Al dertig jaar verrijkt het Freiburger Barockorchester de muziekwereld met zijn historische klanken en authentieke benadering. Onlangs vierde de Zuid-Duitse formatie dat met een reeks jubileumconcerten. Intendant Hans-Georg Kaiser vertelt hoe het allemaal begon en wat hij nog in petto heeft. “We blijven nieuwsgierig.”

Kort na vier jubileumconcerten in eigen land was het Freiburger Barockorchester (FBO) midden juli te gast bij zuiderbuur Oostenrijk voor twee uitvoeringen van Le nozze di Figaro in Schloss Esterházy in Eisenstadt, de plek waar Joseph Haydn zovele jaren kapelmeester was. Het nieuwste project met René Jacobs, een dirigent waar het orkest een duurzame band mee heeft.

Terwijl de musici op de achtergrond hun interpretatie van Figaro finetunen, vertelt intendant Hans-Georg Kaiser op de binnenplaats van het kasteel op wat voor bijzondere wijze het FBO ter wereld kwam.

Naar verluidt begon het op oudejaarsdag 1985. Een groep studenten van de Freiburger Musikhochschule nam het goede voornemen om een professioneel ensemble op te richten, met als focus de authentieke uitvoeringspraktijk. Twee jaar lang kwamen ze in de weekenden samen om te discussiëren, te oefenen op historische instrumenten, bronnenonderzoek te doen en bladmuziek te zoeken. Op 8 november 1987 vond het eerste concert plaats onder de naam Freiburger Barockorchester. Op het programma onder meer muziek van de Nederlandse componist Wassenaer.

“Eerst hadden we alleen maar strijkers”, vertelt Kaiser. “In het begin dachten mensen nog wel dat je alleen op barokviolen ging spelen als je niet goed genoeg was op een moderne viool. Maar onze musici behoorden tot de beste alumni in Freiburg. Ze wilden het musiceren op barokinstrumenten naar een hoger niveau brengen. Al snel kwamen er ook blazers bij en zij streefden naar dezelfde kwaliteit.”

Het FBO maakte na dat eerste concert vlot naam. “We hadden groot geluk dat we al vroeg engagementen in Berlijn en Nederland kregen”, zegt Kaiser. “Door het begeleiden van een Bachconcours in Hamburg werden we snel bekend. Een optreden met Emma Kirkby tijdens de Bachdagen in Berlijn betekende onze nationale en internationale doorbraak.”

28 ondernemers

Kaiser studeerde zelf ook in Freiburg (schoolmuziek, viool, koordirectie), maar ging daarna de kant van orkestmanagement op. “Ik was goed met een computer”, lacht hij. In 1989 werd hij orkestmanager van het FBO, later groeide hij door naar de positie van intendant en ‘Geschäftsführer’.

Omdat de bezetting van het FBO steeds verder uitdijde, begonnen de musici ander repertoire te verkennen. “We hebben veel symfonieën van Haydn en Mozart gespeeld”, zegt Kaiser. “In die fase hebben we René Jacobs ontmoet. Haydns Schöpfung was zijn eerste project bij ons. Hij stak ons ook aan met zijn enthousiasme voor Mozart-opera’s.”

Kaiser gaat als intendant over de programmering, maar werkt daarbij nauw samen met de orkestleden. Het FBO is een zogenoemde ‘Gesellschaft bürgerlichen Rechts’. Dat betekent dat leden van het orkest niet alleen musicus zijn, maar ook ondernemer. Het orkest telt op dit moment 28 van zulke musici/ondernemers. Samen beslissen zij over het reilen en zeilen van het orkest.

Het betekent niet dat Kaiser als intendant voor het karretje van de musici gespannen wordt. Hij gaat grotendeels zelfstandig te werk. “Ik heb veel contacten en veel aanvragen komen bij mij binnen. Het is mijn job om mijn plannen met goede argumenten aan de musici te presenteren.”

Er zijn regelmatig grote discussies in het orkest, vertelt Kaiser met een glimlach. Discussiëren lijkt in het DNA van het orkest te zitten. Tot een echte ruzie is het nooit gekomen. “Het is weleens gebeurd dat het orkest zei: nee, dit gaan we niet doen.”

Niet overhaast

In het FBO spelen nog steeds musici van het eerste uur, maar inmiddels zijn we drie decennia verder en dus voltrekt zich geleidelijk een generatiewissel. “De spannende vraag is nu hoe we jonge musici een plek geven en vooral hoe het verhaal van het orkest doorverteld en voortgezet wordt”, zegt Kaiser. Het FBO werkt niet met audities, maar laat potentiële nieuwe leden een tijdje meedraaien. Als het wederzijds bevalt, worden ze medeondernemer.

Qua repertoire blijft het orkest nieuwsgierig, stelt Kaiser. Maar het FBO doet niets overhaast. “We hebben altijd jaren de tijd genomen voor onze repertoireontwikkeling. Tien jaar geleden zouden we geen Schumann-symfonie gespeeld hebben. Nu plannen we er één.”

In het nieuwe seizoen maakt het orkest onder meer een tournee met Händels Trionfo del tempo e del disinganno, wederom onder leiding van René Jacobs. Ook is het orkest te horen in het Concertgebouw in Amsterdam. Op 29 september speelt het daar een programma met muziek van Mendelssohn.

Zie voor meer informatie de website van het Freiburger Barockorchester.