Voor wie meer wil weten over opera is er naast het boek en de cd ook de podcast. Programma’s over opera in audioformaat, te downloaden van internet en letterlijk overal te beluisteren met een mp3-speler. Programmamakers doen het, operahuizen doen het en zelfs liefhebbers doen het. Lezer François geeft tips.

Vroeger was het makkelijk: je hoorde een interessant radioprogramma, schreef een briefkaartje naar de omroep en soms kreeg je dan een bandje met de opname toegezonden. Maar tegenwoordig is het nog véél makkelijker. Je downloadt een radioprogramma als ‘podcast’ en beluistert het waar je maar wil. Bijvoorbeeld op je pc of laptop. Of in de auto, via een usb-stick, een zelfgebrande cd of natuurlijk op een Ipod, Ipad of een andere mp3-speler.

Met die laatste optie kun je letterlijk overal luisteren naar de podcast. Persoonlijk luister ik vaak al ploeterend in de sportschool. Er is uiteraard ook veel video te vinden over opera op internet, maar in dit verhaal gaat het alleen over audio-podcasts.

Technisch
Podcast is een samentrekking van ‘Ipod’ en ‘broadcast’. Sinds je audio niet alleen via een zender maar ook via internet kunt verspreiden, zijn de mogelijkheden grenzeloos. Je hoeft niet veel over internet te weten en je hebt er niets anders voor nodig dan een computer. En niet onbelangrijk: het is allemaal gratis.

Een podcast downloaden gaat meestal makkelijk door met rechts te klikken en ‘opslaan als’ te kiezen. Met het programma iTunes kun je het ophalen van podcasts automatiseren en als je je via iTunes ‘abonneert’, worden steeds de nieuwste afleveringen van een podcast automatisch naar je pc gehaald.

Radiostations
Veel radiostations maken podcasts, die soms alleen muziek bevatten, maar vaak ook musici, zangers en kenners aan het woord laten over een bepaalde productie. Het is naast lezen, luisteren en kijken een aangename manier om meer te weten te komen over een opera, een productie of een solist.

Een hele simpele vorm van podcasting is het online zetten van radioprogramma’s. Ongehinderd door uitzendtijd of locatie kun je zo’n programma terugluisteren, zodat je nooit een aflevering mist.

Hoewel met minder vocale muziek dan mij lief is, biedt NTR Diskotabel wekelijkse besprekingen van cd’s door deskundigen. Kort na de Radio 4-uitzending op zondagmiddag staat de podcast online. De programma’s Spiegelzaal en het Zondagochtendconcert zijn ook terug te horen op een ander moment. Oudere uitzendingen zijn nog te downloaden. Op www.radiocast.nl staan de podcasts van de Nederlandse publieke omroep bij elkaar.

De buren van VRT-Klara in het zuiden hebben helaas geen interessant podcastaanbod voor operaliefhebbers.

De BBC biedt een groot aantal podcasts aan, hoewel niet allemaal te gebruiken buiten het Verenigd Koninkrijk (dat heeft te maken met auteursrecht). Het wordt uitgelegd op de informatieve pagina over podcasting: www.bbc.co.uk/podcasts/help.

Een absolute aanrader bij de BBC-podcasts is de serie interviews die Norman Lebrecht maakt met grote namen uit de muziekwereld en die ieder jaar tijdens het Proms-seizoen worden uitgezonden. Lebrecht is very Beeb in zijn stijl: keurig, een tikje humor en met grote hoffelijkheid.

Dit jaar sprak hij met operasterren als Marylin Horne en Joyce Didonato. Lebrecht maakt in zijn gesprekken altijd mooie bruggetjes tussen de persoon van de artiest, de muziek en de loopbaan. Een vraag aan Ricardo Chailly over diens slagtechniek opent hij met de opmerking dat hij Chailly de enige dirigent vindt aan wie hij een hersenoperatie zou toevertrouwen.

Marylin Horne vertelt over haar carriere, die begon met het nazingen van Peggy Lee, en waarom ze wel met Judy Garland maar niet met Maria Callas op het podium stond.

