Mezzosopraan Maria Fiselier begint deze maand aan haar vijfde en laatste seizoen als vaste soliste van de Komische Oper Berlin. Volgend jaar slaat ze haar vleugels weer uit als freelancer. We zochten haar op in Berlijn en spraken over leven in Duitsland, mama worden, in vaste dienst zijn bij een operahuis en de toekomst.

De wijk Prenzlauer Berg (Oost-Berlijn) maakt een gezellige indruk. De gevels zijn er niet zo monumentaal als in het overbekende ‘Mitte’ van de Duitse hoofdstad. De straten zijn smaller, de sfeer is informeler. Een snelle Google-search omschrijft de wijk als hip en bloeiend, een plek waar jonge professionals en families zich graag settelen.

Maria Fiselier woont er sinds 2016, toen ze aan haar vaste contract bij de Komische Oper Berlin begon. Ze arriveerde als single, gretig om een nieuwe stap in haar loopbaan te zetten. Inmiddels heeft ze partner én kind. In het orkest van de Komische Oper vond ze de leuke Turks-Canadese violist Deniz Tahberer, met wie ze een dochtertje kreeg. Sare is intussen even lang op de wereld als ze in moeders buik zat.

Een geliefd café aan een kruispunt in Prenzlauer Berg is de ontmoetingsplek voor ons gesprek. Geen sporen van slapeloze nachten op haar gezicht; Maria ziet er vitaal en opgewekt uit. En dat terwijl haar contract aan het einde van het seizoen niet verlengd wordt. ‘Ik vertelde het Deniz en hij zei: gefeliciteerd! Ik kan na dit seizoen weer vrij zijn. Geen rollen meer zingen die ik niet wil zingen, maar tijd nemen voor wat ik zelf graag wil doen. Daarom ben ik niet verdrietig of gefrustreerd. Het voelt heel goed.’

Gouden tijd

Maria Fiselier kwam in 2016 als jongste zanger binnen in het solistenensemble van de Komisch Oper. Lange tijd dachten veel zangers dat ze deel uitmaakte van de studio, niet van het ensemble. In haar eerste seizoen zong ze direct zeven producties.

‘Het was voor mij een spannende, nieuwe stap’, vertelt ze. ‘Maar eigenlijk begon mijn leven in Berlijn pas echt toen ik in 2017 Deniz ontmoette. We hebben die eerste jaren echt een gouden tijd gehad. Hij zat in de orkestbak, ik stond op de bühne. En in onze vrije tijd verkenden we de stad. Berlijn is zo’n bruisende plaats. Elke avond zijn er voorstellingen, overal kun je musea bezoeken. Dat is een groot goed.’

Hoewel Berlijn zeer internationaal is, ontkwam Maria niet aan de Duitse cultuur. En dat was soms best wennen. ‘Bij Duitsers is heel duidelijk wat gedaan moet worden en wat niet. De cultuur heeft een zekere starheid en degelijkheid. Als ik aan de kassa in de supermarkt niet snel genoeg mijn boodschappen inpak, word ik weleens afgesnauwd. En tegen de portier van het operahuis moet ik elke dag weer zeggen wie ik ben, hoewel hij dat best weet. Aan de andere kant is alles heel goed georganiseerd. De bureaucratie is verschrikkelijk, maar het werkt wel allemaal. Je voelt je heel veilig.’

Zuur

Maria ervoer de coronacrisis met zijn verschillende lockdowns als een raar keerpunt. De pandemie suste het gebruis in de stad, het operahuis ging op slot en Maria werd moeder. Een ‘coronababy’ – het woord bestaat echt. Dat betekent vooral: weinig hulp van anderen, heel veel zelf doen. Een heftige tijd, maar aan de gelukkige uitdrukking waarmee de zangeres foto’s van haar kindje laat zien een periode die ze voor geen goud had willen missen.

De mezzo vond zelfs nog de energie om haar ouderschapsverlof (in Duitsland heb je recht op minstens een jaar) na een paar maanden te onderbreken voor Orphée aux enfers, waarin ze de rol van Diana zingt. De Offenbach-productie van intendant Barrie Kosky was eerder een grote hit op de Salzburger Festspiele, destijds met onder anderen Marcel Beekman in de cast. Maria wilde per se deel uitmaken van het project.

