Lucia di Lammermoor in beeld en geluid
Niet lang geleden werd Lucia di Lammermoor in Amsterdam opgevoerd. Toen heb ik er uitgebreid over geschreven. Sindsdien zijn er weinig nieuwe opnamen van Donizetti’s opera verschenen. Maar in aanloop naar de Lucia bij De Nationale Opera zijn er toch twee uit te lichten, met Anna Netrebko en Natalie Dessay.
Netrebko
Deutsche Grammophon bracht de Live in HD-uitzending van Lucia di Lammermoor die in 2009 door de Metropolitan Opera in New York werd uitgezonden uit op dvd en Blu-Ray (DG 0734545). Anna Netrebko zong de hoofdrol. Lucia vond ik nooit echt bij haar passen. Bovendien was ze in die tijd meer bezig zichzelf te etaleren dan dat ze zich om de zielenroerselen van de door haar gespeelde tragische heldin bekommerde.
Piotr Beczala, toen nog geen grote ster, was de lastminutevervanger voor de ziek geworden Rolando Villazón en het moet gezegd worden: samen met zijn landgenoot Mariusz Kwiecien (Enrico) stal hij de show.
De regie van Mary Zimmermann is mooi om te zien, maar voegt eigenlijk niet veel toe. Voer voor de vele Netrebko-fans, maar die hebben de productie waarschijnlijk allang in huis.
Dessay
Ook het Mariinski Theater van Valery Gergiev heeft een Lucia di Lammermoor uit eigen huis op cd gezet (MARO 512). Natalie Dessay is een begenadigd artieste. Ze beschikt over een pracht van een stem met een ongekende hoogte, waarmee ze de moeilijkste coloraturen en fiorituren zingt alsof het niets is. Mooi is ze ook en ze kan waanzinnig goed acteren; het is altijd een plezier om haar in actie zien.
Haar niet al te grote stem kent echter ook zijn beperkingen. Scenisch weet ze die achter haar acteren te verbergen, maar zonder beeld wil er weleens iets misgaan. Dat hoor je ook op deze live-opname uit 2010. Haar coloraturen zijn perfect maar leeg; het heeft geen inhoud. Deze Lucia wordt gek zonder dat je weet waarom. Maar als ze eenmaal gek is, doet ze je duizelen.
Piotr Beczala is, zoals altijd, een fantastische Edgardo, maar ook alle andere zangers zijn prima. Allemaal beschikken ze over een individueel timbre, waardoor je in het zeer homogeen gezongen sextet ook afzonderlijke stemmen kan herkennen.
Valery Gergiev dirigeert energiek en zwiept het orkest op, wat soms resulteert in halsbrekende tempi. De ‘waanzinscène’ (met glasharmonica, bravo!) rekt hij juist uit.
Brussel
Tot mijn grote spijt is de Brussels opvoering van Lucia nooit op dvd uitgebracht. De regie van Guy Joosten was zeer innoverend en toch in de traditie verankerd. Hij creëerde een wereld waarin niemand houdt van niemand, en waarin Lucia niet alleen het slachtoffer, maar ook de aanstichtster is. In zijn opvatting is zij een puberaal ‘gothic meisje’ dat intens van gruwelverhalen kan genieten en bij wie een steekje loszit, nog voordat ze ‘echt’ gek gaat worden.
De waanzinscène zelf was adembenemend: begeleid door de iele klanken van glasharmonica wreef Lucia met haar vingers over een glas die op de feesttafel stond, zo de illusie wekkend dat het geluid van onder haar handen kwam. Wat een vondst!
Nino Machaidze was een formidabele Lucia: een hysterische puber die met een sardonisch lachje op haar gezicht zowat de meest perfecte ‘Regnava nel silenzio’ heeft gezongen.
