leiding Paolo Carignani slechts bij vlagen een spannend verhaal. Het lange ballet en de climaxopbouw in de laatste akte vond ik fraai, maar op andere momenten was het orkest slordig, te zacht, te fragmentarisch of anderszins niet bevredigend.
Ook de solisten vond ik wisselend van kwaliteit. Alejandro Marco-Buhrmester overtuigde me als vader Montfort, maar als gouverneur Montfort miste hij mijns inziens autoriteit en wreedheid in zijn zang. Aan de veel te egale, lieflijke bas Balint Szabo als de verzetsstrijder Jean Procida had hij daarbij geen tegenstrever.
Daartegenover sprongen Barbara Haveman (Hélène) en Burkhard Fritz (Henri) er voor mij uit. Invaller Haveman maakte van Hélène een trotse, geharde vrouw, die tegelijkertijd onder angst- en liefdesgevoelens leed. De sopraan werkte zich daarbij knap door haar zware partij, met rijke klanken en veel emotie. Haar geliefde Fritz beschikte over een heldhaftige, gespierde stem, die goed bij zijn rol van strijdvaardige Siciliaan paste.
Het koor van DNO zette ondertussen vol vuur en agressie de strijd tussen de Fransen en Sicilianen neer. Maar het mocht niet baten. Over het geheel genomen vond ik het een grijze seizoensstart. Zeker geen herhaling van de fraaie ‘grand-opéra’ van vorig jaar.
Les vêpres siciliennes is tot en met 3 oktober nog zeven keer te zien in Het Muziektheater in Amsterdam. Zie voor meer informatie de website van De Nederlandse Opera.
De auteur
32Reacties
What a pity this turned out so grey and boring – but the last productions I saw of Loy were like this too, so it isn’t really a surprise. You might even say it was intended by the DNO directors. Maybe they hoped the German press would fall for it, as they usually do? And to do Verdi’s fabulous star vehicle without any real stars is a bit of a grand gamble instead of a grand opéra, I think.
http://www.dno.nl/home.php
It looks… horrible. And so unspecific. Thanks for sharing, though.
Heb er echt van genoten! Glorieuze muziek in een levendige uitvoering door orkest, koor en dirigent (bravo!) Bovendien vond ik de zangers van voldoende kaliber om de gehele voorstelling spannend te maken. Wat de regie betreft: ik vond de huiselijke sfeer van het geheel juist heel goed bijdragen aan het persoonlijke drama van de hoofdpersonages. De kille regie op het einde gecombineerd met de alleszeggende muziek van Verdi zorgde bij mij voor kippenvel.
Wat mij betreft was dit een fantastische opening van het seizoen!
Marten – hoe goed kent u de opera?
Weet u waar de ouverture hoort te zijn?
Weet u in welke taal er hoort gezongen te worden (hier bedoel ik de Franse versie)?
Weet u om welke stemtypes Verdi hier vraagt?
Weet u welke tempo er bij Bolero hoort?
Ik heb nog meer vragen, maar ik ben al heel erg blij als u mij een antwoord voor de vraag nummer 1 (EN 2) kan geven.
Ik twijfel er niet aan dat u hebt genoten.
Maar weet u het 100 % zeker dat de opera die u hebt gezien “Les Vespres Sicilliennes” van Verdi is?
A German reaction, and surprise, surprise: the critic loved it. Opernwelt-writers are so predictable, and DNO will make it onto the “Opernhaus des Jahres” list, sooner or later:
http://www.kultiversum.de/Oper-Premieren/Amsterdam-Sizilianische-Vesper-Loy-Carignani-Der-Traum-vom-richtigen-Leben.html
“…einen Traum vom normalen Leben träumen zu lassen. Das funktioniert ähnlich hervorragend wie seinerzeit in Peter Konwitschnys Hamburger «Don Carlo»-Inszenierung.”
In Don Carlo functioneerde het wel, hier niet.
And does opera ever try to portray ‘normal’ people and their dreams? Isn’t the glory of opera the larger-than-life size? I personally find it sad that opera-the-artform is constantly downsized these days… to kitchen sink dimensions. While everything else seems to be getting bigger and grander. (3 D movies, national debt etc.) It constantly amazes me that contemporary opera producers seem to be so afraid of over-the-top emotions and stories, of pathos and passion. But if you’re afraid of all that, why play Verdi? (Or Strauss, Puccini…)
Ik heb even besloten om voor Marten te antwoorden.
@ Anna K
Weet u waar de ouverture hoort te zijn?
