Hoofdredactioneel: Overal boventitels
Boventitels, waarom eigenlijk? De Nederlandse Opera maakte die vraag de afgelopen weken los door zijn pilotproject met tweetalige boventiteling. Mijn antwoord: omdat boventitels de drempel verlagen en de beleving vergroten. Graag overal boventitels!
Er was eens een tijd dat niemand van boventitels wist. Die tijd is niet lang geleden. Ik neem aan dat operabezoekers zich toen gedegen voorbereidde voor ze het theater binnenstapten, zodat ze de voorstelling goed konden volgen.
Nu is een gedegen voorbereiding altijd aan te raden – boventiteling of niet. Maar zelfs voor diegenen die beslagen ten ijs komen, hebben boventitels wat te bieden: ze maken het mogelijk een voorstelling vrijwel woord voor woord te volgen. Winst voor iedereen, want het lijkt me sterk dat operaliefhebbers – zelfs de meest fanatieke – het libretto woord voor woord uit hun hoofd kennen.
Is dat nou zo van belang dat je een opera woordelijk kunt volgen? Ik denk van wel. Of in elk geval: je beleving van de opera wordt er zeer door verrijkt. Want goede zangers leggen niet alleen expressie in strofes en zinnen, maar ook in woorden. Zeker wanneer het drama begint te koken. Hoe fraai is het dan om de rijkdom van die expressie tot in detail te kunnen volgen.
En niet alleen zangers, ook componisten drukken sommige woorden op wonderbaarlijk treffende wijze uit. Soms kan de muziek een woord drielaags uitdiepen. Wie zou dat willen missen?
Los van dit alles is boventiteling één van de belangrijkste middelen om opera toegankelijk te maken voor een breed publiek. Alleen al daarom zou je er niet op tegen moeten zijn. Tegen een leek die uit net aangewakkerde interesse eens een kijkje bij een opera wil nemen, ga je toch niet zeggen: lees het libretto eens door, sla er nog wat naslagwerken op na en wees dan van harte welkom?
Boventiteling is onmisbaar om de ogen en oren te openen van mensen die met enkel een globale plotkennis een opera bezoeken, zodat ze volledig in de voorstelling op kunnen gaan en na afloop warm voor het genre het theater weer verlaten.
Om deze redenen zou ik graag overál boventiteling zien. Dus niet alleen bij opera’s, maar ook bij concertante voorstellingen, vocale concerten en liedrecitals. Bij veel recitals zijn weliswaar de liedteksten wel voorhanden (in de originele taal), maar een Nederlandse vertaling een paar meter boven de zanger zou naar mijn idee beter werken. Scheelt bovendien een boel papiergeritsel.
De auteur
10Reacties
Helemaal mee eens!
Lijkt me wel fijn dat veel meer bezoekers van een liedrecital dan naar het podium kijken en niet de hele avond in een boekje staren. Vraag me nogal eens af hoe zangers het ervaren om voor een zaal te staan waarin een deel van het publiek geen aandacht heeft voor de vertolker.
helemaal NIET mee eens. Vind het zeer storend dat je steeds naar boven zit te turen om te lezen. Je mist hier door heel veel van wat erop het toneel gebeurd.
Er is genoeg lectuur om vooraf je voor te bereiden.
Cd s DVD s en zo.
.
Ik ben het helemaal mee eens en ik ken de meeste opera’s zo wat uit mijn hoofd.
@Chris Horsmeier: u hoeft ze toch niet te lezen?
Afhankelijk van de bekendheid van en de voorbereiding op het werk,
beperkt mijn raadpleging van de boventiteling zich tot enkele cq
meerdere vluchtige blikken. De bezwaren van de rabiate tegenstanders van boventiteling heb ik nooit zo begrepen, gezien de vele evidente voordelen ervan.
geachte Mevr. Jaworski.
Nee ik zelf lees ze ook nooit ,maar toch wordt ongewild je blik er af en toe naar toe geworpen.
Ja de meeste operas ken ik ook wel.
zeker de meest bekende, maa rer zijn er bij die je helemaal hnjiet kent,
dan nog verdiepje erin en lees er zo veel mogelijk over.
Ik zeg net als Cora canne-Meijer in de tijd je betaald toch niet om naar boven te zitten turen.
Ik zelf vind het 3 x niks maar dat is persoonlijk.
Ben blijkbaar de enige die dat vind.
Ik ben het er ook mee eens. Boventiteling voegt duidelijk wat toe en je hoeft er niet naar te kijken. In mei jl. heb ik de complete ring van Wagner in Detmold bijgewoond. Er was geen boventiteling en die heb ik nadrukkelijk gemist. En ook de Duitse bezoekers. Zo zat er vlak bij mij iemand met een leeslampje het libretto mee te lezen.
En dan die vertwijfelden die, vlak voor aanvang gearriveerd, koortsachtig in het al dovende zaallicht nog wat van de synopsis
in hun programmaboekje proberen mee te krijgen. Zouden die, een
relatief toch niet te verwaarlozen percentage, voor de opera
behouden blijven?,vroeg ik me vroeger wel eens af. Tegenwoordig
moet die categorie toch maar wat ingenomen zijn met boventiteling.
In mijn ervaring waardeert het publiek de boventitels enorm. Zelfs met een gedegen voorbereiding ontgaan je zonder titels de finesses die je beleving verdiepen. Ook hoor je veel meer lagen in de muziek als je de emotie in de woorden kunt voelen.
Het opent de “elitaire” opera voor niet-ingewijden. En als kenner kan ik zeggen dat ik boventiteling niet zou willen missen.
Kijken of niet kijken is een keuze. En goed gemaakte boventitels zitten op de ademhaling in de muziek zodat je instinctief de momenten aanvoelt en met een korte blik de informatie tot je kunt nemen zonder dat je al te veel afgeleid wordt van de uitvoerenden op het toneel.
Ik ben het helemaal met de voorstanders eens. In Nederland, waar we lang niet zo’n ervaren operapubliek hebben als bv. in Duitsland, zou het ontbreken van boventiteling in het huidige subsidieklimaat wel eens de ultieme genadeklap betekenen voor het operabezoek. Laten we trouwens niet de illusie hebben dat de Duitse bezoekers van de producties in hun Duitse theaters wel alles kunnen verstaan (laat staan begrijpen, maar dat wordt natuurlijk ook niet bevorderd door de daar overheersende regiemode). Wel lijkt het me goed te beseffen dat boventiteling in twee vreemde talen voor extra afleiding kan zorgen. Dat zou straks bij de niet-Angelsaksische bezoekers van het Muziektheater goed moeten worden gevolgd.
Wat ik persoonlijk voor Nederland ideaal zou vinden is boventiteling in de originele taal én in het Nederlands. De Nationale Reisopera doet dat bv. bij haar cyclus van Wagners Ring en het resultaat was daar voor mij: extra diepgang en bewondering voor de “dichter” Wagner.