Claudio Abbado (1933- 2014) overleden
Claudio Abbado is overleden. Hij stierf maandag in zijn huis in Bologna. De Italiaanse dirigent, die tot de grootsten van zijn tijd wordt gerekend, was de laatste jaren ziek, maar werkte niettemin door. Tijdens zijn loopbaan dirigeerde hij tientallen opera’s, waarvan er meer dan twintig op plaat verschenen.
Over zes dagen zou bekend worden of Abbado’s nominatie voor een Grammy, de prestigieuze Amerikaanse muziekprijs, zou leiden tot een derde onderscheiding. Hij zal het niet meer meemaken.
Claudio Abbado werd tweemaal eerder onderscheiden met een Grammy en werd tijdens zijn leven geëerd met het Grootkruis van het Légion d’honneur en het Bundesverdienstkreuz. Hij ontving eredoctoraten van de universiteiten van Ferrara, Cambridge, Aberdeen en Havana. Recent benoemde de Italiaanse president Napolitano hem tot ‘Senator voor het leven’. De vergoeding die daarbij hoort, schonk de maestro aan projecten voor muziekeducatie.
Abbado werd in 1933 geboren in Milaan in een gezin vol muziek. Zijn vader was de violist Michelangelo Abbado. Hij studeerde aan het Giuseppe Verdi Conservatorium in Milaan en later in Wenen bij Hans Swarowsky.
Zijn debuut maakte hij in 1960 in de Scala van Milaan, waar hij in de voetsporen trad van onder anderen Arturo Toscanini, Tullio Serafin en Carlo Maria Giulini. Hij werd er acht jaar later, in 1968, benoemd tot chef-dirigent. Abbado was toen pas 35 jaar oud. Hij zou 18 jaar bij de Scala in dienst blijven.
In de periode na zijn debuut kreeg hij de kans samen te werken met grote namen als Leonard Bernstein in New York en Herbert von Karajan in Wenen. In Salzburg stond hij voor het eerst, in 1965, voor de Wiener Philharmoniker. Aansluitend aan zijn periode bij de Scala in Milaan was hij drie jaar muzikaal leider van de Wiener Staatsoper in de periode tot 1991.
De musici van de Berliner Philharmoniker kozen Abbado aan het eind van 1989 – een periode van grote politieke verandering in Duitsland – tot de opvolger van Karajan. Naast het reguliere repertoire nam de dirigent ook initiatieven als ‘Berliner Begegnungen’, waarbij jonge musici de kans kregen om met ervaren collega’s samen te werken.
In 2000 werd Abbado getroffen door maagkanker, maar hij keerde toen hij voldoende hersteld was weer terug op de bok voor het Berlijnse orkest.
Passie
Abbado heeft altijd veel aandacht gehad voor moderne componisten. Hij dirigeerde werk van zijn landgenoot Luigi Nono en van componisten als Stockhausen en Rihm. Met het festival WIEN MODERN legde hij in 1988 een basis voor moderne muziekuitvoeringen in Wenen.
Kansen geven aan jong talent was een passie van Claudio Abbado. Hij richtte het European Union Youth Orchestra op, dat in 1981 verder ging als het Chamber Orchestra of Europe. Hij begon ook het Gustav Mahler Youth Orchestra, in 1986, en startte in 2003 het hooggewaardeerde Lucerne Festival Orchestra. Hij werd in 2004 muzikaal en artistiek leider van het Mozart Orchestra in Bologna. Dat kondigde onlangs aan te stoppen.
Met het koor en orkest van de Scala in Milaan nam Abbado opera’s op als Simon Boccanegra en Macbeth van Verdi. Met het London Symphony Orchestra legde hij onder meer Rossini’s Il barbiere di Siviglia en La Cenerentola vast en in Wenen registreerde hij werken als Wozzeck en Pelléas et Mélisande. Met het Chamber Orchestra of Europe nam hij Rossini’s Il viaggio a Reims op. In totaal zou hij in zijn carrière meer dan twintig complete opera’s opnemen.
Dit is de complete opname van een uitvoering van de opera Don Giovanni van Mozart, gemaakt in 1990 in het Theater an der Wien, met Abbado voor het orkest van de Wiener Staatsoper en met solisten als Ruggero Raimondi en Cheryl Studer:
In het symfonische repertoire zijn van Abbado complete opnamen te vinden van de symfonieën van Beethoven, Brahms en Schubert. Hij nam de complete serie symfonieën van Mahler op en recent verscheen een opname van de tweede symfonie van Schumann met het Orchestra Mozart. Die plaat is genomineerd voor een Grammy.
