De afgelopen drie jaar was hij de huurder met de hoogste bezettingsgraad in het Concertgebouw: Fred Luiten. De zelfstandige concertorganisator haalt al sinds 1996 barokschoon naar Amsterdam. Ook dit seizoen is hij weer van de partij, met vier topaffiches.

,,Een klein visje moet altijd harder zwemmen.” Fred Luiten is er duidelijk over. Geheel zelfstandig, subsidieloos concerten programmeren valt niet mee. Je moet er hard aan trekken. Maar het ís mogelijk.

Sterker nog, je kunt er zelfs volle zalen mee trekken. Gemiddeld kreeg Fred Luiten Concertorganisatie zijn concerten in het Concertgebouw de afgelopen drie jaar voor 94 procent vol. Tweemaal was de Grote Zaal bij een concert van hem tot het laatste zitje toe gevuld.

Het begon allemaal met een proefconcert in 1996. Luiten werkte parttime op het kantoor van een concertorganisator. Toen die er plots mee stopte, trok Luiten de stoute schoenen aan en benaderde zelf het Concertgebouw met de vraag wat hij allemaal moest doen om een concert te organiseren. Met die informatie op zak belde hij de populaire countertenor Michael Chance.

,,Ik zei hem dat ik een fan van hem was en dat ik graag een recital in de Kleine Zaal wilde organiseren”, vertelt Luiten. ,,Hij was op dat moment al één of twee jaar niet meer in Nederland geweest en stemde toe. Het concert was al heel snel uitverkocht. Er stonden zelfs stoelen op het podium.”

De toon was gezet en Luiten kreeg de kans om een jaar later een concert in de Grote Zaal te organiseren. Hij strikte wederom Chance en wist naast hem Emma Kirkby te contracteren, om samen het Stabat Mater van Pergolesi op te voeren. ,,Het staat nog steeds te boek als een cultconcert”, zegt Luiten, niet zonder trots. ,,Chance en Kirkby hadden nog nooit samen het Stabat Mater gezongen. Het was een groot succes. Er klonk zoveel gejoel, het leek wel een popconcert.”

Vlaams

Met uitzondering van enkele jaren dat Luiten concerten in de Philharmonie in Haarlem programmeerde, was hij vanaf dat moment ieder seizoen vaste gast in het Concertgebouw. Hij tekende voor het recitaldebuut van Andrea Scholl en haalde de bekende zanger later voor het eerst naar de Grote Zaal. Hij creëerde een succesvolle Bach-serie en bracht vele Vlaamse ensembles naar Amsterdam.

,,Ik ging al vrij snel in zee met de Vlaamse ensembles. Ze komen minder vaak in Nederland, maar zitten wel dichtbij. En hun kwaliteit is erg hoog. Bovendien heb je geen taalbarrière”, vertelt Luiten, die zich door zijn lange samenwerking met de buren heel wat Vlaamse gewoontes eigen heeft gemaakt.

Ook in het nieuwe seizoen van Luiten is er weer veel Vlaams geluid te horen, zoals van Collegium Vocale Gent, La Petite Bande en Amina Eterna Brugge. Verder plant Luiten een Vlaams voorjaar van maart tot juni, met extra veel aandacht voor het muzikaal schoon uit het zuiden.

Qua repertoire steekt Luiten daarbij altijd in op vocale barokmuziek. ,,Het is beperkt, kun je zeggen. Maar binnen dit gebied is zo veel repertoire te vinden en vooral ook zulk mooi repertoire, daar kun je een heel leven mee doen.”

Doorgeschoten

Het subsidieloos werken gaat Luiten goed af, al is het niet altijd even makkelijk. ,,Ik moet het helemaal van de kaartverkoop hebben, dus mijn kaarten zijn duurder vergeleken met gesubsidieerde instanties.”

De BTW-verhoging op kaartjes maakt Luiten het leven nog lastiger. ,,Het is absurd. Ik ben het ermee eens dat er organisaties zijn die zichzelf ook zonder subsidie zouden kunnen bedruipen en ik vraag me ook wel eens af hoezeer concerten die weinig mensen trekken subsidie moeten krijgen, maar de BTW-verhoging is echt doorgeschoten.”

De strikte regel dat alleen stichtingen subsidie krijgen, zit Luiten, zelf niet werkend vanuit een stichting, ook niet lekker. ,,Ik ben toch ook een cultureel ondernemer? Ik ben weliswaar geen artiest, maar ik maak het mogelijk, dat is een belangrijke link. Bovendien trek ik relatief veel jonge mensen. Wat dat betreft denken veel subsidiegevers, zoals het Prins Bernhard Cultuurfonds, eigenlijk heel conservatief. Dat stemt wel eens droef.”

Culturele organisaties en subsidiegevers zouden het in de ogen van Luiten dichter bij huis moeten zoeken als het gaat om het werven van nieuw publiek. ,,Je moet heel precies weten waar je doelgroep zit. Het is niet erg als sommigen niet geïnteresseerd zijn of raken in klassieke muziek. Het is beter te kijken waar al vonkjes zijn, om daar vuur van te maken. Denk aan gymnasiumleerlingen en kinderen van concertgangers.”

Seizoen 2011/2012

De nieuwe concertserie van Luiten, getiteld ‘Barok Vocaal in de Grote Zaal’, telt drie concerten, met in de zomer nog een apart vierde affiche. Hieronder het volledige overzicht.

Op 19 februari 2012 zingt countertenor Philippe Jaroussky aria’s van Händel. Hij wordt begeleid door het Freiburger Barockorchester onder leiding van Petra Müllejans.

Op 18 maart 2012 soleren sopraan Amaryllis Dieltiens en countertenor Christophe Dumaux in werken van Vivaldi en Händel. Op het programma staan het Gloria en het Nisi Dominus van Vivaldi, het Dixit Dominus van Händel en een Concerto grosso van Händel. Het concert wordt muzikaal aangekleed door Musica Amphion en leden van Collegium Vocale Gent onder leiding van Pieter-Jan Belder.

Op palmzondag 1 april 2012 voert La Petite Bande onder leiding van Sigiswald Kuijken de Matthäus Passion van J.S. Bach uit. De solopartijen worden vertolkt door onder andere Christoph Genz, Gerlinde Sämann, Petra Noskaiová en Stephan Genz.

Als extra concert brengt Luiten op 10 juni 2012 het beroemde requiem van Mozart. Het werk wordt uitgevoerd door Collegium Vocale Gent en Anima Eterna Brugge onder leiding van Jos van Immerseel, met als solisten Andrea Lauren Brown, Marianne Kielland, Markus Schäfer, Thomas Bauer en Harry van der Kamp.

De concertserie ‘Barok Vocaal in de Grote Zaal’ is voor 195 euro te bestellen. Uiteraard zijn er ook losse kaarten voor de afzonderlijke concerten te verkrijgen. Zie voor meer informatie de website van Fred Luiten Concertorganisatie.