De concertante Die Frau ohne Schatten van het Rotterdams Philharmonisch Orkest landt morgen, zondag 23 februari, op de plaats waar de productie werd bedacht en gerepeteerd, en waar nu de laatste van drie uitvoeringen plaatsvindt. De recensies over Parijs en Dortmund zijn juichend, niet in de laatste plaats vanwege het aandeel van sopraan Elza van den Heever.

Het wordt in De Doelen in Rotterdam morgen haar eerste optreden voor publiek op Nederlandse bodem, en toch hebben operaliefhebbers Elza van den Heever op vrijwel dezelfde plek al vaker kunnen zien. Ze was recent nog Marie in Wozzeck bij de Metropolitan Opera, zong er Chrysothemnis in Elektra en Elettra in Mozarts Idomeneo. De Live in HD-serie bracht het vanuit New York op het grote bioscoopscherm in de Pathé-bioscoop. Die in Rotterdam ligt op luttele meters van De Doelen.

De uitvoering van Die Frau ohne Schatten van Richard Strauss zou weleens het hoogtepunt kunnen worden van de serie die het Rotterdams Philharmonisch Orkest (RPhO) naar Parijs, Dortmund en terug naar huis bracht, zo denken ze in Rotterdam. Iedereen is ingespeeld en ingezongen, de premièrezenuwen zijn weg bij zangers en musici en voor het RPhO en voormalig chef Yannick Nézet-Séguin is het een soort van thuiswedstrijd.

La grande triomphatrice

Voor de korte tournee werd in De Doelen gerepeteerd. Het Parijse Théâtre des Champs-Elysées, waar de première plaatsvond, bleek een geheel andere akoestiek te hebben dan De Doelen, met een bühne omgeven door marmer. ‘Natuurlijk was ik nerveus’, vertelt Elza van den Heever op de dag voor haar Rotterdamse optreden. ‘De akoestiek in Parijs was veel droger. Onze generale kende lange pauzes, dus het was in Parijs dat ik voor het eerst kon voelen hoe het hele stuk ging. Net voor aanvang bedacht ik hoe hard ik aan de rol gewerkt heb, deed een gebedje en ging op.’

De recensies van de concerten afgelopen week in Parijs en Dortmund waren zeer lovend, in het bijzonder voor de rol van Die Kaiserin door Elza van den Heever. De Franse pers noemde de sopraan ‘la grande triomphatrice de la soirée’ en in Duitsland schreef recensent Phillip Richter dat de Rotterdammers een vocale cast naar Dortmund brachten waar zelfs de Wiener Staatsoper zich de vingers bij zou aflikken. Met haar aandeel als Die Kaiserin zette Elza van den Heever volgens de recensent een nieuwe standaard voor die rol. Hij prees in poëtisch Duits haar ‘silbrig-perlender Sopranstimme und müheloser Artikulation geradezu bravourös’.

Een dag voor de uitvoering in Rotterdam probeert de sopraan in de lobby van haar hotel letterlijk uit de stormachtige wind te blijven. De vraag of ze al naast haar schoenen is gaan lopen door al die lof, vraagt wat uitleg vanwege de Nederlandse zegswijze, maar ze snapt hem. ‘Ik voel me Assepoester, die haar glazen muiltje gevonden heeft! Het is alsof mijn voeten voor die glazen muil gemaakt zijn. Ik heb twee jaar heel hard gewerkt aan de rol van Die Kaiserin, één van de drie roldebuten die ik in de laatste maanden maakte, naast Julia in La vestale en Marie in Wozzeck.‘

Ze strekt haar armen, met de handen open: ‘Strauss gaf de zangeres die de rol van Die Kaiserin ging zingen een geweldig cadeau. Een fraaie doos, mooi ingepakt met daarin die hemelse muziek. Ik mag al die prachtige, straussiaanse lijnen zingen. Ze zijn niet makkelijk, maar ik ben er totaal verliefd op geworden. Richard Strauss begrijpt de stem, hij componeert heel precies voor elk stemtype. Ik wil mijn mannelijke collega’s niet tekortdoen, maar wat mij betreft begreep Strauss vooral de vrouwenstem als geen ander.’

Werken met Yannick

Yannick Nézet-Séguin was de dirigent van Wozzeck en eerder Elektra bij de Metropolitan Opera, en volgend jaar staat hij voor het orkest in een productie van Die Frau ohne Schatten, waarin Elza wederom Die Kaiserin zingt. Ze is daar erg blij mee. ‘Ik weet niet eens waarom hij mij onder zijn vleugels genomen heeft, maar ik ben hem dankbaar. Yannick is zo open, zo bereid om samen te werken. Hij staat open voor wat de zangers meebrengen en vormt een partnerschap waarin hij echt begeleidt. Hij luistert heel goed naar de zangers.’

De titel Die Frau ohne Schatten staat niet zo vaak op het programma van operahuizen, meent de sopraan. Ze zag hoe in Parijs en Dortmund de zalen vol zaten met echte Strauss-fans, die op de titel van de opera afkwamen. Dat zullen zondagmiddag de Nederlandse liefhebbers ook doen. En nog mooier: over twee maanden is de opera terug in Nederland, waar De Nationale Opera een enscenering brengt door Katie Mitchell. Daarin zal Elza van den Heever opnieuw de rol van Die Kaiserin zingen. Ook dan is Michaela Schuster – net als in Rotterdam – van de partij als Die Amme.

Die Frau ohne Schatten wordt op zondag 23 februari concertant uitgevoerd in De Doelen in Rotterdam. Onder leiding van Yannick Nézet-Séguin speelt het Rotterdams Philharmonisch Orkest. De complete vocale bezetting bestaat uit Stephen Gould, Elza van den Heever, Michaela Schuster, Michael Volle, Lise Lindstrom, Michael Wilmering, Andreas Conrad, Thomas Oliemans, Katrien Baerts, Bror Magnus, Nathan Berg, Rotterdam Symphony Chorus en het Nationaal Kinderkoor. Het concert begint om 14.15 uur. Zie voor kaarten de website van het orkest.

Place de l’Opera plaatst later een uitgebreid portret van Elza van den Heever.