[ ja dat weet ik toevallig wel, maar soms kan het artistiek mooi zijn om iets te verplaatsen. Soms moet men het niet bij het oude houden, maar ook eens iets nieuws proberen. Probeer er open voor te staan…]
Weet u in welke taal er hoort gezongen te worden (hier bedoel ik de Franse versie)?
[ ja Frans ja. Het kan ook in het Italiaans, maar ik vind dat de franse versie erg goed gelukt is]
Weet u om welke stemtypes Verdi hier vraagt?
[ ja en volgens mij waren het erg goede zangers. ]
Weet u welke tempo er bij Bolero hoort?
[ nogmaals, artistiek veranderd misschien? Sta ervoor open…]
Ik twijfel er niet aan dat u hebt genoten.
Maar weet u het 100 % zeker dat de opera die u hebt gezien “Les Vespres Sicilliennes” van Verdi is?
ja, ik heb toevallig ook erg genoten. Het is een hele mooie opera. Met stemmen die je kippenvel geven.
Lisa,
waar moet ik voor open staan?
Voor het veranderen van de muziek?
Voor het inkorten, zonder het te vermelden?
Voor het sjoemelen met de volgorde?
Ik herinner me een “Pikovaya Dama”, waar de regisseur maar liefst 20 minuten muziek heeft weggeknipt omdat het niet in zijn concept paste.
Is het dan niet makkelijker om dan maar een geheel nieuwe opera te componeren?
Heb je geen gezeur meer.
There is, obviously, no ‘universal truth’ the be found here, one way or another. Just many personal observations. And differing expectations where Verdi is concerned. That’s okay… if people enjoy this production, wonderful. If others don’t, sad. It would be worth listening to either side thpugh to hear what made them like/dislike the production. And then maybe find a way, for the future, to make more people happy than this time round. You’ll never satisfy everyone. And yes, you should be open for new things. But do it with passion… and conviction, like Verdi did in 1855. (Sadly, that’s what I missed mosts when viewing the images and sound clips of this production.)
Een citaat (met dank aan Paul Korenhof):
Riccardo Muti over La Forza del Destino in Wenen, waarbij ze de ouverture na de eerste akte hadden geplaatst. Muti was furieus: ‘Opera wordt hier gedegradeerd tot het niveau van een detective op de televisie: eerst de moord en dan pas de aankondigingen!’
Moet alles dan van te voren aangegeven worden?
Dan is het hele element weg. Ze wilde het gewoon anders doen.
Nou prima! De ouverture heeft, naar mijn mening, een goede functie. Mooi met het brandscherm en die video erop.
En het is niet zo dat er nu opeens antwoorden zijn die in de 1e akte komen. Daar word nog niks mee gezegd. Dus de volgorde veranderen kon best, naar mijn mening!
En 20 min eruit halen is niet veel om 3 uur. Als het zijn concept verbeterde.
Kortom: prima dat je het niet goed vind, maar laat aub die reactie naar Marten zitten. Natuurlijk weet zij wat ze heeft gezien.
Prima dus dat u het niet goed vind, maar wij hebben ervan genoten. punt.
Wise words. And now onto an intelligent and useful discussion about this particular NL-production, and what it did and did not achieve. (And why that is so.) 🙂
Begrijp ik goed dat de ouverture is geschrapt? Of op een andere plaats is gezet? En wat is er dan precies geschrapt? En hoezo zou het geschrapte dan niet in het regieconcept passen (overigens wordt er wel vaker stilzwijgend grondig geschrapt voor zover ik weet – is de bolero er soms uitgehaald dat daar nu wel ophef over is?)? En wat is het regieconcept dan eigenlijk (behalve een grote focus op de relatie tussen vader en zoon ten koste van de politieke macrokosmos, naar ik begrijp)? En hoe is de personenregie?
Ik ga pas op de 23e – dus ik ben best benieuwd.
Soms vraag ik me af wat er zou gebeuren als je zo’n vernieuwende operaregisseur directeur van het Rijksmuseum zou maken – kwestie van tijd voordat de schutters op Rembrandt’s Nachtwacht in NAVO battle dress worden overgeschilderd.
@Laura = ik had het over “Pikovaya Dama” van Tsjaikovskij – daar werd 20 minuten (goddelijke!) muziek geschrapt omwille van de regieconcept.
Ik vind het niet kunnen.
De ouverture in Les Vespres is niet geschrapt maar “gewoon” ergens anders geplaatst. Moet kunnen, zegt Lisa. Daar ben ik het niet mee eens.
Over regie zelf heb ik mij niet uitgelaten, behalve over de “droom scene”. Die heb ik al eerder, meer dan 10 jaar geleden in Don Carlos (regie Peter Konwitschny)gezien. Daar werkte het wonderwel.
