Barbara Hannigan is onbetwist de prima donna van de moderne muziek. Haar muzikaliteit dwingt respect af, haar techniek is onberispelijk en haar mogelijkheden (denk aan de zeer hoge noten) zowat onbegrensd. Een interview. ,,In principe zing ik alles alsof het Mozart is.”

Wanneer zag ik en hoorde ik haar voor het eerst? Mijn geheugen laat mij in de steek, maar ik ben al jaren een echte fan en ik doe er ook alles aan om geen optreden van haar te hoeven missen.

Voor het laatst hoorde ik haar op 24 september 2011 in het Concertgebouw, waar ze tijdens de ZaterdagMatinee ‘Pli selon pli’ van Pierre Boulez zong.

Op een prachtige, zonnige namiddag eind september ontmoeten we elkaar voor het eerst. Ik ben vijf minuten te laat. Niets voor mij, maar ik heb een excuus. Mijn eerste vraag, nog voordat ik mij ga verontschuldigen en voordat wij wat te drinken bestellen, is wellicht een beetje vreemd, maar zij reageert er lachend op. ,,Barbara, houd je van katten?”

Ja, zij houdt van katten, maar haar reizend bestaan staat haar een eigen kat niet toe. Haar prachtige ogen glinsteren, maar ik zie er ook vraagtekens in.

Ik leg haar uit dat net, een paar minuten voordat ik de deur uit wilde, mijn zwarte monster er een stokje voor stak. Hij sprong op mijn bureau en heeft er alles van afgegooid, inclusief de telefoon en het opnameapparaatje. Het ijs is gebroken en we maken er een gezellige middag van.

Een week of twee later ontmoeten we elkaar weer, maar nu ben ik gewapend met een bloknoot en een pen en er worden aantekeningen gemaakt.

Na haar ‘Pli selon pli’ in Londen schreef de Engelse criticus Ivan Hewett (The Telegraph): ,,She does the kind of high-wire acrobatics with her voice that very few singers can manage, and she does it with a bravura that stops you dead in your tracks. All this is joined to a startling stage presence and cool blonde beauty that contrasts interestingly with the heat in her voice”.

Volgens Hewett kon zij een grote carrière hebben als een ‘coloratura queen’. ,,De keuze om modern te gaan is geheel van mij”, zegt ze echter. ,,Ik vond het spannend. Het is ook spannend om met componisten samen te werken, al vind ik niet alles wat ik te zingen krijg altijd leuk. Zo is het ‘non vibrato’ voor mij werkelijk gruwelijk en tegen het natuurlijke zingen in. Vibrato is de ziel van het zingen, het brengt emoties over. Ik heb het op speciaal verzoek van een componist gedaan, maar het ging niet van harte.” Gedecideerd voegt ze toe: ,,It takes the personality of the voice.”

Honger

Inmiddels is Hannigan de muze van veel hedendaagse componisten geworden, die hun werken aan haar opdragen. Ze vindt het maar onzin dat je moderne muziek anders zou moeten zingen dan de klassiekers. ,,Moderne muziek is eigenlijk ook een soort belcanto. Zonder techniek red je het niet. Het is mijn repertoire en het is inderdaad moeilijk, maar het geeft mij veel voldoening.”

,,Ik ben natuurlijk voorzichtig”, vervolgt ze. ,,Maar in principe zing ik alles alsof het Mozart is. Ik moet wel mijn hoge noten beschermen, dus als ik bijvoorbeeld Le Rossignol van Stravinsky zing, zorg ik ervoor dat er minder heftige dingen tussen zitten.” Lachend: ,,Ik zou best ooit La Fille du Régiment van Donizetti willen zingen, en als het met Juan Diego Floréz kon…”

Ze vervolgt serieus. ,,Ik zou nog zo veel willen! Ik heb altijd honger, ik wil zo veel, maar ik kan niet alles aannemen wat mij aangeboden wordt. Mensen waren van mij gewend dat ik makkelijk te boeken was, maar inmiddels ben ik al heel wat jaren vooruit geboekt. Ik zing zo’n 50 à 60 optredens per jaar. En in het laatste seizoen heb ik 5, 6 concerten gedirigeerd.”

