Instellingen die maandag nul op het rekest kregen van de Raad voor Cultuur zullen het adviesorgaan geen warm hart toedragen. Toch vind ik dat de Raad wel waardering verdient voor de manier waarop het een vreselijk ondankbare taak – 125 miljoen euro aan subsidies schrappen – heeft uitgevoerd.

Ga d’r maar aanstaan. Je krijgt 118 subsidieaanvragen binnen van culturele instellingen die vrijwel allemaal kunnen motiveren waarom zij overheidssteun verdienen. En toch mag je volgens de nieuwe regeling van staatssecretaris Zijlstra maximaal maar 55 aanvragen honoreren.

De Raad voor Cultuur heeft het iets anders aangepakt en toch nog 73 aanvragen een positief subsidieadvies kunnen geven, zonder buiten de financiële kaders van de staatssecretaris te treden. Niettemin kan er maar 310 miljoen euro uitgegeven worden, terwijl de 118 aanvragen samen 375 miljoen wilden. Je kan het dus nooit goed doen, dat lijkt me duidelijk.

Dat laatste geeft de Raad ruiterlijk toe, en dat siert het adviesorgaan. In zijn rapport laat de Raad niet na de staatssecretaris voor te houden wat een negatieve gevolgen zijn bezuinigingsplannen hebben. Het culturele aanbod wordt minder toegankelijk en zal in sterke mate verschralen, de kansen voor toptalent lopen sterk achteruit en de werkgelegenheid zal sterk dalen. Om een paar zaken te noemen.

Met dat alles in het achterhoofd heeft de Raad mijns inziens toch ‘knap’ werk geleverd, als je dat woord in deze context mag bezigen. Zeker als je je beperkt tot de opera- en klassieke muzieksector.

We behouden De Nederlandse Opera (DNO), de Nationale Reisopera en Opera Zuid. Dat is een resultaat dat de doemscenaristen aan het begin van het bezuinigingstraject niet voor ogen hadden. En met het geld dat de gezelschappen krijgen, lijkt vrijwel hetzelfde aantal producties geleverd te kunnen worden.

Wel vind ik het onbegrijpelijk dat de Reisopera meer dan 5 miljoen euro moet inleveren, terwijl DNO er maar 1,5 miljoen op achteruit gaat. Dat had makkelijk anders gekund – al is het niet de Raad die daarover kon beslissen.

Aan de andere kant is het een opluchting dat de Raad de Reisopera niet opgeofferd heeft voor het nieuwe initiatief ‘Opera Aurora’. Het zou een schande zijn geweest als die weinig eervolle onderneming van het Nederlands Symfonieorkest en het Combattimento Consort zo’n gerenommeerd gezelschap als de Reisopera buitenspel had gezet.

In de rubriek symfonieorkesten vallen op het eerste gezicht grotere klappen. Maar de Raad heeft de drie afgewezen orkesten ruimte gegeven om met een beter voorstel alsnog hun miljoenen op te strijken. En laten we wel wezen: dat Het Brabants Orkest en het Limburgs Symfonie Orkest momenteel zonder subsidie zitten, is vooral te wijten aan het feit dat de twee zuidelijke formaties niet tot heldere onderlinge afspraken konden komen.

Als je je beperkt tot operagezelschappen en orkesten denk ik daarom dat een dankwoord richting de Raad wel op zijn plaats is, al is het met een wrang gezicht. Met zijn advies heeft de Raad de botte bijl van Zijlstra toch zo eerlijk en efficiënt mogelijk weten te hanteren. Wat niet wegneemt dat de consequenties van de bezuinigingen, zoals de Raad die zelf ook schetst, nog altijd akelig zijn.