De Raad voor Cultuur adviseert minister Bussemaker om Opera Zuid geen subsidiebedrag toe te kennen voor de periode 2017-2020, tenzij het gezelschap met een beter plan voor de toekomst komt. Ook Holland Opera krijgt wat de raad betreft geen subsidie. De aanvragen van de Nederlandse Reisopera en De Nationale Opera zijn wel positief beoordeeld.

De Raad voor Cultuur is niet mals in zijn afwijzing van Opera Zuids aanvraag, getuige het advies voor de Culturele Basisinfrastructuur 2017-2020, dat donderdag gepubliceerd werd. “De raad maakt zich zorgen over de artistieke kwaliteit van de instelling. De raad is van mening dat Opera Zuid zich op dit moment in artistiek opzicht onvoldoende ontwikkelt en verwacht op basis van de aanvraag weinig verbetering. (…) De muzikale en scenische kwaliteit is wisselend en kende de afgelopen periode volgens de raad te veel uitschieters naar beneden.”

De raad waardeert de inzet van Opera Zuid voor talentontwikkeling, educatie en participatie, maar plaatst kritische noten bij het ontbreken van een koppeling tussen missie, visie en beleid in het plan voor de komende jaren.

Het feit dat intendant Miranda van Kralingen meerdere rollen vervult bij het gezelschap, beschouwt de raad als onwenselijk. “Het gezelschap is in de afgelopen subsidieperiode overgestapt van een tweekoppige directie naar een model met één intendant, die zakelijk en artistiek verantwoordelijk is én het artistieke team van zangers en regisseurs begeleidt en geregeld in de eigen producties optreedt. Daarmee is Opera Zuid nu zowel artistiek als operationeel te veel afhankelijk van en vereenzelvigd met één persoon. De raad vindt dit model onwenselijk en adviseert de minister hierover in gesprek te gaan met de instelling.”

Opera Zuid krijgt wel een herkansing. Het gezelschap moet met een nieuw activiteitenplan komen dat voldoet aan twee voorwaarden: het moet uitgaan van twee volwaardige operaproducties (in plaats van twee grote en een kleine) en de artistieke visie en kwaliteitszorg moeten duidelijk onderbouwd en toegelicht worden. Als het herziene plan de raad overtuigt, krijgt Opera Zuid 1.020.000 euro (iets minder dan de aangevraagde 1.026.643 euro).

Holland Opera

Het jeugdoperahuis Holland Opera wordt geen herkansing gegund: de Raad voor Cultuur adviseert de aanvraag voor 500.000 euro subsidie niet te honoreren. Eigenlijk is de raad goed te spreken over de artistieke en zakelijke verrichtingen van het gezelschap, maar slechts negen van de twaalf jeugdtheatergezelschappen die een aanvraag hebben gedaan kunnen subsidie krijgen. Op basis van het criterium geografische spreiding is Holland Opera buiten de boot gevallen.

De Nationale Opera

De Nationale Opera (DNO) krijgt, als het aan de raad ligt, het volle aangevraagde subsidiebedrag van 24.420.000 euro. Voorwaarde is wel dat het Amsterdamse operahuis het plan om een operastudio op te richten verder uitwerkt en de ‘governance’ in de organisatie nader toelicht. “De instelling besteedt volgens de raad te weinig aandacht aan haar werkgeverschap en bestuur.”

De operastudio is een gezamenlijk idee van DNO, de Reisopera en Opera Zuid, zo blijkt uit het rapport. De studio zou in 2018 van start moeten gaan.

Nederlandse Reisopera

De raad adviseert om de Nederlandse Reisopera 3.550.000 euro van de aangevraagde 4.000.000 euro subsidie te geven. Dat is hetzelfde bedrag als de Reisopera de afgelopen jaren ontving. Het Enschedese gezelschap moet daarvoor wel een aangepaste begroting maken en met een strategie komen om het verdienvermogen te verbeteren en de financiële positie te versterken.

In een reactie zegt directeur Nicolas Mansfield “ontzettend verheugd” te zijn met het advies van de raad. Tegelijkertijd vindt hij het jammer dat de raad niet de volle aanvraag wil honoreren. “Wanneer de hoogte van de rijkssubsidie gelijk blijft aan die in het huidige Kunstenplan, zullen wij genoodzaakt zijn minder voorstellingen te geven in minder steden. Daarmee komt de nationale spreiding van opera op hoog niveau in gevaar.”

Orkesten

Orkesten hebben het al langere tijd niet makkelijk als het om rijksgeld gaat. Tien orkesten hebben een subsidieaanvraag gedaan, maar alleen Het Balletorkest krijgt in het advies van de raad direct zijn volledige aanvraag toegekend. De andere orkesten krijgen iets minder dan gevraagd of moeten hun plannen herzien.

De raad stuurt nadrukkelijk aan op een fusie van Het Gelders Orkest en het Orkest van het Oosten. Die zouden in 2019 moeten opgaan in “één duurzame en kwalitatief hoogwaardige symfonische voorziening in de regio Oost”. Als beide orkesten daar een plak van aanpak voor maken, krijgen ze voor de komende jaren hun aangevraagde bedrag.

Het volledige advies van de Raad voor Cultuur is te lezen op www.cultuur.nl.