Groot
De dirigent trad in zijn loopbaan ook in Nederland op. Zijn geplande optreden met het door hem opgerichte Orchestra Mozart in het Amsterdamse Concertgebouw op 25 september 2013 moest hij vanwege zijn conditie afzeggen. Men vond in Bernard Haitink een waardig vervanger. Abbado zat in de hoogste league van het dirigentschap.
Claudio Abbado stond bekend als een man die niet veel woorden gebruikte; hij wilde vooral spreken door de muziek. Hij was bescheiden. Een bekende uitspraak van hem was: “De term ‘grote dirigent’ heeft geen betekenis voor me. Het is de componist die groot is.”
In de muziekwereld is bedroefd gereageerd op het overlijden van de maestro. Op de Facebook-pagina van de dirigent stromen de berichten van fans binnen.
De Britse muziekjournalist Norman Lebrecht herinnert zich Abbado als “koppig, inspirerend, verlegen en met een glimlach die gletsjers kon doen smelten”. Bariton Thomas Hampson reageerde op Twitter met: “Very sad news this morning, rest in peace maestro.”
De chef-dirigent van het Royal Opera House, Antonio Pappano werd geciteerd op Twitter: “Claudio Abbado was a unique spirit and a visionary. He is by any standard a giant.”
Tenor Samir Pirgu, die in een interview met Place de l’Opera vertelde hoe Abbado hem uitkoos voor de rol van Ferrando in Così fan tutte, reageerde op twitter met: “Grazie Maestro.”
Hier is een korte clip van de documentaire over Abbado bij de Berliner Philharmoniker, die in 1996 gemaakt werd onder de nu wel heel actuele titel The silence that follows the Music. De complete documentaire is alleen te zien voor abonnees van het digitale kanaal van het Berlijnse orkest.
Platenmaatschappij Decca plaatste op Twitter een citaat van de dirigent, die op 26 juni vorig jaar tachtig werd: “Without music, the world would be a terrible place.”
De auteur
35Reacties
Vooruit, toch weer zo’n nieuws waar men even van verschiet!
Het bericht van de dood van Abbado treft mij zogezegd evenzeer als destijds bij mijn kennismaking met zijn ongekend sprankelende Salzburger Barbier het geval was.
Zijn sympathieke persoonlijkheid werd eens treffend verwoord door Charlotte Margiono:’De enige die mij `s nachts wakker mag bellen is
Claudio Abbado’.
De Zevende Symphony van Mahler, onder dirigentschap van Claudio Abbado is een feest voor de zinnen.
Vele jaren heb ik genoten van deze hoog begaafde dirigent. Dank U
Maestro. Rust in vrede.
Ik ben pas 81jaar,maar een grotere dan Abado ken ik niet.
Th.A. Corsmit
bedroefd
Kippenvel kreeg ik als ik Claudio zag dirigeren
Vier jaren na de dood van Claudio Abbado, wiens laatste optreden we destijds in Amsterdam, hebben gemist, leeft hij voor ons gewoon verder in zijn nagelaten werk. Zo is op de concertzender veelvuldig zijn complete werk van Gustav Mahler te zien. Het zijn fenomenale uitvoeringen, waarvan we intens genieten. Het bijzondere is dat we het orkest en ook hem dan bezig zien. Wat was hij toegewijd en wat begreep hij het werk van de componisten goed. Wat is zo iemand toch snel vergeten. Maar wie dat wil, kan hem bijna dagelijks nog bewonderen en van de muziek genieten. Je kan echt verslaafd raken aan die uitzendingen en er bovenop zitten. Een weldoende avond valt je ten deel.
Wat mis ik die lieve dirigent toch elke dag, Wat een nederige, bescheiden Persoonlijkheid.
J’aimais ses interprétations…Quelle humilité,quelle douceur dans son
maintien…dans sa mouvance à diriger un bel essaim de musiciens…tous
communiant avec cet esthète de la belle musique…
Merci Maestro…
Het is reeds meer dan vijf jaar geleden dat Claudio (Abbado) ons ontviel. En nog steeds missen we hem : normaal bij een overledene vermindert het lege gevoel naarmate zij ons langer verlaten hebben, bij hem is dit het tegendeel : des te verder we in de tijd gaan, missen we hem meer en meer : hij heeft ons zovele mooie momenten in ons leven gegeven (lees : fantastische concerten), waarvoor we alternatieven zoeken, maar niet vinden. Dit toont aan hoe groot hij was : zijn werkmethode en muziek maken was zo uniek dat hij zeer moeilijk te evenaren zal zijn.
