Antonín Dvořáks sprookjesopera Rusalka zou op zaterdag 6 juni in een nieuwe productie bij De Nationale Opera te zien zijn geweest. Om de titel toch onder de aandacht te brengen een YouTube-portret met verschillende fragmenten uit de opera.

Rusalka is de enige opera van Antonín Dvořák (1841-1904) die vandaag de dag nog regelmatig opgevoerd wordt. Dvořák schreef echter veel meer werken voor het theater. Hij begon zijn loopbaan als operacomponist met de nooit uitgevoerde heroïsche opera Alfred. Daarop volgden nog zeven komische en dramatische werken. De Jakobijn uit 1887 had enig internationaal succes, maar geen werk kwam in de buurt van Rusalka, de voorlaatste opera van de Tsjechische componist.

Dvořák componeerde Rusalka op een libretto van Jaroslav Kvapil, die zich baseerde op verschillende bronnen: de vertelling Undine, het beroemde sprookje De kleine zeemeermin van Hans Christian Andersen en een toneelstuk getiteld Die versunkene Glocke van Gerhart Hauptmann. De wereldpremière was in 1901 in Praag.

In 1963 bereikte de opera Nederland, waar het Holland Festival een productie bracht. In 1976 zette de Nederlandse Operastichting het werk op zijn repertoire met beroemde solisten als Teresa Stratas en Willard White.

De opera opent met een korte ouverture, die de sfeer van het werk pakkend neerzet, hieronder gespeeld door het Czech Philharmonic Orchestra onder Sir Charles Mackerras.

Te zien is een meer bij maanlicht. Uit het water verschijnt de nimf Rusalka, de lievelingsdochter van de Watergeest. Ze is verliefd op een jonge prins, die regelmatig in het meer komt baden, en zou graag in een mens willen veranderen om met hem te kunnen trouwen. Ze stort haar hart uit in de bekendste aria uit de opera, de zogenoemde ‘Song to the moon’, die een eigen leven is gaan leiden in het concertrepertoire.

In een onvergetelijke melodie vraagt Rusalka de maan om haar liefde voor de prins aan hem door te vertellen. ‘Vertel hem, vertel hem wie op hem wacht.’ Hieronder gezongen door één van de beste en meest geprezen Rusalka-vertolkers van de afgelopen decennia: sopraan Renée Fleming.

Rusalka gaat naar Jezibaba de heks, die haar wens vervult door haar mens te maken. Maar er zijn voorwaarden. Ze kan niet spreken en als de prins haar bedriegt, worden beiden voor eeuwig verdoemd. Als ze ooit wil terugkeren naar het water, zal haar geliefde sterven.

Hieronder een moeilijk te vergeten vertolking van de heks door Jamie Barton bij de Metropolitan Opera, gedirigeerd door Mark Elder.

Rusalka drinkt een toverdrank. Als ze vervolgens de prins ontmoet, wordt die halsoverkop verliefd op haar. Ondanks dat Rusalka zijn liefde niet woordelijk kan beantwoorden, neemt de prins haar mee naar zijn kasteel.

De tweede akte speelt zich af in het kasteel. De prins verklaart opnieuw zijn liefde voor Rusalka, maar zij kan hem nog steeds niet antwoorden. Ondertussen aast de ‘vreemde prinses’ op de prins. Ze zorgt ervoor dat ze alleen met de prins is en windt hem langzaam om haar vinger.

De Watergeest ziet het fout gaan en hij treurt om het lot van zijn dochter, hier in een verfilming uit 1975.

Rusalka komt haar vader kort daarna opzoeken om zich over haar lot te beklagen. Ze merkt dat de prins meer oog voor de vreemde prinses heeft dan voor haar en vreest het ergste. Op dat moment zien ze de prins en de vreemde prinses door het park wandelen, hun liefde voor elkaar verklarend. Rusalka probeert de situatie te redden, maar wordt door de prins weggeduwd. Daarop valt hij bewusteloos neer.

In de derde akte bevinden we ons weer aan de oever van het meer. Rusalka richt zich weer tot de heks Jezibaba, die zegt dat er maar één manier is om de situatie op te lossen: de prins vermoorden. Ze geeft Rusalka een mes. Rusalka berust echter in haar lot en gaat het water in. Ze redt daarmee de aan verstandsverbijstering lijdende prins.

Rusalka verandert in een geest die door het bos dwaalt, geen nimf en geen vrouw. In de slotscène komt de prins haar zoeken. De vreemde prinses heeft hem verlaten en hij heeft spijt van zijn gedrag. Het is echter te laat. Als Rusalka hem zou kussen, zou hij sterven. De prins wil echter niets anders. Zij omarmt hem. Hij sterft. De Watergeest ziet lijdzaam toe.

Hieronder spelen Piotr Beczala als de prins en Renée Fleming als Rusalka de finale prachtig uit.