Eén van de hoogtepunten van het Internationaal Vocalisten Concours was de masterclass die Dame Kiri Te Kanawa afgelopen vrijdag gaf in het Theater aan de Parade. Vijf gelukkigen waren uitverkoren om deel te nemen. De Dame hoorde en zag alles, maar liet de zangers veel ruimte om te stralen voor het publiek. Een verslag uit Den Bosch.

Het is vrijdagmiddag op het Internationaal Vocalisten Concours in Den Bosch, en alles is anders. De gebruikelijke rust waarin de kandidaten tijdens de week hun optredens voor de jury verzorgen heeft plaatsgemaakt voor een nerveuze spanning in de wandelgangen.

Waar het altijd nog wel mogelijk is een plaats te vinden in de zaal voor één van de voorrondes is het nu dringen. Lang voor de deuren opengaan vormen zich rijen voor de ingangen; wie het goed wil volgen, moet vooraan zien te komen en overduidelijk is dat heel veel mensen het goed willen volgen.

Het applaus dondert als de master van deze middag het podium betreedt: Dame Kiri Te Kanawa zal haar kennis en ervaring van vele tientallen jaren delen met enkele van de deelnemers aan het concours. Haar outfit zegt: zakelijk en elegant. Haar blik toont goed gespeelde verbazing over de grote opkomst. Als de eerste kandidaat het podium betreedt, vraagt ze hem samenzweerderig: “Zullen we ze gewoon wegsturen?”

Maar dat doet ze niet. De Dame weet heel goed hoeveel krediet ze heeft bij een publiek, dat haar al meer dan 45 jaar kent. Ze toont hart voor de zangers, die ze respectvol benadert en aan wie ze veel ruimte biedt om zich te laten horen. Maar ze is ook duidelijk in haar oordelen.

Tenor Makudupanyane Senaoana uit Zuid-Afrika is de eerste kandidaat. “Zing maar, als ik niks te zeggen heb, stuur ik je weer weg”, zo luidt de opdracht als hij begint. De zanger brengt een ietwat geparfumeerde versie van ‘Un momento di contento’ uit Alcina van Händel. Hij mag een flink eind wegzingen, maar dan is er de analyse van de master: “De tong is het probleem. Hij is voor ons zangers de grootste vijand”, zegt ze, waarna ze geruststellend aanvult: “It will fight you to the end, it still fights with me.”

De gouden tip die ze voor de zanger heeft, kostte haar ooit honderden dollars, die ze uitgaf aan een therapeut, zo onthult ze, maar ze deelt hem gratis met de zanger en de zaal. “Heb je je handen gewassen?” vraagt ze streng. En dan komt de tip: vinger in de keel. Senaoana zingt een hele aria met zijn wijsvinger strak op zijn tong. Het is wat ongemakkelijk, maar de tenor ziet er de humor wel van in.

De Canadese Emily d’Angelo zingt Barbers ‘Must the winter come so soon?’ De overhoring die volgt, is behoorlijk streng. “Vertel ons eens wat de situatie is”, vraagt Kiri aan de kandidate en die doet haar best dat te vertellen. De master vraagt door: “Ben je weleens helemaal alleen geweest, van alles en iedereen verlaten? Stel je dat voor, en vertel het publiek in het lied wat er gebeurt. It’s a long winter hére”, benadrukt ze als het beroemde lied uit Vanessa opnieuw klinkt.

“Je bent geen muis, maar speel een muis”, is het advies aan de Nederlandse Zinzi Frohwein, nadat ze die heeft gecomplimenteerd met haar grote stem. “Very lovely”, zegt ze, maar ze benadrukt dat Frohwein dicht bij het karakter van Micaëla uit Carmen moet zien te blijven. “Hoe oud is ze? Zestien? Speel haar dan ook als zestienjarige.”

Terwijl Andreas Heinemeyer een aria uit Faust zingt, loopt Te Kanawa de zaal in. Na een paar zinnen stapt ze het podium weer op, neemt de zanger aan de arm mee naar pianist Hans Eijsackers en wijst op de partituur: “Wat lezen we hier?” Dat ze de pianist met een iets te kleine knipoog tot ‘slave’ benoemt, is niet heel chique, maar Hans Eijsackers, die beter weet, laat het over zich heen komen.

Geen moment krijgt het publiek de indruk dat Dame Kiri niet alle aria’s die voorbij komen tot in detail kent. Als Iris van Wijnen ‘Ma quando tornerai’ uit Händels Alcina brengt, lijkt Kiri elk woord mee te beleven. De zaal wordt stil bij de zang van de Nederlandse sopraan, en de Dame prijst haar voor haar vocale kwaliteiten. “Really lovely, your voice is beautiful”, herhaalt ze enkele malen. Maar ze wil meer glans, een lach in de stem.

Er komt een tweede aria. Ze duidt in één zin wat er met Mimì gebeurt in La bohème, waarna Iris van Wijnen een enorme vocale stap neemt van Händel naar Puccini.

Nadat de vijf kandidaten elk hun deel van de wijsheid en kennis van Dame Kiri hebben ontvangen, is het aan het publiek om vragen te stellen. Vanaf het balkon zijn die vragen niet te verstaan, maar aan de reactie van het publiek beneden is meteen te horen wat de laatste vraag van die middag inhoudt. En jawel, a capella zingt Dame Kiri een kort lied.

En dan is het voorbij. De ster komt nog een paar keer terug voor het grote applaus uit de zaal en bij de laatste keer mogen zelfs de hondjes van Dame Kiri in het gejuich delen. Het is een merkwaardig kitschaccentje in het optreden van een legende die zelf ook nu nog goed – en soms wat broos – klinkt. Ook als ze niet zingt, gebeurt er van alles op het podium. Aan ongepaste bescheidenheid doet ze niet, maar ook arrogantie speelt geen rol in haar performance. Ze is master, en die taak vervult ze met een bijna koninklijke gratie.