Sinds 1982 verwent de cd ons met krasvrije opnames van ruim 70 minuten lang, genoeg voor opera-aktes en liederencycli. Maar hoe lang gaat dat nog voortduren? Met het oog op de huidige ontwikkelingen lijkt het schijfje zijn langste tijd te hebben gehad. Vele nieuwe mogelijkheden om klassieke muziek te beluisteren dringen zich op. Een serie over de toekomst van de cd. Of wat er dan ook voor in de plaats zal komen.

In deze aflevering spreken we met Jared Sacks, oprichter en eigenaar van Channel Classics. Hij maakt zelf de opnamen van de artiesten die aan zijn maatschappij verbonden zijn, zoals Johanette Zomer, de vocale groep Frommermann en de Nederlandse Bachvereniging. Ook de Holland Baroque Society en het Budapest Festival Orchestra met Ivan Fischer staan onder contract. Met zijn in 1990 gestarte label bedient hij het veeleisende deel van het cd-kopende publiek.

Bij de eigen opnamen van artiesten wordt apparatuur gebruikt die grotendeels op maat is gemaakt of is aangepast. Die opnamen worden standaard uitgebracht als zogenaamde hybride SACD. Zo’n schijf ziet eruit als een gewone cd en kan ook in de reguliere cd-speler worden afgespeeld. Maar er zit een extra laag op waarop de informatie voor de Super Audio staat. In de juiste speler wordt die laag tot klinken gebracht, ,,en als je dat eenmaal gehoord hebt, ben je verkocht”, zegt Sacks overtuigd.

De eigenzinnige platenbaas doet in het hele proces van opname tot persing eigen ingrepen die ervoor zorgen dat de muziek zo natuurlijk mogelijk klinkt. Het opnemen van de cd’s gebeurt niet in het gangbare PCM-format, maar met een nieuwe techniek die Direct Stream Digital (DSD) heet. Daarmee wordt een kwaliteit bereikt die 64 maal hoger is dan van de reguliere cd.

Sacks gelooft heilig in het nut van hoge kwaliteitsopnamen, zeker ook voor de menselijke stem. ,,Juist de stem heeft veel meer dynamiek dan een instrument, bij een goede opname komt de emotie veel beter tot zijn recht. De s-en, de hoogste frequenties, blijven open en mooi, en je hoort goed de boventonen.”

Zes varianten

Volgens Sacks wil de consument graag zo dicht mogelijk bij het studiogeluid komen. Met het als download aanbieden van de DSD-files heeft hij die afstand feitelijk overbrugd. Het geluid van DSD is nog beter dan de mastertape die voor de cd gebruikt wordt en zelfs daarin zijn nog de smaken ‘met’ of ‘zonder’ High Definition.

Zo is een cd waarop Johanette Zomer, begeleid door luitist Fred Jacobs, liederen van Kapsberger zingt in niet minder dan zes varianten te krijgen. Onderaan is er de mp3, een gecomprimeerd geluid, dat voor veel mensen voldoende zal zijn. En dan loopt het op, naar cd-kwaliteit, de studiomaster ‘gewoon’ en de studiomaster in high definition. Aan de audiofiele top staan dan de DSD-bestanden, die af te spelen zijn met een speciale converter, een cd-speler die geen cd’s maar DSD-files kan afspelen. De goedkoopste variant is 9 euro, voor de hoogste kwaliteit is per cd 30 euro en ruim 2300 mb schijfruimte nodig.

Die hoge kwaliteitsopnamen zijn niet aan iedereen besteed. Sacks: ,,Er is een stabiele markt voor, met soms wat golfbeweging. Het zijn vrijwel uitsluitend mannen die bezig zijn met goede apparatuur, die kicken op die techniek en gaan voor het beste. Dat is een heel andere groep dan de modale cd-koper. Voor sommigen maakt de kwaliteit niet veel uit. Prima, maar als je eenmaal een Mahler met Ivan Fischer hebt gehoord in SACD, dan weet je wat je mist op een gewone cd.”

Op de wat langere termijn zal het online downloaden van muziek wel toenemen. Sacks denkt zelf over een jaar alleen nog gewone cd’s te gaan persen en alle andere formaten online aan te bieden. Nu al is maar een klein deel van de downloads op de Channel Classics-site cd en mp3, de meesten kiezen de hogere kwaliteiten.

Marketingtool

De cd zal voorlopig wel blijven, is zijn verwachting. ,,Er zullen altijd nieuwe muzikanten komen en dan zullen er opnames nodig zijn. Onze tijd hier bij Channel Classics gaat vooral zitten in het promoten van de artiesten. Ik hou van het werken met muzikanten, opnames maken. De cd is niet meer dan een drager, maar ook een marketingtool. Dat blijft nodig. Vergeet niet: wat moet je als musicus verkopen bij je concert? En op een usb-stick kun je niet signeren.”

,,Natuurlijk, er zijn tegenwoordig andere kanalen. Ik bied mijn muziek via een ‘aggregator’, een tussenbedrijf, ook aan op Spotify en iTunes. Maar wat ik daarmee verdien is echt te verwaarlozen.”

,,Ik heb een naam en een uitstraling die met kwaliteit wordt geassocieerd. Dat is het imago van mijn label, waarbij ik werk met goede muzikanten, zoals de Bachvereniging en Ivan Fischer.”

Sacks weet dat hij voor een beperkt publiek werkt. Al is het succes van één van zijn meest recente projecten opvallend: de cd met muziek van Phillip Glass in de bewerking voor harp van Lavinia Meijer denderde de Album Top 100 binnen en staat al weken in de top tien, tussen Jan Smit en Bløf.

Maar Sacks blijft kiezen voor bijzondere projecten, zoals een nieuwe cd met muziek van Benjamin Britten. Daaraan wordt onder andere meegewerkt door Barbara Hannigan en James Gilchrist. De plaat zal in januari in de winkel liggen en in alle varianten te downloaden zijn.