Ironisch genoeg greep de Komische Oper-directie haar korte terugkeer van verlof aan om mede te delen dat haar contract niet verlengd zou worden. Tijdens een verlof is het in Duitsland niet toegestaan om dat te doen.

‘De Komische Oper moet het solistenensemble verkleinen’, vertelt Maria. ‘Het huis wordt verbouwd en daarom moet het gezelschap een tijdje uitwijken naar het Schiller Theater. Bovendien vindt volgend jaar een intendantenwissel plaats. Het is heel normaal dat er dan wijzigingen in het ensemble worden gedaan. Dat snap ik. Maar het was wel zuur. Een reminder dat je positie nooit zeker is.’

Maria vindt het opvallend dat zij en een andere zangeres de enige vrouwen met kinderen in het solistenensemble zijn. ‘Daartegenover hebben bijna alle mannen kinderen. Ik denk niet dat dat de reden is waarom mijn contract niet verlengd wordt, maar het is wel opmerkelijk.’

Magisch

Een klaagzang wil Maria Fiselier allerminst laten horen. ‘De Komische Oper is een heel fijn huis’, zegt ze. Ze bouwde er een schat aan ervaring op. Haar debuut als Olga in Jevgeni Onjegin in haar derde seizoen zal ze niet snel vergeten. ‘Het speelde zich letterlijk af in een bos; het was heel mooi om te spelen. En Tsjaikovski is één van mijn favoriete componisten.’

Ze genoot ook van het ‘magische familiegevoel’ in Anatevka, een productie die ieder seizoen hernomen werd, en ze ziet erg uit naar Orphée aux enfers, die weliswaar al helemaal ingestudeerd is, maar door corona pas komend seizoen in première kan gaan. Ook Anatevka en Jevgeni Onjegin zijn komend seizoen nogmaals te zien. Verder zingt Maria in La Belle Hélène, Die Zauberflöte en Orpheus.

Als vaste soliste aan een operahuis verbonden zijn heeft voor- en nadelen, vertelt Maria. ‘Voor mij was 2015 een gekkenhuis: ik was alleen maar aan het reizen en optreden. En elke keer moest ik me weer bewijzen. Toen ik in 2016 naar Berlijn kwam, kon ik uitademen. Ik zat op één plek, kon met de fiets naar mijn werk en had regelmaat.’

Het soms moordende repetitie- en speelschema bij een repertoirehuis was wel een uitdaging. ‘Daar moest ik het meeste aan wennen’, zegt Maria. ‘Het kwam een keer voor dat we Die Meistersinger von Nürnberg, Rusalka en Die Zauberflöte op drie achtereenvolgende avonden uitvoerden. En dan hadden we ’s ochtends ook nog repetities voor een vierde productie.’

‘Je leert er heel veel van’, geeft ze toe. ‘Je leert je stem te sparen tijdens repetities en je leert dat je je soms gewoon moet afmelden. Je moet voor jezelf kiezen, want jij staat ’s avonds op de bühne en als je op je reet valt, krijg jij kritiek, niet de directie. Ik ken nu veel beter mijn grenzen.’

Haar stem kent ze ook beter, en die is aan het veranderen. ‘Ik voel dat mijn stem breder aan het worden is. Ik kan nu volledig de hoogte in met een zwaarte die ik niet eerder gevoeld heb. Na mijn zwangerschap heb ik gemerkt dat ik klaar ben voor het zwaardere Fach. Ik wil graag groter repertoire gaan verkennen. Misschien zelfs Wagner?’

Barrie Kosky

Wat Maria Fiselier na dit seizoen zeker zal missen, is werken met Barrie Kosky. De intendant is het boegbeeld van de Komische Oper en is regisseur van de meeste producties. ‘Alle zeven producties die ik dit seizoen zing, zijn van Barrie’, zegt Maria.

‘Ik heb een heel leuke relatie met hem’, vertelt ze. ‘Hij komt oorspronkelijk uit de theaterwereld en focust heel erg op acteren. Hij ziet altijd het potentieel in mensen en werkt zo enthousiasmerend dat je voor hem altijd een stapje verder wilt gaan. Dat is zijn kracht: hij triggert je om alles eruit te halen. Soms vind ik het resultaat iets te hysterisch – dat iemand een hoge noot moet schreeuwen omdat die buiten adem is na een salto – maar meestal word je boven jezelf uitgetild.’