Wat men ook over de regie mag vinden, ik was onder de indruk van Barbara Haveman die een werkelijk schitterende rol zong. Wat een prachtige heldere en expressieve stem. Dat zij de rol in korte tijd moest instuderen en dan ook nog moest repeteren met haar collega’s is bewonderenswaardig. Daar gaan we nog veel over horen!!
Ja, Gustaaf, hier heb je een punt.
Barbara Haveman dwingt alleen maar respect af voor haar prestaties.
Zeker ook omdat ze het allemaal zo snel moest doen.
Hopelijk geeft men haar volgende keer wat meer tijd.
Zelf zou ik haar het liefst in Puccini willen horen.
@ Anna: Haveman neemt inderdaad een te snel tempo, waardoor ze de partituur van Verdi niet geheel nakomt, want daar staat namelijk dat je een tempo tegen 106 moet aanhouden voor de bolero.
Maar is dit erg? Ik vind het eerlijk gezegd zeer charmant overkomen.
Vriendelijke groeten
operaliefhebber Tobias Jansen
ik wilde reageren op wat Lisa schreef. Het gaat er niet om dat er 20 minuten van180 weg zijn, hoe haal je het in je hoofd om in te grijpen ? je schrapt toch ook niet 50 pagina’s van een dik boek omdat de vertaler het passend in zijn/haar concept vindt.
Ik ben zeer geinteresserd in het concept van Verdi of Tchaikovski en kennelijk vond Verdi vreemd genoeg dat een ouverture aan het begin past (what’s in a name?). Ja mag best aan zijn compositorische kwaliteiten twijfelen, maar de muziek door elkaar husselen is wat anders. Straks krijgen we Romeo et Juliet met hun dood aan het begin… nou ja, verzin zelf nog meer voorbeelden.
Verder kunnen we twisten over de regie, maar dat is persoonlijk. Ik ga nog 2 keer, benieuwd naar de rest.
“Eine der besten Inszenierungen Loys” (die Buhs werden erwähnt). Frankfurter Rundschau:
http://www.fr-online.de/kultur/musik/die-arroganz-der-maechtigen/-/1473348/4641386/-/view/asFirstTeaser/-/index.html
@Tobias: je hebt mij verkeerd begrepen.
Barbara Haveman neemt NIET te snelle tempi. Integendeel. De Bolero is tergend langzaam, maar dat ligt natuurlijk niet aan haar.
Met “snel” bedoelde ik dat ze zich de rol zo snel moest eigen maken omdat ze pas zo kort voor de premiere is ingevallen.
@Kevin: de meeste recensies in de Nederlandse pers waren negatief, alleen Trouw vond het goed. Maar overal werden de “booh’s” vermeld – ze waren ook niet te missen.
@Shmulik: helemaal me eens!
Ik ben helemaal niet tegen eigentijdse producties, integendeel, maar van de muziek blijf je af.
Wil je ouverture aan het eind van de eerste acte? Schrijf dan je eigen opera!
@ Anna: Ho maar in de partituur staat dat er een tempi van 106 moet aangehouden worden, waar zij al duidelijk over gaat. Je moet toch volgen wat de componist schrijft, niet? Daar pleit u nog zo duidelijk voor.
groetjes
In de partituur (ten minste in mijn editie) staat aanduiding: allegro moderato (108), wat toch echt iets anders is dan tempo di marcha (funebre).
Zefs Calls, die nog aan de lagzame kant was, was sneller:
http://www.youtube.com/watch?v=xWIpiBi-0rQ
En hier wat meer vergelijkingsmateriaal (en nogmaals: ik vond HAVEMAN GOED, zeker gezien de omstandigheden, dus ik ga niet over de trillers zeuren):
http://www.youtube.com/watch?v=OpUaYwqKShM&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=Mo2a7XL4obY&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=V6sfvC70P6A&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=y4mUZFtUzm8&feature=related
Ik denk dat Haveman haar eigen interpretatie wilde maken, door het zeer lieflijk te zingen. Misschien dat hier de tempi dan wel mag voor uitwijken. Een opera moet kunnen ademen, anders stikt het in zijn eigen verkrampingen. Ze doet het zeer goed naar mijn mening en ze is niet alleen mooi om te horen maar ook om te zien, niet waar? Ik vond het een uitzonderlijke verschijning en hoop haar vaker te kunnen zien.
Ik ben eigenlijk zeer benieuwd wat u voor beroep doet Anna, als ik zo vriendelijk zou mogen zijn te vragen?
