Pianist, presentator en ondernemer Christiaan Kuyvenhoven gaat een nieuwe kleur aan zijn palet toevoegen: hij brengt een ‘concertvoorstelling’ over Cosima Wagner, dochter van Liszt en tweede vrouw van Wagner. Haar levensverhaal staat in het teken van liefde en opoffering.

De eerste, korte voorstellingen van Cosima op het Grachtenfestival afgelopen zomer in Amsterdam waren snel uitverkocht en scoorden vier sterren in NRC. Op zondag 13 oktober is in Zwolle de première van de complete productie.

De concertvoorstelling Cosima wordt geregisseerd door Laurens Krispijn de Boer, gezongen door Gulnara Shafigullina en verteld en op piano gespeeld door Christiaan Kuyvenhoven.

De pianist was als negentienjarige één van de prijswinnaars van het Liszt Concours in Utrecht en was al jong bezig met Liszts muziek. “Die muziek stroomt als het ware door mijn bloed”, vertelt hij. “Wagner leerde ik later goed kennen, toen ik als producent betrokken was bij de videoregistraties van de Ring des Nibelungen bij de Nationale Reisopera in Enschede.”

“Via Liszt en Wagner kwam ik uit bij de vrouw die hen verbindt: Cosima, dochter van Franz Liszt en tweede echtgenote van Richard Wagner. Ik las in 2010 haar biografie, The lady of Bayreuth van Oliver Hilmes, en ik dacht: wat een verhaal, wat een leven!”

Er bleven na het lezen van de eerste uitgebreide biografie over Cosima – waarvoor de auteur volledige toegang had tot de archieven van de Wagner-Stiftung in Bayreuth – nog veel vragen over. “Mijn fascinatie ontstond na het lezen en ik vroeg me af: wat vind ik van die vrouw en wat vind ik via haar verhaal van die mannen in haar leven?”

“Je zou een speelfilm over haar leven kunnen maken, of een tv-serie, maar omdat de muziek zo’n wezenlijk rol speelt, lag een voorstelling voor de hand. We focussen op het verhaal van Cosima, haar liefde, opoffering en overgave. Ze is 92 geworden, dus er valt veel te vertellen.”

“Ik heb bij het schrijven van het script haar persoonlijkheid geïnterpreteerd. Samen met regisseur Laurens Krispijn de Boer heb ik geprobeerd haar psychologie te doorgronden. Ik denk dat we daar goed in geslaagd zijn.”

Gevraagd naar zijn beeld van de echtgenote van de grote operacomponist zegt Kuyvenhoven: “Een vraag in de voorstelling is of ik van haar prestaties ben gaan houden of van haar als persoon. Als je me vraagt wat ik het leukste aan haar vind: ze maakte haar droom waar.”

Hieronder de trailer van Cosima:

Cosima Wagner was getrouwd met de dirigent Hans von Bülow, die twee wereldpremières van Wagners werk dirigeerde: Tristan und Isolde en Die Meistersinger von Nürnberg. Kuyvenhoven: “Aanvankelijk was dat de ideale man voor haar. Ze kon tegen hem opkijken en voor hem zorgen. Maar hij was niet groot genoeg, niet zo groot als haar vader, tegen wie ze erg opkeek. Het was een schandaal toen haar buitenechtelijke affaire met Wagner bekend werd en ze scheidde van Von Bülow.”

Na Wagners dood, in 1883, bouwde Cosima Wagner de door haar man opgerichte Bayreuther Festspiele uit. “Haar kracht en doorzettingsvermogen zijn bewonderenswaardig, al maakte ze daarbij behoorlijk wat slachtoffers, waaronder haar dochter Isolde”, zegt Kuyvenhoven. “Dat is de minder mooie kant van haar persoonlijkheid. Maar zonder haar inspanningen in het creëren van de mythe en zijn business en marketing, zoals je dat nu zou noemen, was Wagner nooit zo bekend geworden.”

In de voorstelling speelt Christiaan Kuyvenhoven pianobewerkingen van Wagners muziek en begeleidt hij Gulnara Shafigullina in enkele Wesendonck-Lieder. De vertelling en muziek vloeien in elkaar over. “Dat is voor mij echt anders dan mijn presentatiewerk voor radio en tv. Dit is een dramatische, geregisseerde monoloog, met een uitgeschreven script. Die vorm is ook voor mij nieuw. De combinatie van acteren en spelen, muziektheater, is heel intens.”

Op de vraag of Cosima ook voor lezers van Place de l’Opera interessant is zegt Kuyvenhoven: “Het is een intrigerende liefdesgeschiedenis van een bijzondere vrouw die het onmogelijke voor zichzelf mogelijk maakte. Voor mensen die al vertrouwd zijn met de muziek van Liszt en Wagner geeft het een verdieping op wie Cosima was, en daarmee nieuw licht op de personen Liszt en Wagner. Het is een perfecte voorstelling om te combineren met Tristan und Isolde van de Reisopera!”

Cosima is na de première in Zwolle nog in Antwerpen en in Groningen (2014) te zien. “Hij past in een huiskamer en in een theaterzaal, voor 15 tot 1500 mensen. Je merkt, ik denk ook in Wagneriaanse proporties, ha ha!”

Zie voor meer informatie de website van Christiaan Kuyvenhoven of zijn Facebook-pagina.