Meer dan vijftig jaar op de operatonelen en concertpodia staan: het is niet iedereen gegeven. Sopraan Helen Donath wist haar stem fris te houden en zwaait pas nu, op haar 75ste, af. Een portret in beeld van de Amerikaanse grootheid. Met dank aan YouTube.

Helen Donath werd op 10 juli 1940 geboren in Corpus Christi, Texas. Ze begon haar opleiding daar en verhuisde later naar New York, waar ze les kreeg van Paola Novikova, zelf ooit pupil van de beroemde bariton Mattia Battistini en later lerares van grootheden als Nicolai Gedda en George London.

Donath was nog geen twintig toen ze haar concertdebuut maakte in New York. Kort daarna kreeg ze een huiscontract in Keulen, waar ze begin jaren zestig haar operadebuut maakte in de rol van Inez in Il trovatore.

Het duurde niet heel lang voordat Donaths talent opgemerkt werd. Niemand minder dan Herbert von Karajan toonde interesse in haar talent, maar nadat ze herhaaldelijk nee zei tegen rollen die hij aanbod (omdat ze te zwaar zouden zijn) eindigde die samenwerking.

De Bayerische Staatsoper vroeg haar niettemin te gast en ook de Salzburger Festspiele klopte al snel aan. Donath debuteerde daar als Pamina in Die Zauberflöte en bleef er eind jaren zestig en tijdens de jaren zeventig vaak terugkomen.

Opvallend detail: ook de Metropolitan Opera zag Donath graag komen, maar vanwege zwangerschap moest ze haar geplande debuut in 1968 afzeggen, waarna het tot 1991 duurde voordat ze alsnog haar entree op het New Yorkse toneel maakte.

In Europa ging het haar echter voor de wind. Het repertoire dat ze daarbij zong, was zeer gevarieerd, maar afgaand op haar discografie speelde Mozart een prominente rol. Na Pamina in Salzburg volgden rollen in onder meer Don Giovanni, Così fan tutte, Le nozze di Figaro en Lucio Silla.

Hieronder twee illustraties van haar Mozart-zang: ‘Dove sono’ uit Le nozze di Figaro, opgenomen in 1994, en ‘Die Hoffnung dient zum Stabe’, één van de onbekende Mozart-aria’s die Donath samen met haar echtgenoot, dirigent Klaus Donath, in 1987 op cd zette.

Een andere componist die een grote plek op het cv van Donath inneemt, is Johann Sebastian Bach. Ze zong in zijn grote passies, de Matthaüs en de Johannes, en nam ook de nodige cantates op.

Hieronder ‘Blute nur, du liebes Herz’ uit de Matthaüs-Passion, opgenomen in 1971:

Ook uit het oratoriumrepertoire komt onderstaande fragment, de aria ‘Jerusalem, Jerusalem’ uit Paulus van Mendelssohn, opgenomen in 1987:

In de jaren zeventig vond Donath haar weg naar de grootste operahuizen op aarde. Ze debuteerde in Londen, kreeg een hechte band met de Wiener Staatsoper, bleef optreden in Salzburg en zag ook de tonelen in operahoofdsteden Milaan, Barcelona, Parijs en Berlijn.

Haar rollen varieerden daarbij van Gluck en Beethoven tot Richard Strauss en Richard Wagner. Ook wisselde ze opera af met operette. Hieronder bijvoorbeeld het beroemde ‘Vilja-lied’ uit Die lustige Witwe van Lehár.

Een prachtig voorbeeld van haar operakunsten uit die zeventiger jaren is onderstaande fragment uit La bohème, onderdeel van de ZDF-show Musik ist Trumpf en opgenomen in 1975. Donath zingt de beroemde aria van Mimì. Het fragment is ingeklemd tussen ‘Che gelida manina’, gezongen door Adolf Dallapozza, en een scène met Jeanette Scovotti als Musetta.

In de jaren tachtig en negentig bleef Donath onverminderd doorzingen en zelfs na de eeuwwisseling, inmiddels over de zestig, bleef ze rollen vertolken. Zo zong ze op haar zeventigste nog in Der Rosenkavalier in Michigan en vertolkte ze een jaar later de partij van Zerlina (!) in Don Giovanni bij het Aalto-Musiktheater in Essen.

Met een optreden in The Turn of the Screw van Benjamin Britten kwam er deze zomer, rond haar 75ste verjaardag, toch een einde aan de operacarrière van Helen Donath. En met een afscheidstournee door Amerika en Europa sluit ze nu ook haar werk als concert- en liedzanger af. Als onderdeel van die tournee doet ze op 19 en 20 december Den Bosch aan.

Ter demonstratie van haar kunnen op hoge leeftijd hieronder een opname van een recent concert (2013), waarin ze werken van Mozart en Verdi ten gehore brengt. Nog altijd goed bij stem.

Zie voor meer informatie over Donaths optreden in Den Bosch de website van het Internationaal Vocalisten Concours.