Top drie
Mijn lijstje van de top drie Lucia’s is ook na de uitgaven van de afgelopen jaren dus nog steeds ongewijzigd:
1. Renata Scotto met Carlo Bergonzi, opgenomen in 1967 in Tokyo en uitgebracht op (onder meer) VAI 4418.
Het geluid is een beetje scherp, waardoor Scotto’s hoge noten nog metaliger klinken dan normaal, maar haar interpretatie – zowel zangtechnisch als scenisch – is van een ongekend hoog niveau. Na haar waanzinaria krijg je de neiging de stekker eruit te trekken, want alles wat erna gaat komen kan niet anders dan als een koude douche werken. Maar daar vergis je je in: de twee aria’s van Bergonzi brengen je regelrecht de (zangers)hemel in. Ondanks de, toen gebruikelijke, coupures een absolute must.
Hieronder zingt Carlo Bergonzi ‘Fra poco a me ricovero’:
)
2. Beverly Sills met Carlo Bergonzi, een studio-opname uit 1970 (Westminster 4712502).
Sills verenigt het beste van Callas en Sutherland: de virtuositeit, de stemschoonheid en de zuivere intonatie van ‘la Stupenda’ koppelt zij aan het acteren van ‘la Divina’. Wat de opname werkelijk bijzonder maakt is het (toen een unicum) gebruik van een glasharmonica in de waanzinscène, zoals Donizetti het oorspronkelijk had voorgeschreven.
Hieronder Sills en Bergonzi in het duet ‘Sulla Tomba’:
)
3. Maria Callas.
Hoe je er ook over denkt: één van haar ettelijke opnamen zou je moeten hebben. Zelf kies ik voor Naxos (8110131-32) met Di Stefano en Gobbi, onder Serafin, want al is Tagliavini (EMI 5562842) een veel mooiere Edgardo, de rest van de cast (inclusief Callas zelf) is hier veel sterker.
En: vergeet de Franse versie niet, door de componist in 1839 voor Parijs bewerkt. Donizetti heeft flink gesleuteld aan zowel het libretto als de muziek en al mis ik ‘Regnava nel silenzio’ en scènes tussen Lucia en Raymondo, ik moet toegeven dat de Franse versie dramatisch veel beter in elkaar steekt. De opera, met een fenomenale Patrizia Ciofi als een behoorlijk neurotische Lucie en Roberto Alagna in één van zijn beste rollen als Edgar, is in 2004 op dvd opgenomen in Lyon en ooit op TDK uitgebracht. Hopelijk is het nog steeds in de handel!
Lees ook de eerdere discografie van Basia Jaworski.
De auteur
5Reacties
Erg leuk Basia dat je de Brusselse Lucia memoreert. Vond het ook een onvergetelijke voorstelling. Daar steekt de Amsterdamse versie van Wagemakers helaas erg bleekjes bij af…
In augustus 2013 is er een concertante opvoering geweest in München, deze is een paar dagen te bekijken geweest op de site van de sponsor. Een uitvoering die op mijn een grote indruk heeft gemaakt met Diana Damrau in de titelrol; enkele fragmenten ervan staan op Youtube. Zeer zeker het beluisteren waard!
Jesús López-Cobos – Conductor
Diana Damrau – Lucia
Joseph Calleja – Edgardo
Ludovic Tézier – Enrico
David Lee – Arturo
Nicholas Testé – Raimondo
Marie Mc Laughlin – Alisa
Andrew Lepri Meyer – Normanno
Choir Philharmonischer Chor
Orchestra Münchner Opernorchester
Van de live opnames is ook die van Callas uit 1955 te adviseren, met Di Stefano en Pannerai onder Karajan…een geweldige chemie en Callas op haar top. Verkrijgbaar op vele labels voor een zacht prijsje inmiddels…
Lieve Basia,
Ook nu heb je een heel goede recensie geschreven, en fijn dat je die bijzondere opnamen noemt met Renata Scotto (wat mij betreft een Grande Dame van het Eerste Uur!), Beverly Sills en Carlo Bergonzi.
