Op donderdag 12 december gaat Les Trois Sirènes – Un Ballet Réaliste in première. De voorstelling is gebaseerd op het beroemde maar weinig uitgevoerde ballet Parade dat Jean Cocteau op muziek van Erik Satie maakte in 1917. We spraken de makers tijdens de repetitieperiode.

Mezzosopraan en harpiste Ekaterina Levental werkt in Gent aan een muziektheatervoorstelling, samen met Eva Tebbe – haar collega in het duo Bilitis – en Anouk Sturtewagen. Chris Koolmees is verantwoordelijk voor het concept en de regie.

Un Ballet Réaliste was oorspronkelijk de ondertitel van het ballet Parade dat bij de première in 1917 in Parijs een tumult veroorzaakte, vergelijkbaar met dat bij Le Sacre du Printemps, enkele jaren eerder. Parade werd gemaakt voor Diaghilevs ‘Ballets Russes’, door Jean Cocteau met muziek van Erik Satie. Het decor was van Pablo Picasso.

Er loopt een verrassende lijn van Parade in 1917 in Parijs naar Un Ballet Réaliste in Gent in december 2013. Daar nadert in muziekcentrum De Bijloke de op dat ballet gebaseerde voorstelling zijn voltooiing. Hij maakt deel uit van de manifestatie Café Cocteau, die de komende week in de Bijloke wordt gehouden. Het idee komt van harpiste/zangeres Ekaterina Levental en vormgever/regisseur Chris Koolmees, die al eerder samenwerkten in de productie Pierrot Lunaire.

Ekaterina Levental vertelt: “Het uitgangspunt voor deze voorstelling was de persoon van Jean Cocteau en zijn oeuvre. Zijn Voix humaine is natuurlijk bekend, maar we wilden met drie harpen werken en toen viel dat af. We kwamen uit bij Parade van Cocteau en Satie en bij de muziek van Poulenc, La dame de Monte Carlo, op een tekst van Cocteau.”

Regisseur Chris Koolmees over de betekenis van Parade in de tijd van de wereldpremière: “Het was in die tijd een heel curieus evenement. De makers wilden het publiek choqueren en een totaal anti-romantisch statement maken. Dat hing ook samen met de oorlog en alles wat toen gebeurde. Wij stellen ons de vraag waar die vernieuwing van toen ons nu gebracht heeft, en hoe we dat opnieuw op het podium kunnen brengen. Je kunt niet zomaar de vormen van toen herhalen omdat de tijd veranderd is; het publiek is zelf ook veranderd. Dat vonden we een interessant gegeven.”

Parade uit 1917 duurde maar 15 minuten, dat is de pragmatische reden om deze voorstelling tot een collage te maken van meer werken van Satie en Poulenc. Koolmees vertelt: “De muziek die Satie componeerde voor Parade is zeer geschikt voor theater, omdat het als ballet geschreven is. We hebben het origineel als het ware uit elkaar gehaald en er andere werken van Satie en Poulenc naast gezet.”

In de vormen is Parade ook nadrukkelijk naar 2013 gehaald. Koolmees, regisseur maar ook bekend als decorontwerper, vertelt: “In de voorstelling maken we gebruik van live-animatie door middel van videocamera’s en overheadprojectoren. De harpen zijn aangevuld met visuele instrumenten die de musici zelf live op het podium bedienen als onderdeel van hun acts.”

Ekaterina Levental speelt harp, maar brengt ook de monoloog La dame de Monte Carlo. Daarnaast zitten werken als Cocardes van Poulenc en Ludions van Satie in de voorstelling. “Ik ben niet de enige die zingt”, vertelt ze. “We proberen van alle drie de harpistes echte performers te maken. Daarmee zoeken we ook de grenzen op. Je bent harpiste, maar wat kun je nog meer en wat dúrf je nog meer op het podium?”

“Dat verleggen van de grenzen is voor mij iets onvermijdelijks. Wil je een stap verder zetten, dan moet je uit je ‘comfortzone’ komen om een nieuwe ‘ik’ te ontdekken. Nu, terwijl we repeteren en de voorstelling bijna af is, is dat voor mij nog steeds een vraag, of ik dat durf.”

Chris Koolmees ziet in deze voorstelling twee lijnen. Aan de ene kant zijn er de grote thema’s van de romantiek, zoals dood en liefde, en aan de andere kant is er de uitvoerend musicus die zichzelf graag verschuilt achter zijn instrument. “Dat sluit aan bij het idee van Cocteau om straatmuzikanten op het podium te brengen”, zegt Koolmees. “Ik wil niet de boel dichttimmeren, niet perfectioneren, iets wat musici graag doen met hun virtuositeit. Ik wil dingen opzoeken die een breuk maken in dat perfectionisme. In deze voorstelling doen de musici dingen die musici nooit doen op het podium. Het is een middeling tussen perfectie en imperfectie.”

De eerste voorstellingen van Un Ballet Réaliste worden komende week gegeven in Gent, maar er is al belangstelling uit Nederland en Frankrijk. Voor Ekaterina Levental is deze productie een droom die in vervulling gaat. Ze kan harp spelen, acteren, zingen en performen. “Dat laatste is voor mij iets compleet nieuws. Het is heel uitdagend en iets waar ik al lang naar heb verlangd.”

Les Trois Sirènes – Un Ballet Réaliste wordt op 12 en 14 december steeds tweemaal uitgevoerd in muziekcentrum de Bijloke in Gent. Informatie over programmatijden en kaarten vindt u op de website van de Bijloke.

Hieronder de trailer: