Op dinsdag 12 juni gaat bij De Nederlandse Opera Parsifal in première. Onder leiding van dramaturg Klaus Bertisch bespraken regisseur Pierre Audi, dirigent Iván Fischer en kostuumontwerper Christof Hetzer vorige week in het Bimhuis hun keuzes bij het maken van deze nieuwe productie.

De decorontwerper, kunstenaar Anish Kapoor, was verhinderd bij de bijeenkomst, maar Audi legde uit hoe hij bij Kapoor was uitgekomen. ,,Ik heb in Brussel bij De Munt gewerkt met Kapoor aan de productie van Pelléas et Mélisande. Net als die opera van Debussy is Parsifal een mysterieus, poëtisch meesterwerk met een zeer bedoelde geheimzinnigheid. Het werk van Wagner raakt aan thema’s waarover het ook gaat in het werk van Anish Kapoor.”

Dirigent Iván Fischer ervaart Parsifal als een werk dat een grotere helderheid heeft en minder bombastisch is dan de andere opera’s die Wagner schreef. ,,Hoe meer ik in Parsifal duik, hoe meer helderheid ik ontdek. In de Duitse kunst is een sterke fascinatie voor mystiek. Voor Parsifal geldt voor mij dat, hoe dieper ik graaf, hoe meer het werk juist demystificeert. Eerlijk gezegd denk ik: Wagner deed erg zijn best mystiek te doen, maar is daar niet volledig in geslaagd.”

,,Het werk is oorspronkelijk alleen bedoeld voor het Festspielhaus in Bayreuth en voor de akoestiek daar”, vervolgt de maestro. ,,Toch geeft dat voor een uitvoering in het Muziektheater minder problemen dan voor bijvoorbeeld delen van Der Ring des Nibelungen.”

De dirigent heeft een eigen oplossing bedacht voor het gebruik van de klokken in de opera. Meestal wordt daarvoor een geluidsopname gebruikt. ,,Ik wilde het live doen, en ik wilde géén kerklokken. Hoewel Parsifal een christelijke opera is, wilde Wagner niet dat het klonk als het geluid van een kerk. Ik heb gekozen voor een oriëntaals klokkengeluid.”

Regisseur Audi wilde, ook omdat Kapoor er niet bij was, niet te veel verraden over het decor. Hij wilde wel iets zeggen over de discussies die hij had met de kunstenaar. ,,Het probleem als je met een kunstenaar werkt, is dat hij met één idee komt, en zo ging het ook met Kapoor. Daarom heb ik een ‘recto’ en ‘verso’ gecreëerd, een voorkant en een achterkant.”

Kostuumontwerper Christof Hetzer was de intermediair tussen de regie en het werk van Kapoor. ,,Het was behoorlijk moeilijk om te maken, want hoe vertaal je het concept van een kunstenaar naar theater? Ik vond het, net als Audi en Fischer trouwens, belangrijk om dicht op het werk te blijven. Ik heb voor de Blumenmädchen twee kostuums ontworpen, ze zijn zowel weduwen als bloemen en bij elke vorm hoort een eigen kostuum.”

Op de vraag in hoeverre de regie voor De Nederlandse Opera van Klaus Michael Grüber, die 22 jaar geleden voor Pierre Audi van grote betekenis was, nog doorwerkt in zijn aanpak van nu, antwoordde de regisseur glimlachend: ,,I forgot about it. Hij was toen mijn mentor en nu doe ik deze productie op basis van mijn eigen ideeën. Ik hecht grote waarde aan respect voor het origineel, en dat geldt ook voor Iván Fischer. Accepteer wat Wagner schreef, daarin ben ik als een archeoloog te werk gegaan.”

,,Voor mij gaat Parsifal over drie dingen”, vervolgt Audi. “Het gaat over een concreet verhaal, over de weg naar zelfkennis en over de graal, die voor Wagner stond voor kunst, voor zíjn kunst.”

Dramaturg Klaus Bertisch kon melden dat de eerste (concertante) uitvoering van Parsifal in Amsterdam in 1902 was, en dat daarmee de uitvoeringen door De Nederlandse Opera een jubileum markeren.

De première van Parsifal is dinsdagavond 12 juni om 17.30 uur in Het Muziektheater in Amsterdam. Daarna zijn er tot en met 8 juli acht voorstellingen.

De opera wordt als ‘Opera in het park’ op maandag 25 juni op een groot scherm in het Oosterpark vertoond.