(een goeie raad, wees niet te veel de schaduw in iemand anders zijn dromen)
Zeer vriendelijke groeten
Tobias Jansen
Dag Tobias,
Om nog even bij Barbara Haveman (ja, ik vind haar zeker mooi!) terug te komen: ik denk niet dat zij de tempo kon kiezen. Dat doet doorgaans de dirigent (en de regisseur, als dat langzamere/snellere in zijn concept past). Je eigen tempi kiezen, “nee” zeggen tegen bedenkelijke ensceneringen … dat soort dingen kan je je permitteren als je Anna Netrebko heet. Of Angela Georghiu (beide namen heb ik gewoon willekeurig genoemd).
Mijn beroep?
Ik luister naar muziek.
“Schaduw in iemand anders zijn dromen”? Klinkt mooi …..
Na de recensies en reacties was ik extra nieuwsgierig naar “Les vêpres siciliennes”. Gisterenavond was het dan zo ver. De ouverture werd gespeeld als tussenspel. Volgens sommigen moet dat kunnen maar waarom heet het stuk dan ouverture? Gecoupeerd wordt er wel vaker, wat mij betreft liever niet maar soit! De enscenering was niet om aan te zien. Een paar voorbeelden: het idiote ballet en de, ook letterlijk, lachwekkende kinderwagenact. De regisseur, Christof Loy, heeft het afgelopen seizoen in Genève Rossini’s “La donna del lago” naar zijn hand gezet. Verhaallijn en muziek werden ingrijpend aangepast aan zijn regieconcept. Deze “Vêpres” is een coproductie met Genève, dus kunnen ze ook daar straks hun lol weer op. Muzikaal was het allemaal redelijk tot goed in orde maar aan de concertante “Vêpres” van enkele jaren geleden in het Concertgebouw bewaar ik betere herinneringen.
Op de Facebook pagina van De Nederlandse Opera is tevens een disussie gaande. De meningen lijken tot dusver verdeeld: http://facebook.com/DeNederlandseOpera?ref=ts
Gisteravond naar deze voorstelling geweest. Tsja, ik heb eigenlijk wel genoten. Inderdaad, een ouverture is een ouverture en geen tussenspel, die dansjes en die kinderwagen hadden er beter niet ingekund, en dat voortdurende gesleep met die Siliciaanse bruiden werd ook wat vermoeiend op den duur. Maar de beklemmende sfeer van het verhaal zag je verder wel goed terug op het toneel. En laten we eerlijk zijn: de muziek is prachtig, orkest en dirigent heerlijk op dreef en de zangers, vooral Helene, Henri en De Montfort, jommie!
En nu niet allemaal boos worden dat ik er geen verstand van heb…. I
Ik heb de voorstelling gistermiddag bezocht en heb niet erg genoten. Muzikaal ging het allemaal best. Is ook door anderen geconstateerd. Haveman en Fritz waren prima gecast. Orkest speelde ook geinspireerd, aangevuld door een zeer expressief dirigerende Carignani. Hoogtepunt daarbij was de ouverture die om werkelijk onverklaarbare reden niet op dat moment werd gespeeld waarop de componist het wilde, namelijk aan het begin als opening (= ouverture) van de voorstelling. Ook de rest van de regie en het kale toneelbeeld vond ik een aanfluiting, een operahuis onwaardig. Dieptepunten daarbij waren de scene waarin de geroofde bruiden door het glas moesten kruipen en het stompzinnig geensceneerde ballet.
Kent u die tragische huishoudens waar de hond de baas is? Echtpaar op leeftijd, niet meer helemaal bij de tijd, werd al maar toegevender voor het dier dat ooit was aangeschaft als trouwe viervoeter. Eerst nam het baasje de hond mee uit, nu neemt de hond het baasje mee uit. Bij alles wat het beest niet bevalt, laat hij grommend zijn tanden zien, en de geterroriseerde eigenaar haast zich om het dier in alles zijn zin te geven.
Doet me sterk denken aan de wijze waarop het publiek geterroriseerd wordt door de regisseurskaste. We hebben, uit angst niet voor progressief te worden aangezien, alle mogelijke regisseursidiotie, tot het wijzigen van het libretto aan toe, lijdzaam over ons heen laten komen. Dat is reeds volledig prijsgegeven terrein. Maar wie niets in de weg wordt gelegd, wil méér. Dus nu is de muziek zelf aan de beurt. Eerst eens wat proberen: hier schrap je eens een aria, daar verplaats je eens een ouverture, ja, gaat lekker zo! Misschien moeten we dat storende zingen bij die opera’s ook eens afschaffen. Ter wille van Het Concept!