Toch is er iets waarover ik niet kinderachtig wil zijn, dat ik begrip heb voor bepaalde omstandigheden, maar wat me voor nu even steekt.
Ruim twee jaar geleden is er van mij een bijzondere CD uitgekomen die geheel is gewijd aan Lucia di Lammermoor, waarvoor ik de tracklist heb samengesteld en een omvangrijke CD-tekst heb geschreven als een imposant boekwerkje bij de CD. Voor diegenen die het nog niet hebben gezien, hier is nog een keer de titel van de CD, uitgbracht op het Nederlandse pop-label Excelsior Records (de eerste klassieke CD op dit label):
“Radio Relyveld presents: Music for Divas, Heroes and Piano-Lions”, aria’s en scènes uit Lucia di Lammermoor, de drie Piano-Parafrases op thema’s uit dit werk van Franz Liszt, en de ‘Waanzin-Scène’ met zowel Maria Callas in haar top-tijd als Joan Sutherland in een live-opname vanuit de New Yorkse MET. (Voor het eerst in de geschiedenis van de geluidsdrager dat deze twee Grote Diva’s samen op één enkele plaat- dan wel CD-uitgave staan en op deze wijze uitgebracht zoals nooit eerder!) De CD is een Memorial voor Maria Callas, Giuseppe di Stefano en Tullio Serafin, en een Tribute voor Joan Sutherland en Richard Bonynge (net als Serafin een opera-dirigent Par Excellence!)
In mei 2012 heeft het label Excelsior een exemplaar aan de Redactie van Place de l’Opera gestuurd, met verzoek om een recensie. Hierop en daarna is geen enkel respons voor teruggekomen, en is de toen verstuurde CD misschien op een grote hoop gegaan. De CD is ook persoonlijk en mede aan jou opgedragen. Als een aanmoediging en waardering voor al je bijzonder interessante bijdragen binnen de opera-wereld dat alle lof verdient!
Vóórdat de CD kon worden uitgebracht heeft het niet alleen mij heel wat tijd, geld en hoeveelheid arbeid gekost om van deze uitgave iets speciaals te maken, maar ook dat anderen, voor het redigeren, tekst-correcties, Artwork, en in de eerste plaats het mogelijk maken om zo’n CD te kunnen maken een aanzienlijk bijdrage hebben geleverd! En laten we wel zijn, het is vandaag de dag, en zéker in een land als Nederland, sowieso al héél moeilijk om überhaupt een CD te maken met Italiaans Bel Canto die het internationaal goed zou kunnen doen, en er ook nog zo chique uit ziet! Bovendien: de productiekosten waren aanzienlijk, en nu is de duur-ogende CD voor een habbekrats te krijgen!
Mede nu Lucia deze maand in de Stopera wordt opgevoerd had ik het sportief gevonden, en ook zeker gewaardeerd!, als je in de bovenstaande recensie een plaats voor de CD had kunnen geven. En al hád je er dan misschien niet een hele recensie eraan kunnen wijden, dan nóg had ik het fijn gevonden als je de CD (met je naam er in) alleen bij naam even had kunnen noemen! Je wist dat de CD in omloop is, te koop is, en als je de CD nog niet had ontvangen dan had je er evengoed nog om kunnen vragen. Dan had er, zéker voor een recensie of iets dergelijks, een mouw aan kunnen worden gepast. Jammer hoor!
Hopelijk kun je bij de Reactie nog kijken of de CD er ligt, en er iets mee doen voor een pagina van dit Magazine, waar ik altijd echt alle waardering voor heb!
Lieve Basia,
Nu me er inmiddels meer dingen duidelijk zijn geworden zou het beter zijn geweest als ik het bovenstaande niet op de wijze zoals hierboven had geplaatst en tal van bewoordingen aan jou zou hebben gericht, maar het op een andere manier te doen via een aparte weg & verantwoordelijke persoon van dit prachtige magazine. Dit spijt me dan ook zeer. Blijft overeind dat je fantastische artikelen schrijft!