Bij De Nederlandse Opera ging afgelopen week de nieuwe opera Orest van Manfred Trojahn in première. Aanleiding voor het gezelschap om nieuwe manieren te zoeken voor promotie van de voorstelling. Er kwam een speciale website en tien bloggers kregen de kans goed voorbereid een blogrecensie te schrijven over Orest.

Op de dag van de wereldpremière, 8 december, nodigde De Nederlandse Opera (DNO) tien bloggers uit voor een ‘masterclass’. Blogs (internetdagboeken/plakboeken/digitale knollentuinen) zijn een steeds belangrijker bron van informatie voor bezoekers aan theatervoorstellingen. Ze hebben een eigen plaats veroverd naast de reguliere kunstkritiek.

De Amerikaanse kunstadviseur Michael Kaiser stookte het vuur van de discussie over de rol van nieuwe media in de kunstkritiek onlangs stevig op. Hij noemde in een artikel op de site van de Huffington Post de toenemende invloed van weblogs als kunstkritiek een ‘scary trend’. Iedereen kan schrijven wat hij wil, en dat zou de expertise van de officiële kunstkritiek tekortdoen

DNO bood evenwel alle ruimte aan de tien uitverkoren webrecensenten om goed voorbereid hun recensie van de voorstelling te schrijven. De bloggers, met veel en soms met weinig ervaring met opera, spraken voor de voorstelling met dramaturg Klaus Bertisch. Hij ging in op vragen over de voorbereiding en totstandkoming van Orest.

Bertisch beantwoordde een vraag over artistieke versus commerciële dilemma’s met de opmerking dat keuzes voor de enscenering en effecten nooit op basis van commerciële motieven kunnen worden gemaakt. ,,Er is altijd de opera, en alleen die leidt tot een vormgeving door de regisseur.”

Daarna kregen de bloggers een rondleiding achter de schermen, waar de laatste hand werd gelegd aan het decor, een uur voor de wereldpremière.

Blogger Marc van der Heijde is – zo blijkt uit zijn weblog – een ervaren muziekluisteraar en concertbezoeker. Hij wil in zijn blog en in zijn professionele carrière aandacht vragen en enthousiasme genereren voor klassieke muziek.

In zijn recensie stelt Van der Heijde dat componist Trojahn dicht bij de kern van het Griekse verhaal blijft. ,,Zijn personages zijn ‘larger than life’ en blijven logischerwijs op afstand van de toeschouwer. De muziek draagt hier in hoge mate aan bij; hoe heftig en contrastrijk het ook is, het wordt niet snel meeslepend.”

Over regie blogt Van der Heijde: ,,Hoezeer de figuren ook bewegen in het decor, het blijft een redelijk ingetogen geheel. De knullige moord op Helena, die haar hart letterlijk doorboord krijgt met een Black & Decker, doet de spanning volledig inzakken; er wordt hier en daar zelfs gelachen in de zaal.”

De weblog-recensie eindigt met: ,,Daarmee zijn de twee visies zodanig uiteengelopen, dat Orest een visueel Kammerspiel is geworden dat de aanzienlijke muzikale krachten beteugelt. Dat is jammer, maar niet onoverkomelijk.”

Van een geheel andere orde is het recensie-platform www.recensiekoning.nl. Daar wordt niet alleen opera gerecenseerd, niet alleen klassiek muziek, niet alleen cultuur maar… alles.

Blogger Ruben Steeman schreef de afgelopen periode recensies over zulke uiteenlopende onderwerpen als tosti-ijzers, de wasmand en Otrivin menthol. Hij besloot op de uitnodiging van DNO in te gaan omdat hij deze voorstelling zelf nooit zou hebben uitgekozen. ,,Ik heb namelijk nogal wat vooroordelen over opera en dit leek een geschikte mogelijkheid om die eens te toetsen.”

Steeman loopt in zijn recensie een aantal vooroordelen over opera langs. Die zouden bijvoorbeeld uren duren. Over Orest concludeert hij blijmoedig: ,,Het stuk waar ik naartoe ging, had geen pauze en duurde ‘slechts’ één uur en drie kwartier. Dat kan dus ook.”

De aankleding van de opera Orest heeft Steeman van zijn vooroordeel bevrijd dat sfeer en decoratie ‘meestal nogal krullerig en pofferig’ zijn. ,,Want”, zo ontdekte Steeman, ,,potverdorie, wat was dit een slecht vooroordeel. Ik heb niet vaak zo’n bijzondere en indrukwekkende toneelervaring meegemaakt als bij Orest. (…) Het decor was waanzinnig mooi, met vreemde technische effecten die ik niet zal kapotspoileren. Overal op het toneel gebeurden prachtige dingen, zoals in slow motion lopende spelers en verdubbelende personen. Weg met dit vooroordeel.”

Steeman moest als kind verplicht meeluisteren als zijn vader op zondagmiddag opera draaide, dus hij weet waar hij over praat als hij stelt: ,,De zang in de opera is vaak nogal, ehm, veel, heftig, groot.”

Over de muziek van Mafred Trojahn zegt hij: ,,Geen melodieuze Verdi. Als mijn vader dit op zondagmiddagen thuis had aangezet was ik er keihard Nirvana tegenin gaan draaien. Orest had prachtige bijna door elkaar zingende samenzangen tussen drie vrouwelijke hoofdrolspelers, dat dan weer wel.”

Onder de Orest-recensie van Recensiekoning Steeman staan inmiddels al enkele tientallen reacties. De gouden tip van reageerder Gijs mag niet onvermeld blijven. ,,Hoe weet je dat je bij een goede opera zit? Als je aan het einde verliefd bent geworden op de belangrijkste sopraan, ook al is ze nog zo oud en/of dik, dan weet je dat het goed was.”

Op de speciale site www.orest.nl zijn de recensies van de bloggers uit de masterclass en van de reguliere pers onder elkaar gezet. De opera gaat nog enkele keren in het Muziektheater. Op 28 december is de laatste voorstelling.