Het feit dat hij zoveel mensen jarenlang in beroering heeft gebracht en ik ontzettend veel concerten van hem heb mogen en kunnen bijwonen (251 om exact te zijn), is iets wat ik tot op heden alle dagen (en volgens mij en nog vele anderen) koester met veel liefde en emoties. Het is dan ook spijtig dat deze groep mensen na zijn dood uiteen is gevallen : we komen mekaar nog af en toe tegen op andere concerten, maar dit is toch een hele andere ervaring en wat opvalt is steeds dezelfde bemerking : weet je nog bij Claudio …. .
We missen je Claudio, en zullen je blijven missen voor de rest van ons leven!!
Mooi en ontroerend, om zo out of the blue weer op dit grote verlies geattendeerd te worden. Het toont eens te meer aan wat een ware maestro allemaal te weeg kan brengen. Grazie caro Claudio.
Zo kan er dan eindelijk weer eens wat commentaar geleverd worden op deze site, zij het dan wel over iets wat 5 jaar geleden is gebeurd. Toen was dat nog niet (vrijwel) onmogelijk gemaakt. Op de huidige voorpagina staat geen enkel artikel waarop gereageerd kan/mag worden!
Juist! En ik vraag me nog steeds af waarom…
@Stefan: dat is inmiddels een retorische vraag geworden …
Een retorische vraag is bij mijn weten een vraag waarop geen antwoord wordt verwacht. Er is destijds wel degelijk – en dat bepaald niet in retorische zin – gevraagd naar de reden voor deze maatregel. Een (bevredigend) antwoord daarop is altijd uitgebleven, maar daardoor is de vraag nog niet retorisch geworden.
Retorisch of niet, het moment is misschien toch gekomen om de redactie eens (heel vriendelijk) te vragen of het echt niet mogelijk is enigszins op deze beslissing van destijds terug te komen. We weten dat we hier slechts gasten zijn en dat de huidige toestand de redactie bevalt maar… WIJ (ik toch alleszins) vinden het toch (heel) spijtig dat op sommige artikels, zoals overlijdens van grote operafiguren, seizoenbekendmakingen, discografieën enz… niet (meer) kan gereageerd worden (door grote operaliefhebbers dat we toch zijn). Volgens mij kan er toch niet meer kwaad gebeuren door op deze dingen te reageren dan door te reageren op recensies en als er dan toch een te kwaad woord zou gezegd worden (wat me al zou verbazen van goedmenende mensen als Duppen, Dongelmans, de Haan, Kersten, Basia of mezelf), dan kan die repliek nog altijd verwijderd worden. Dus…? Denk er toch nog eens over na. Er is nog geen mens gestorven door van mening te veranderen of op een beslissing terug te komen.
Hoewel u mijn welwillende bijdragen vergeet, wil ik u toch gelijk geven, meneer Caprasse. Deze site is SAAI geworden. Maar goed, u heeft het al zo vaak aan de orde gesteld, het zal wel zo blijven.
Kop op, er zijn ergere dingen!
Nog even dit: de minder welwillende bijdragen zijn juist het zout in de pap en de peper in de soep.
Sorry, er zullen wel meer welwillende mensen zijn die ik niet vernoemd heb… Alleszins bedankt voor de steun. Ik kan maar blijven proberen. De aanhouder wint… soms al eens…
Zout in pap is wel niet zo lekker… Maar, alle gekheid op een stokje: Ik heb niets tegen minder positieve (of ronduit negatieve) bijdragen, zolang die met de nodige tact en niet teveel goedkoop cynisme gebracht worden. En op dat gebied ging het soms wel eens “verkeerd”. Wat voor mij persoonlijk ergerlijk is, maar nog geen redden om die replieken te verwijderen… maar misschien voor de redactie wel…
Ik vind die minder tactvolle besprekingen meestal erg geestig.
