De Weense muziekuitgeverij Universal Edition heeft een nieuwe versie van Richard Strauss’ opera Elektra uitgebracht. Het betreft een arrangement van de hand van componist Richard Dünser, waarin de omvang van het orkest tot ongeveer de helft is teruggebracht.

Richard Dünser stelt in een toelichting dat uitvoeringen van Elektra om meerdere redenen problematisch kunnen zijn. De orkestratie gaat uit van 115 instrumenten, wat beduidend meer is dan het aantal musici dat normaal gesproken in de orkestbak van een regulier operatheater zit. Zodoende is het niet ongebruikelijk dat sommige secties worden ‘verdund’ om geen freelancers te hoeven inhuren. Daarmee wordt het door Strauss beoogde klankbeeld echter ongunstig beïnvloed.

Dünser heeft om die reden de strijkerssectie in haar geheel opnieuw geconcipieerd. Dus niet puur ‘mechanisch’, in de zin dat een driedeling in de violen en een tweedeling in de altviolen en celli teruggebracht wordt tot ongedeelde partijen. Dat zou het klankbeeld te veel verstoren. Van de bedoelde orkaan blijft in dat geval niet meer over dan een storm in een glas water. Daarom is de nieuwe orkestratie van de strijkers geheel in lijn gebracht met aanpassingen bij de blazers.

Het aantal houtblazers is teruggebracht, waardoor de individuele musici minder rust krijgen, maar dat wordt gecompenseerd door ze ondersteuning te geven van koperblazers die met demper spelen. Ook wordt een harmonium ingezet. Voor het publiek is dat nauwelijks waarneembaar, doordat de afwijkende instrumenten nauwelijks solistisch op de voorgrond treden, maar slechts bijdragen aan het totale klankbeeld.

Al met al komt Dünser uit op een 64-koppig orkest. Het totale geluidsvolume hiervan is uiteraard minder dan dat van het door Strauss voorgeschreven orkest, maar voordeel is dat het aantal zangers dat in deze opzet de partijen zonder te forceren goed aankan, beduidend groter wordt. Natuurlijk is dat met name van toepassing op de sopraan die Elektra vertolkt.

Dat probleem was Strauss zelf ook al bekend. Op de website van Boosey&Hawkes wordt naast de complete orkestratie ook een reductie van de hand van de componist zelve weergegeven.

Dünser heeft er verder voor gekozen het koor te schrappen. Dat is goed te begrijpen. De enige bijdrage van het koor is het slaken van de herhaalde uitroep ‘Orest, Orest’ van achter het toneel. Meestal laat men dat gewoon zingen door het deel van de cast dat niet op het toneel staat. Dünser heeft deze vocale bijdrage opgenomen in de orkestpartij. Geen groot gemis, denk ik.

Elektra in de volledige bezetting is een orkaan, waarbij het geluid soms oorverdovend over de rand van de orkestbak golft. Dünser heeft dat effect zo veel mogelijk willen bewaren, maar wel met een lager geluidsniveau en een kleiner orkest. De tijd zal leren of hij daarin is geslaagd. Ik zou er graag eens een uitvoering van willen meemaken.