Joyce Didonato is een uur lang zeer openhartig over haar eerste jaren als zangeres en haar zangopleiding. Hoe haar loopbaan zich moeizaam ontwikkelde en op welke wijze haar rol van Rosina in Il barbiere di Siviglia, zittend in een rolstoel met een voet in het gips, haar meer roem bracht.

Dirigent Roger Norrington blijkt een vriendelijke man op leeftijd te zijn, die een beetje fel wordt als hij over vibrato spreekt. In de serie vind je ook een gesprek met Patrice Chéreau, die zijn haastige entree in Bayreuth voor de Ring-cyclus beschrijft. Alle gesprekken van dit seizoen staan hier: www.bbc.co.uk/podcasts/series/lebrecht.

Ook van de BBC is de maandelijkse podcast die hoort bij het blad BBC Music Magazine. Presentator en gast bespreken in snel tempo de cd’s die in de uitgave van die maand worden besproken en laten hele korte fragmenten horen. Het doet een beetje denken aan onze Diskotabel, maar toont meteen aan hoe goed dat laatste programma gemaakt wordt.

Operahuizen
Voorafgaand aan elke voorstelling van De Nederlandse Opera (DNO) is er een inleiding. De inleiding bij de eerste voorstelling wordt opgenomen en staat meestal snel online op de site van DNO. Het is heel comfortabel om de uitleg vooraf niet in het theater te horen, maar bijvoorbeeld op weg in de auto of in de trein.

Op de sites van veel operahuizen zijn podcasts te vinden met programmatoelichtingen bij bepaalde producties. Ook als je niet fysiek naar de Los Angeles Opera of Glyndebourne kunt, zijn de programma’s informatief en bieden ze veel achtergrond over opera’s en uitvoeringen.

Een paar operahuizen die podcasts aanbieden zijn: Glyndebourne, de San Francisco Opera (heeft tot 2008 podcasts gemaakt, ze staan allemaal nog online) en het Royal Opera House. Het laatste operahuis heeft op haar podcast-pagina veel te bieden. Naast maandelijkse programma’s staan ook oudere podcasts online, bijvoorbeeld een serie van vier programma’s die de Ring-cyclus begeleidde, met Simon Callow die voorleest uit brieven van Richard Wagner.

Diversen
Zoekend op internet kom je wonderlijke zaken tegen. Zo is er La Cieca, een ‘dame’ met een opvallend lage stem die met veel camp het serieuze medium opera net wat minder serieus neemt. ‘Opera is king and the listeners are… queens’ luidt het motto. Veel muziek in deze podcasts, met juweeltjes als Joan Sutherland in Semiramide uit 1962 en van tien jaar eerder Mario del Monaco in La Forza del Destino in La Scala.

Podcasts van de English National Opera, en nog veel meer, zijn te vinden op de website van The Independent.

Mijn mooiste vondst bij al dat surfen is een radiodocumentaire over Wagner’s Ring door het New Yorkse Radiolab: The Ring and I. Dit bekroonde en briljant gemonteerde klankbeeld van radiomaker Jad Abumrad laat je als luisteraar alle hoeken van de kamer zien. Psychologie, geschiedenis, popmuziek, theaterproductie en Wagner-geeks, allemaal in het kader van de Ring.

En bestaat er ook opera die speciaal voor podcast gemaakt is? Jawel, dat bestaat. Het komt uit Berlijn en neemt je mee op een reis van twintig minuten, met geluid en desgewenst ook met beeld. De maker, Justin Lepany, wil ‘musikalisch einen neuen Weg einschlagen und dabei zeitgenössische Kompositionen mit dem Alltag der arbeitenden Menschen weltweit verbinden’. Zo zeggen ze dat in Duitsland. Hoe het klinkt hoort u hier: http://podcastopera.net/de/projekt.html.

Een podcast over podcasts
Om in stijl te blijven, hoort bij dit artikel ook een podcast, de eerste Place de l’Opera-podcast. Het bevat veel fragmenten uit podcast-programma’s. De podcast vindt u hier: www.xs4all.nl/~fvda.

Zoeken, via Google of vanuit iTunes, levert vast nog veel meer interessant audiomateriaal op. Veel plezier bij het zoeken en beluisteren!