Cristina Deutekom is vandaag, 28 augustus, jarig en hoewel je bij een dame niet over leeftijd zeurt, weten we allemaal dat de diva inmiddels 78 jaar is geworden. Het is alweer 24 jaar geleden dat ze plotseling stopte met zingen, maar vergeten zijn we haar bepaald niet. Een kleine herinnering.

Als Amsterdamse operaliefhebber mag ik mij gelukkig prijzen dat ik iedere opera die Deutekom in de Amsterdamse Stadsschouwburg heeft gezongen, heb mogen bijwonen.

Natuurlijk heb ik dankbare herinneringen aan deze fantastische zangeres, die door de toenmalige Nederlandse Opera Stichting met een flink aantal engagementen werd bedeeld.

Ze debuteerde op 7 september 1962 in Mozarts Zauberflöte als Königin der Nacht – een rol die ze tot 1968 bij De Nederlandse Opera Stichting zou zingen. Het werd een soort visitekaartje van haar, waar ze zelf na een paar jaar schoon genoeg van had, want ook in New York, Wenen, Hamburg en andere grote operahuizen werd ze steevast voor deze rol gevraagd.

In diezelfde jaren – van 1962 tot 1968 – zong ze echter ook een aantal rollen in de Stadsschouwburg waar we nu misschien wel heel vreemd van opkijken en waar we Deutekom helemaal niet mee associëren: Ortlinde in Die Walküre, Marina in Wolf-Ferrari’s Quattro Rusteghi, Voce dal Cielo in Don Carlos, Marianne Leitmetzerin in Der Rosenkavalier, 5e maagd in Elektra en Woglinde in Götterdämmerung.

Voorwaar een vreemd rijtje ongestructureerde rollen en veel kan ik mij daar niet meer van herinneren. Behalve dan de Stem uit de Hemel in Don Carlos, omdat die partij van nog geen halve minuut zo wonderschoon uit de nok van de Stadsschouwburg klonk, dat het hele publiek verbaasd omhoog zat te kijken. Even vergaten we Gré Brouwenstijn, Mimi Aarden, Guus Hoekman en Nicolai Ghiuselev, want daar klonk een gouden geluid uit de hemel.

Na 1968 was het gedaan met Cristina Deutekom. De Nederlandse Opera zat in een diep dal en de diverse directies wisselden elkaar af. Deutekom verdween naar het buitenland en via de kranten moesten we vernemen hoe succesvol onze diva wel was in opera’s als Norma, I Puritani, Lucia di Lammermoor en I Lombardi, om er slechts enkele te noemen.

Het publiek kwam voor de Nederlandse sterren en speciaal voor Stien

Gelukkig werd Hans de Roo in 1973 de nieuwe directeur van de Nederlandse Opera Stichting en met hem kwam ook Deutekom weer terug. Haar eerste rol onder zijn bewind was Norma en we kunnen daar duidelijk over zijn: het was een grote mislukking. Dat lag absoluut niet aan La Deut, maar wel aan het zooitje ongeregeld dat ze naast zich kreeg: Montserrat Aparici als Adalgisa en Redento Comacchio als Polione.

Zelden heb ik in de opera twee mensen zó vals horen zingen als die premièreavond. De tenor werd direct naar huis gestuurd, waarna er nog twee andere tenoren kwamen, die er ook niet veel van maakten. De mezzo Montserrat Aparici was olympisch kampioene op een afstand zwemmen en dat had ze moeten blijven doen, want het geluid dat uit deze vrouw kwam, tart werkelijk iedere beschrijving.

Zet naast Cristina Deutekom een paar heel goede zangers en je hoort de beste sopraan van de wereld. Maar probeer het niet met mindere goden, want dan gaat het mis. Zelden hoorde ik zo’n agressief boegeroep als tijdens die voorstelling.

De Opera gaf haar nog rollen in Un Ballo in Maschera, Lucia di Lammermoor, Il Trovatore, Simon Boccanegra, I Vespri Siciliani, I Puritani en ten slotte Turandot. Het waren allemaal bejubelde succesvolle voorstellingen en het publiek aanbad de diva, in tegenstelling van de vaak hardvochtige pers.

Natuurlijk was het nog ouderwetse opera, zonder ijdele regiseurs en zonder een concept, maar daar had het publiek mooi maling aan. Ze kwamen voor de Nederlandse sterren en speciaal voor Stien.

Tragisch is het wel, dat De Nederlandse Opera Stichting weinig avontuurlijk met Cristina Deutekom omging. Het repertoire dat ze in het buitenland zong, kwam in Nederland niet aan bod.

De kleine rariteiten uit het begin van haar carrière heb ik reeds genoemd maar de gróte rariteiten uit haar wereldcarrière zal ik hier even de revue laten passeren en dan moeten we toch constateren dat we hier in Nederland uiterst miezerig bedeeld zijn geweest: Bellini’s Bianca e Fernando, Cherubini’s Medea, Händels Alcina, Mozarts Don Giovanni (Donna Anna), Così fan Tute, Die Entführung aus dem Serail en La Clemenza di Tito, Rossini’s Armida en Mosé, Saint Saens’ Henry VIII en Verdi’s I Masnadieri, I Lombardi, Nabucco, Macbeth en Rigoletto.

Tijdens één van de Vara-Matinees zong ze ook nog Verdi’s Alzira, dus daar wisten ze wél dat je met Deutekom nog wel eens een rariteit op het programma kon zetten.

Gelukkig voor de echte liefhebbers van de zangeres zijn er van veel van haar voorstellingen illegale cd’s in omloop en met een beetje zoeken op internet is er best wel wat terug te vinden en vooral terug te luisteren.

Laat u overigens niks wijsmaken door de vreemde zoekmachine Wikipedia, want die beweert rustig dat Deutekom Anna Bolena en Semiramide heeft gezongen en dat is gewoon niet waar.

Lieve Cristina Deutekom, ik heb u jaren lang bewonderd en ik luister nog steeds graag naar uw opnamen. Ik wens u een fijne verjaardag toe in goede gezondheid.