Daniel Catán krijg in september de eer om het seizoen van de Los Angeles Opera te openen met zijn nieuwste opera: Il Postino. Een gesprek met de Amerikaanse componist. Over het leven na de dubbele maatstreep en uren werken aan de kleinste details.

Op 23 september 2010 gaat de nieuwste opera van Daniel Catán, Il Postino, in wereldpremière bij de Los Angeles Opera, als opening van het nieuwe seizoen. Het libretto is gebaseerd op de gelijknamige film uit 1994 van regisseur Michael Radford. De opera is een opdracht van de LA Opera, in samenwerking met het Theater an der Wien en het Théâtre du Châtelet in Parijs.

Catán, een Amerikaanse componist die Spaanstalige opera’s schrijft, studeerde eerst filosofie aan de University of Sussex voordat hij aan een studie muziek begon aan de University of Southampton. Zijn master en doctoraal behaalde hij uiteindelijk bij de Princeton University in de Verenigde Staten.

Op 26 juni 2010 sprak ik met de componist over zijn opera’s. Ik trof hem en zijn vrouw Andrea in hun prachtige huis in Californië, niet ver van het College of the Canyons in Santa Clarita, waar Catán lesgeeft in diverse vakken.

Hoe kwam u bij opera?
,,Ik wist al van begin af aan dat ik opera wilde componeren. Een dramatische tekst werkte altijd al erg inspirerend voor me, het maakte creatieve ideeën in me los. Ik begon dus opera te componeren en ben dat min of meer altijd blijven doen.

Wel moest ik leren hoe ik het orkest als een ‘operainstrument’ kon gebruiken. Opera vraagt om een andere orkestratie dan een instrumentaal stuk. Daar staan de instrumenten op de voorgrond, terwijl je in een opera de begeleiding van een zanger orkestreert. Het moet zo functioneren dat de zang op de voorgrond blijft staan.”

Hoe is uw muziek door de jaren heen veranderd?
,,Mijn muziek is veranderd door praktische redenen. Hoe meer ik met zangers werk en mijn stukken op het toneel zie, hoe meer ik begrijp dat niet alles wat er goed uitziet op papier ook goed werkt op het toneel. Mijn composities zijn op basis van die ervaringen veranderd.

Als mijn studenten mij om advies vragen, zeg ik hen dat ze alle repetities van hun werken moeten bezoeken, want dat is het leerproces van de componist. Je compositie is absoluut niet af als je een dubbele maatstreep op papier hebt gezet. Je moet aanpassingen doen als je je werk vorm ziet krijgen op het toneel. Want uiteindelijk gaat het erom dat je de stem zo inlijst dat die gaat schitteren. En daar heb je ervaring voor nodig.”

Hoe ziet uw muzikale palet eruit?
,,Dat hangt erg af van het stuk waar ik mee bezig ben. In Florencia en el Amazonas gebruikte ik bijvoorbeeld klarinetten, marimba’s en harpen, omdat ik de sfeer van de Amazone en die streek probeerde op te roepen.

Daarna schreef ik Salsipuedes, dat zich afspeelt op de Caribbean. Daar gebruikte ik een andere groep instrumenten en Afro-Caribbean ritmes om die locatie neer te zetten. Ik gebruikte bijvoorbeeld geen hoge strijkers, maar vooral klarinetten, trompetten en percussie. De klankwereld van dat stuk is op die manier uniek, net als de klankwereld van Florencia.

In Il Postino heb ik een meer mediterrane klank gebruikt, omdat de opera zich afspeelt in Italië. Ik heb een orkestratie bedacht die Italiaans klinkt, en niet zo exotisch. Er zijn meer violen en ik heb een accordeon gebruikt.”

Welke aspecten van het componeren lonen het meest en welke aspecten zijn het uitdagendst?
,,Waar ik het meeste van houd, is het uitwerken van de kleinste details in een zin of een harmonische overgang, zodat die frase uitblinkt. Daar ben ik gek op. Ik kan uren besteden aan één frase. Het is het waard, als het uiteindelijk precies zo uit de verf komt als je bedoelde.

Het moeilijkste is denk ik het vinden van de juiste stem voor ieder karakter. Het zou makkelijk zijn als je muziek die je voor een eerder karakter schreef, kan herschrijven, maar geen twee personages zijn hetzelfde. Dat moet je heel helder voor ogen hebben. Ieder karakter moet je van de grond af opbouwen. Dat is het meest uitdagende.”