YouTube-portret: Winterreise

Jordi Kooiman · 31 januari 2018

0 168

Maandagavond voegde Mark Padmore een nieuwe interpretatie toe aan de omvangrijke uitvoeringsgeschiedenis van Schuberts liederencyclus Winterreise. Place de l’Opera stelt een eigen versie van de cyclus samen aan de hand van 24 YouTube-clips van 24 verschillende vertolkers.

De Duitse romantische dichter Wilhelm Müller droeg zijn bundel Gedichte aus den hinterlassenen Papieren eines reisenden Waldhornisten, waar de 24 liederen van Winterreise onderdeel van uitmaakten, op aan componist Carl Maria von Weber, peetvader van zijn zoon. Het was echter de jongere Oostenrijkse componist Franz Schubert die er een paar jaar later geschiedenis mee schreef.

Schubert werkte in het jaar voor zijn overlijden koortsachtig aan zijn toonzettingen van de 24 huiveringwekkende (zijn woorden) gedichten en creëerde een meesterwerk, één van de absolute hoogtepunten uit het gehele liedrepertoire.

Winterreise gaat over een jongeman die, afgewezen door zijn geliefde, op reis gaat. De barre, winterse tocht leert hem zichzelf en de wereld kennen, tot hij in het laatste lied de ‘Leiermann’ ontmoet.

Er bestaat discussie over de vraag of de Leiermann de dood symboliseert of iets anders. Opbeurend is de cyclus in elk geval niet. Robert Holl, één van de vooraanstaande vertolkers van het werk, zei daar een paar jaar geleden tegenover Place de l’Opera over: “Voor mij kan het niet deprimerend genoeg zijn. Schubert werd na het componeren van de cyclus ziek, zo aangedaan was hij. En ook zijn vriend Mayrhofer was erg aangeslagen. Je wordt na een Winterreise simpelweg gedeprimeerd. Het gaat in je zitten.”

Schubert componeerde Winterreise oorspronkelijk voor tenor, maar zangers uit verscheidene andere stemvakken hebben de cyclus op hun repertoire gezet. YouTube biedt een geweldige mogelijkheid om op makkelijke en snelle wijze veel vertolkingen na elkaar te horen – bijna 100.000 levert de zoekterm ‘Winterreise’ op. Uit al dat aanbod zochten we 24 verschillende vertolkers bij de 24 Winterreise-liederen. Niet bedoeld als ultieme selectie van beste uitvoeringen, maar als staalkaart van de uiteenlopende interpretaties van Schuberts werk.