Het geweld van de stem. Zo heet de documentaire over Bastiaan Everink die de NTR op zondag 15 september uitzendt. De film van Makira Mual werd in augustus gepresenteerd in het Amsterdamse Ketelhuis. Bastiaan Everink was er zelf bij, net als de makers en collega’s uit het vak.

Het verhaal van bariton Bastiaan Everink is opmerkelijk. Als beroepsmilitair bij het Korps Mariniers werd hij in 1991 tijdens de Eerste Golfoorlog uitgezonden naar Noord-Irak. In de periode na zijn terugkeer van die missie was het de muziek van Richard Wagner, in het bijzonder de opera Parsifal, die hem de weg wees naar een nieuwe stap in zijn leven. Hij ging weg bij de marine en werd operazanger.

In de documentaire Bastiaan Everink. Het geweld van de stem lopen er parallellen tussen het bestaan als marinier en het leven in de wereld van de opera. Everink wordt gevolgd bij zijn werk aan de Deutsche Oper in Berlijn en hij gaat terug naar zijn oude werkplek, de Van Ghentkazerne in Rotterdam.

Twee van zijn toenmalige medemariniers vertellen dat ook in die tijd muziek al belangrijk was in het leven van de zanger. Ze herinneren zich hoe de Amerikaanse militairen in Irak ghettoblasters bij zich hadden waar een enorm geluid uitkwam. De Nederlandse mariniers hadden dat niet nodig. “Wij hadden Bas”, vertellen zijn oude dienstmaten.

De voorvertoning van de film die Makira Mual maakte, op een warme augustusmiddag in een volle zaal van het Ketelhuis, was niet alleen voor de pers. Zijn partner, vrienden en familie waren ook aanwezig, evenals de makers van het portret. Ook zangcoach James McCray, van wie in de documentaire te zien is hoe hij met de bariton werkt, was er. McCray heeft een aantal bekende Nederlandse zangers geholpen bij het ontwikkelen van hun eigen geluid.

Schatkamer

Na afloop van de vertoning vroegen we Bastiaan Everink: welk gevoel overheerst nu, na het zien van de documentaire? “Dat is dat de weg heel erg lang was, met ups en downs. Het komt allemaal voorbij in de film van Makira Mual. Je kunt niet zomaar naar de Deutsche Oper, waar ik nu werk en nog enkele seizoenen blijf. Ik moet altijd heel veel van mezelf, en dan geldt: als je naar pieken wilt, moet je ook door dalen.”

Wat is belangrijk voor je?
“Het gaat me in elk geval niet om het succes. Het gaat me om iets dat ik heel graag wil doen, en dat is zingen. Geld en succes zijn buitenkant en dat stelt uiteindelijk niets voor.”

Heeft jouw verhaal betekenis voor jonge zangers die nu aan het begin staan?
Lachend: “Ik zou zeggen: neem zangles bij James McCray! Maar eerlijk gezegd is dat niet het enige. Je moet heel veel weten. Ik heb echt jaren geoefend, er dingen voor gelaten, weinig vakantie, vrijwel geen tijd voor andere dingen. Maar daar staat tegenover dat je mag werken met alleen maar goud. De mooiste muziek, de prachtigste libretto’s. Je bevindt je als operazanger wat dat betreft in een soort schatkamer.”

Hou je van het soort rollen dat je met jouw stemtype kunt zingen?
“Ik heb het geluk dat ik door mijn klankkleur vaak in de huid mag kruipen van slechteriken. Klingsor in Parsifal, Scarpia in Tosca, Jago in Otello. Dat is heel fijn om te doen.”

Bastiaan of Bas?
“Ik heet eigenlijk Bas, maar dat ging bij één van mijn eerste engagementen meteen al mis. Ze hadden een bariton besteld en dachten een bas te krijgen. Zo werd het Bastiaan en onder die naam ben ik nu bekend in de muziekwereld.”

Grote toekomst

Eva-Maria Westbroek is een goede bekende van Bastiaan Everink. Ze werd net als hij gecoacht door James McCray. Haar eerste indruk na de vertoning van de documentaire: “Ik ben echt onder de indruk van wat ik net gezien heb. Hij is echt schitterend.”

“Bas heeft heel goed verwoord wat voor een gevecht het is om te worden wie je bent”, vervolgt de sopraan. “Als je je stem zoekt, ben je ook op zoek naar de waarheid over jezelf. Ik had ook zo’n proces en ik herken wat Bas daarover laat zien in deze film. Hij heeft een heel bijzondere stem en hij is een heel bijzonder mens. Ik voorspel hem een grote toekomst.”

Bastiaan Everink zingt dit najaar onder meer in Carmen, Rigoletto, Parsifal en Lucia di Lammermoor bij de Deutsche Oper in Berlijn. Verder zingt hij een aantal malen in Der fliegende Holländer van Wagner bij de Staatsoper Wiesbaden en in Mexico City.

De documentaire Bastiaan Everink. Het geweld van de stem wordt op zondag 15 september uitgezonden in het programma NTR Podium, om 13.00 uur op Nederland 2.