Dirigeren is niet het eerste waar je aan denkt bij een sopraan. ,,Ik werd er attent op gemaakt dat als ik zing mijn lichaamstaal op dirigeren lijkt. Ik dacht er ook altijd aan, ook tijdens het zingen, hoe het orkest moest klinken. Dus op bepaald moment heb ik lessen genomen, bij veel dierbare collega’s. Het was heel erg privé, dus ik kan geen namen noemen.”

Hannigan doet nog veel meer. Zo doet ze tegenwoordig veel aan dansen. En ook dat doet ze, zoals alles, op een hoog niveau. Met Sasha Waltz zingt en danst zij bijvoorbeeld Passion van Dusapin, een werk dat zij al eerder in Amsterdam (Holland Festival 2010) heeft gezongen, in de mise-en-space van Pierre Audi.

,,Het was de eerste keer dat ik met Audi samenwerkte en daar heb ik meer dan goede herinneringen aan overgehouden. Moet je nagaan: de hele productie ontstond binnen twee dagen. Ik heb er met veel plezier aan meegewerkt. Maar nu kijk ik echt uit naar de productie van Sasha Waltz. Zeer spannend, ook omdat ik nu echt ga dansen. De productie komt in augustus ook naar Brussel.”

Koken

Haar geliefde componist? ,,Ligeti! Ik bewonder hem enorm, zijn muziek haalt werkelijk alles uit mij!”

In wat voor gezin is zij grootgebracht? ,,Mijn familie was zeker muzikaal, maar op amateurniveau. Mijn zus speelt nog steeds cello en zelf moest ik op mijn zeventiende kiezen wat het gaat worden: piano, hobo of zingen. Het werd zingen.”

Ze begon in Toronto en ging later naar Londen. ,,En in 1995 besloot ik om naar Den Haag te gaan. Er werd mij veel over een zeer goede leraar daar verteld. Het beviel uitstekend, ook vanwege het muzikale klimaat, dus ik ben er gebleven.”

“Soms mis ik mijn land en mijn familie heel erg. Ik zie ze nog maar zelden, vaak gaat er ruim een jaar voorbij voordat ik ze kan zien. Skype helpt, maar dat is een surrogaat.”

Heeft zij nog tijd voor hobby’s? ,,Ik ben dol op koken. Dat is ook de reden dat ik altijd een appartement neem, al is het maar voor een paar dagen. Ik neem ook altijd mijn eigen messen mee. En kruiden. Thuis kook ik ook altijd, al is mijn man er ook goed in. Maar ik ben beter, dus hij mag opruimen en dat doet hij met alle plezier. Heerlijk, maar wel lastig als ik alleen ben, want dan moet ik alles zelf doen. Ook het afwassen en dat ben ik niet gewend!”

Belangrijkste punten op haar agenda? ,,Ik ga werken van Rossini, Mozart, Stravinsky en Ligeti zingen en dirigeren, onder meer in Lissabon en Florence. In juli zing ik in Aix-en-Provence de wereldpremière van Written in the Skin van George Benjamin. Ik ga ook fragmenten uit Wozzeck met Simon Rattle zingen. Ik werd voor de hele opera gevraagd, maar de rol in zijn geheel is voor mij te groot. Maar ik ga wel mijn eerste Lulu zingen in de Munt in Brussel, in de regie van Krzysztof Warlikowski.”

Zij haat het om recitals te geven, maar op 21 februari staat zij toch in de Kleine Zaal van het Concertgebouw. Begeleid door Reinbert de Leeuw gaat zij liederen van Chausson, Duparc en Hahn zingen en daar verheugt zij zich op. ,,Ik zou het voor niemand anders doen, maar voor Reinbert doe ik alles. Ik vertrouw hem dan ook volledig.”

Hieronder twee filmpjes van de sopraan. Op 22 mei 2011 zong, dirigeerde en danste Hannigan Ligeti’s Mysteries of the Macabre in het Théâtre du Châtelet in Parijs:

En dit is ook Barbara: zij zingt Nessun Dorma op het Museumplein om een nieuw jaar (2011) te verwelkomen:

Dit interview werd in uitgebreide vorm eerder gepubliceerd in het januarinummer van Luister.