‘We doen dit seizoen bijvoorbeeld Orpheus van Monteverdi, door Kosky geregisseerd. Aan het einde gaat Orpheus kopje-onder in een soort vijver. Hij moet heel lang onder water blijven. De technici hebben een zuurstofbuisje onder water gebouwd, waar de zanger door kan ademen. Dat was een idee van Barrie. Zulke dingen verzint hij en dat maakt hem geniaal.’

Aan het einde van het seizoen neemt Barrie Kosky net als Maria Fiselier afscheid van de Komische Oper, al blijft hij nog wel als huisregisseur betrokken bij het gezelschap. Bij De Nationale Opera in Amsterdam start hij, dit seizoen al, een driedelige Puccini-cyclus, te beginnen met Tosca. ‘Zijn carrière is booming’, zegt Maria. ‘Ik vraag me af wat er met de Komische Oper gebeurt als hij weg is.’

De Beste Zangers

Maria Fiselier is na dit seizoen weer helemaal vrij en daar ziet ze naar uit. ‘Mijn carrière liep voor de Komische Oper heel goed, dus ik maak me geen zorgen om die stap’, zegt ze. ‘Ik heb de afgelopen jaren best veel aanbiedingen moeten afslaan omdat ik in Berlijn moest blijven. Ik zie ernaar uit om volgend seizoen naar hartenlust ja te zeggen.’

Maria beseft tegelijkertijd dat de operawereld een harde wereld is en dat je snel vergeten bent. ‘Ik moet in die zin wel echt weer opnieuw beginnen. Ik ben van plan dit seizoen veel mensen uit te nodigen voor mijn optredens in Berlijn en een nieuwe agent te zoeken.’

In Nederland zal Maria Fiselier niet snel vergeten worden. Verschillende optredens op tv – met name in het programma De Beste Zangers, waarin ze onder meer een rap van Eminem uitvoerde – gaven haar een bekendheid die binnen het operawereldje moeilijk te verwerven is. ‘Het is niet zo dat mensen op straat op me afkomen, maar als ik ergens ben, word ik er wel steeds weer op aangesproken’, zegt Maria. ‘Best ironisch: je breekt als operazangeres door met iets wat geen opera is. Maar het toont dat ik diverser ben dan alleen een operazangeres.’

Dat wil Maria ook bewust. ‘Alleen operazangeres zijn vind ik te beperkt. Opera is een fantastische cultuurvorm, maar ik vind het ook heel leuk om uit het klassieke vak te stappen, aan tv-programma’s deel te nemen en andere muziekgenres te zingen. Dat hoop ik na dit seizoen meer te gaan doen. Het lijkt me geweldig om ooit een concert- of theatertour te maken met mijn eigen programma, mijn eigen keuze uit verschillende muziekgenres.’

Tijl en de Negende

Eerst komt het seizoen 2021/2022. Zeven producties in Berlijn en één afspraak in Nederland: de negende van Beethoven bij het Residentie Orkest, met cabaretier en presentator Tijl Beckand als dirigent. Het concert is onderdeel van de zesdelige tv-serie Tijl en de Negende van Beethoven, die vanaf 19 december op NPO 2 uitgezonden zal worden.

‘Tijl kan geen noten lezen, dus ik ben heel erg benieuwd’, zegt Maria. ‘Mijn vader Frans Fiselier zingt de baspartij. Het komt niet vaak voor dat we samen zingen.’ Jeannette van Schaik en Linard Vrielink zijn de andere solisten. De uitvoeringen zijn op 8 en 9 oktober 2021 in Amare in Den Haag.

De rest van Maria’s seizoen zal zich nog voornamelijk in Berlijn afspelen. Als jonge mama moet ze een nieuwe routine zien te vinden. ‘Ik moet het leven als mama en het leven als zangeres gaan combineren. Dus na slechte nachten toch goed zingen. Ik denk dat ik opnieuw mijn grenzen moet verkennen. Ik hoop op een gigantisch mooi seizoen!’

De carrière van Maria Fiselier is te volgen op Instagram, @mariafiselierofficial. Lees meer over haar rollen in Berlijn op de website van de Komische Oper Berlin.