Vandaag is het precies honderd jaar geleden dat Der Rosenkavalier van Richard Strauss in wereldpremière ging. De romantische opera was een doorslaand succes en is dat eigenlijk altijd gebleven. Een portret in beeld. Met dank aan Youtube.

Der Rosenkavalier was de vierde opera die Richard Strauss in Dresden in wereldpremière bracht, na eerder Feuersnot, Salome en Elektra op de planken te hebben gezet. Het libretto werd geschreven door Hugo van Hofmannsthal, die vele jaren met Strauss samenwerkte en ook de teksten voor Elektra, Ariadne auf Naxos, Die Frau ohne Schatten, Die ägyptische Helena en Arabella schreef.

In tegenstelling tot de gewaagde partituren van Salome en Elektra keerde Strauss in Der Rosenkavalier terug naar de laatromantiek. Zo ontstond een luchtige, romantische opera over een Feldmarschallin die een verhouding heeft met de veel jongere Octavian, die op zijn beurt verliefd wordt op de jongedame Sophie.

De wereldpremière op 26 januari 1911 werd geleid door Ernst von Schuch en was een groot succes. Twee maanden later was het werk al in de Scala in Milaan te zien en in april gaf de Wiener Staatsoper de opera haar Oostenrijkse première.

Het werk groeide in korte tijd uit tot een populaire opera in het repertoire, en is dat altijd gebleven. Nog steeds wordt het vaak uitgevoerd. Opera Zuid maakte eind vorig jaar een nieuwe Rosenkavalier en De Nederlandse Opera zet het werk in mei op het toneel.

De Semperoper in Dresden geeft de 100-jarige opera vandaag een uitgebreid feestje. Het operahuis voert een productie van Uwe-Eric Laufenberg uit 2000 op, met Peter Schneider op de bok. De hoofdrollen worden bezet door Anne Schwanewilms, Michael Eder, Anke Vondung en Elena Gorshunova.

Hieronder bij wijze van jubileumviering vijf fragmenten uit de opera, afkomstig uit diverse producties.

Allereerst de ouverture, uitgevoerd door de Wiener Philharmoniker onder leiding van Carlos Kleiber.

Hieronder zingt Kiri te Kanawa als Marschallin ‘Da geht er hin’, waarin ze mijmert over haar vergane jeugd.

Aan het begin van de tweede akte ontmoeten Sophie en Octavian (die het huwelijksaanzoek van baron Ochs komt overbrengen) elkaar voor het eerst. Het is liefde op het eerste gezicht. Hieronder de scène, uitgevoerd door Sophie Koch en Diana Damrau in Baden-Baden, 2009.

Baron Ochs ontdekt al snel dat hij concurrentie heeft van Octavian in zijn poging om Sophie te trouwen. Hij loopt een lichte wond op tijdens een duel met Octavian, maar drinkt zich aan het einde van de tweede akte weer moed in. Hieronder ‘Da lieg’ ich’, gezongen door Kurt Moll.

In de derde akte komt de Marschallin tussen beide, stuurt Ochs weg en geeft de jonge Octavian – al is het met pijn in haart hart – vrij baan om zijn liefde voor Sophie te volgen. Het trio ‘Hab’ mir’s gelobt’ is de emotionele climax van de opera. Hieronder gezongen door Nina Stemme, Vesselina Kasarova en Malin Hartelius in Zürich.