De Diamantfabriek presenteerde in november tijdens het Babelfestival een bijzondere locatieopera: A Stranger to Myself. Cilia Hogerzeil, gespecialiseerd in muziek en opera op locatie, zag de voorstelling en geeft haar ‘enigszins vertraagde, maar nog steeds betrokken’ impressie.

A Stranger to Myself was een mooi voorbeeld van een echt locatieproject. De boeken van de bibliotheek, waaraan stapelingen van dozen waren toegevoegd en die schitterend belicht werden door Maarten Warmerdam, riepen de suggestie op van een grote stad, abstract en toch veelzeggend en daardoor ruimtescheppend voor de verbeelding van de toeschouwer. Een soort ‘mini-wereldstad’, waartegen de hoofdpersoon, een eenzame vrouw (de sopraan Young Hee Kim), extra groot afstak en daardoor des te verlorener leek.

De plek van het publiek was uniek. Hoog boven de boekenkasten, zittend in een halve cirkel, bijna verstopt voor de spelers, maar tegelijk deel van dezelfde ruimte. Wij werden zo tot voyeurs, wat onze beleving van de eenzaamheid van de vrouw zeer versterkte.

Er was tevens een tweede speler, een jongen, die ondanks alle pogingen van de vrouw om hem in haar leven te betrekken bleef zwijgen. Omdat de muziek nóóit zweeg, werd zijn zwijgen steeds drukkender en de onbereikbaarheid van deze jongen (zoon? minnaar? voorbijganger?) steeds dwingender.

Aan de randen – soms zichtbaar, vaak onzichtbaar – bevonden zich enkele instrumenten met hun bespelers. De compositie is fascinerend en werd prachtig uitgevoerd: slagwerk, clavecimbel en een zelfgemaakt luchtorgel zorgden samen met een soundtrack voor een indrukwekkende combinatie van abstractie en expressiviteit. Een voorbeeld van moderne ‘klassieke’ muziek waarvan je zou willen dat veel meer mensen die zouden horen. Zo verfrissend en spannend vergeleken bij sommige te vaak gespeelde, middelmatige traditionéle klassieke muziek!

De rol van de vrouw, indrukwekkend gezongen, is eigenlijk één lange solo. Alsof ze steeds verder verdwaalt in haar vraag naar wie ze is: a stranger to myself?

De teksten waren verre van eenvoudig, vanwege het hoge filosofische gehalte. Ze werden geprojecteerd en verleidden dus tot lezen, maar de gecompliceerdheid ervan vertraagde tegelijkertijd het begrip, wat niet altijd bevorderlijk was voor de muzikále concentratie. Misschien was minder tekst genoeg geweest? De situatie van de vrouw werd in de beelden, regie en muziek duidelijk genoeg getekend.

Het was mooi dat de regisseur zich had ingehouden en alleen hoogst nodige accenten gaf, waardoor de muziek, de locatie en het licht volwaardige en spannende partners werden van het spel. Soms vond ik de regie echter iets té ingehouden en riep het bij mij een verlangen op naar meer beweging, waardoor de abstracte teksten misschien meer vitaliteit zouden krijgen.

Dit muziektheaterstuk – zoals veel nieuw modern repertoire – werd maar enkele keren uitgevoerd. Jammer. Het stuk leent zich er heel goed voor om nog op hele andere locaties in een stad uitgeprobeerd te worden, eventueel door steeds een andere regisseur En dan zien hoe wat dat met de zeggingskracht doet. Met bijvoorbeeld steeds andere buurtbewoners als publiek.

Het ziet er niet naar uit dat er de komende jaren geld komt voor stimulerende maatregelen voor hedendaags muziektheater en opera. Maar laten we hopen dat componisten en theatermakers het niet opgeven om nieuwe wegen te blijven zoeken!

Cilia Hogerzeil is artistiek leidster van Muziektheater Hollands Diep. Ze heeft zich gespecialiseerd in muziek- en operavoorstellingen op locaties. Naast haar werk als theatermaker geeft ze onder meer les aan het Rotterdams Conservatorium. Zie voor meer informatie de website van Muziektheater Hollands Diep.