C’est le ton qui fait la musique …
Tja, we hebben waarschijnlijk allemaal een heel verschillend gevoel voor humor…
Toegevoegde persoonlijke bevindingen en extra aangeleverde achtergrondinformatie werken vooral bij voorverhalen, overzichten, interviews, necrologieen et cetera. Waar zij bij een recensie vaak tot een welles-nietes spel leiden, werken commentaren bij andere redactionele bijdragen regelmatig verfrissend door onverwachte invalshoeken e.d.
Maar daar zit deze redactie duidelijk niet op te wachten. Die slaat af en toe liever zelf om zich heen, zoals op 2 juli richting ‘lelijke oude mensen’. Maar ja, dat was natuurlijk geestig bedoeld. En zeker niet om sponsoren voor het hoofd te stoten.
Persoonlijke visies (en toevoegingen van details) op voorstellingen (zolang men dus inderdaad niet hervalt in een oeverloos welles-nietes discussie)kunnen wel interessant zijn, maar dus ook extra documentaire toevoegingen aan informatieve artikelen.
Dus nogmaals, waarde redactie, denk er nog eens over na, please…
Lelijke oude mensen is natuurlijk niet geestig en waarschijnlijk ook niet zo bedoeld. Ach, laat de (niet meer al te jonge) jeugd haar plezier in eigen schoonheid, voor ze het in de gaten hebben zijn ze zelf oud en lelijk. (Canuta brina…etc)
Reacties op recensies hebben alleen zin als men argumenten aandraagt. ”Ik vond het slecht” of ”ik heb ervan genoten” is inderdaad welles nietes.
Chapeau, voor die ongebroken stemmen van de roependen in de woestijn waarin de rubriek `recente reacties` al zo lang is verzand. En toch ook wel voor Jordi`s tolerantie.
Tolerantie tegenover wat?
Dat wij de site ”saai” noemen, en ”een woestijn’…en daarover maar blijven ouwehoeren…dat zou het kunnen zijn, meneer Caprasse!
Natuurlijk hebben we gelijk, maar verder aanhouden heeft geen zin. Het zij zo, er zijn ergere dingen!
@Stefan Caprasse. Antwoord op je vraag: uiteraard Jordi`s aloude tolerantie t.o.v. ons, overtreders van de spelregel `blijf bij het onderwerp`. Uit mijn bovenstaande reactie moge overigens blijken dat ik het listig aan de orde stellen van ons oud zeer allerminst betreur.
Tot genoegen, Stefan!
Bij een blog als deze (of andere) is het onvermijdelijk dat al eens (sterk) van het onderwerp wordt afgeweken. Dat kan zelfs leiden tot interessante informatieuitwisselingen. En wie doet men er kwaad mee? (Zolang men natuurlijk niet vervalt in oeverloos geleuter…) Eventuele lezers kunnen die replieken altijd overslaan.
Dit gezegd zijnde, het zou sympatiek zijn moest de redactie tenminste even reageren op het aan de orde brengen van ons oud zeer.
Wij blijven het goed menen…
Geachte heer Van den Berg, dank voor het compliment. Er deed zich – off-topic weliswaar – een zeldzame gelegenheid voor om e.e.a. weer eens onder de aandacht te brengen en die kon en wilde ik niet voorbij laten gaan. De redactie wenst blijkbaar niet op bovenvermelde noodkreten te reageren en dat vind ik, met de heer Caprasse, allesbehalve sympathiek. Ik vrees, met mevrouw Minis, dat wij roependen in de woestijn zullen blijven.
Dat artikel over de Bayreuth-Ring 2020: Weer zo’n artikel waar vooral door de wagnerianen onder ons (zoals ik) graag zou op ingegaan worden…
Ik zal hier eventjes in de boosheid volharden (sorry, sorry, sorry!) door te zeggen dat dit voor mij onverwachte keuzes zijn. Ik had noch van die dirigent, noch van die regisseur ooit gehoord.
Er was overigens eerder als mogelijkheid sprake van Riccardo Muti (!) en Tatiana Gürbaca…
Maar het kan natuurlijk een aangename verassing zijn…
Ik ga overigens binnen 14 dagen zelf naar Bayreuth en voor wie eventueel belangstelling heeft: ik heb 4 kaarten teveel…
Please waarde redactie, laat deze bijdrage staan…
Over die 2020-Bayreuth-Ring wil ik nog even toevoegen: …en erger dan de Castorf-Ring kan het toch niet worden (vind zelfs ik!).