Petra Lang, kersverse genomineerde voor de Opera Award voor beste zangeres, is zaterdag te gast in de NTR ZaterdagMatinee, waar ze met deFilharmonie en Edo de Waart een Wagner-programma zal opvoeren. Wagner heeft zo’n beetje het alleenrecht op de Duitse sopraan, maar ze is zijn muziek nog lang niet zat. “Het is altijd weer nieuw en altijd weer een uitdaging.”

Sinds ze halverwege de jaren negentig het operarepertoire van Richard Wagner begon te verkennen, is Petra Lang uitgegroeid tot één van de meest vooraanstaande sopranen in het Wagner-vak. Londen, München, Berlijn, Parijs, Bayreuth: vele voorname operahuizen zagen al haar Brangäne, Kundry, Ortrud en Brünnhilde. Om een paar van haar Wagner-rollen te noemen.

De 51-jarige Lang – geboren in Frankfurt, opgeleid in Darmstadt en Mainz – zal tijdens de NTR ZaterdagMatinee van 22 februari fragmenten zingen van de rollen van Senta (Der fliegende Holländer), Isolde (Tristan und Isolde) en Brünnhilde (Götterdämmerung), begeleid door dePhilharmonie en de chef-dirigent van dat Vlaamse orkest, Edo de Waart.

Naast Langs vocale inbreng zijn het Vorspiel uit Der fliegende Holländer, de onbekende Huldigungsmarsch in Es, het Vorspiel en de Prelude uit Tristan und Isolde en de Siegfried-Idyll te horen.

Vandaag begonnen deFilharmonie en Lang in Antwerpen aan de repetities voor het Matinee-concert. Een paar dagen eerder spraken we met de sopraan, vanuit haar woning in de buurt van Frankfurt.

Allereerst gefeliciteerd met uw nominatie voor de Opera Awards.
“Bedankt! Ik hoorde het zelf eerlijk gezegd via vrienden. Op de middag dat het bekend werd gemaakt had ik opeens tien e-mails met felicitaties. Ik ben er blij mee natuurlijk. Weet nog niet of ik naar de uitreiking kan gaan. Dat hangt af van mijn repetities in Genève, waar ik in april en mei in de Ring sta.”

Had u een optreden in Frankfurt of was u vrij?
“Ik had een weekje vrij, om de batterijen weer op te laden. Je hebt tijd nodig om je lichaam en geest te verfrissen. Je kunt niet alleen geven, geven, geven. Soms moet je ook nemen. Bovendien: het leven moet ook gewoon doorgaan. Niet alles draait om zingen.”

Dat lijkt me als veelgevraagde zangeres lastig, om genoeg vrije tijd te creëren.
“Ja, maar het is echt essentieel. Ik vind het heel belangrijk dat je als zanger een programma hebt dat je aankunt. Want al te gekke schema’s, dat houd je niet lang vol. Bovendien is het zinloos en niet goed voor je reputatie om klussen aan te nemen en later weer af te zeggen.

In mijn beginjaren had ik soms maar twee weken vrij in het jaar. Dat is heel tricky en frustrerend. Dan sta je op het toneel, terwijl je weet dat het te veel is voor je stem. Je wilt eigenlijk niet zingen, maar je wilt wel geld verdienen en jobs krijgen. Ik denk dat veel zangers daarover kunnen meepraten.

Tegenwoordig probeer ik altijd genoeg tijd tussen optredens in te plannen. Twee dagen vrij na een optreden heb je gewoon nodig, of je nu Wagner zingt of Verdi of Mozart. Voor mij zelf zijn veertig voorstellingen in een jaar goed. Dat kan ik goed aan.”

Hoe werd u een Wagner-zangeres? Was dat een bewuste keuze?
“Het gebeurde simpelweg. Aan het begin van mijn carrière hoopte ik dat ik eens Cherubino of Susanna zou mogen zingen. Aan meer dacht ik niet, zoals waarschijnlijk veel zangeressen. Maar al snel kreeg ik Wagner-rollen aangeboden.”

Wat voor stem heb je nodig voor het repertoire van Wagner?
“Je hebt een bepaalde kleur nodig waarmee je Wagners sterke karakters tot leven kunt brengen. Een lichte, lyrische stem zou daar niet toe in staat zijn. Verder is bij Wagner je dictie essentieel en natuurlijk moet je ‘stamina’ hebben. Maar dat kun je door de jaren heen opbouwen.

Daarnaast vind ik dat je ook de Duitse taal heel goed moet kennen. Ik heb veel goede Engelse en Amerikaanse Wagner-stemmen gehoord, van wie sommigen heel succesvol waren, maar die voor een Duits oor echt een gebrek aan kennis van de taal hadden. Ik denk dat dat één van de redenen is waarom er weinig echt grote Wagner-zangers zijn. Als je weet wat je zingt, dan denk je niet na over de kleur die je een woord geeft, dan doe je het gewoon.”

Wagner domineert uw agenda. Gaat dat op een bepaald moment niet vervelen?
“Nee. Wagner is altijd weer nieuw en altijd weer een uitdaging. Daarbij is de situatie telkens anders; je hebt te maken met andere producties en andere dirigenten. Verder ontwikkel je jezelf en je kijk op een rol. Die verandert echt door de jaren heen.”

Kunt u daar een voorbeeld van geven?
“Brünnhilde zong ik elf jaar geleden voor het eerst, op het concertpodium. Ik zag haar ‘Schlußgesang’ uit Götterdämmerung toen vrij positief. Pas toen ik de rol op het toneel zong, ondervond ik aan den lijve dat Brünnhilde in die scène juist vol haat zit richting Wotan. Ze spuwt haar woede over hem uit. Doordat ik haar ontwikkeling had gevoeld, ook in Die Walküre en Siegfried, veranderde mijn kijk.”

Sprekend over altijd weer nieuwe situaties: werkte u al eens samen Edo de Waart?
“Wij deden in 2003 Les Troyens in Amsterdam. Dat was ‘great fun’. Ter voorbereiding op het concert van zaterdag heb ik zijn Ring in San Francisco beluisterd en bekeken, om een gevoel te krijgen van zijn directie. Dat bracht me echt in de stemming, ik zie er zeer naar uit.”

Hebt u de rollen van Senta, Isolde en Brünnhilde allemaal al eerder gezongen?
“Ik heb ze alle drie in concertvorm gezongen, maar alleen Brünnhilde heb ik volledig op het toneel gedaan.”

Komt daar na dit concert verandering in?
“Misschien. Maar om het met een Duitse uitdrukking te zeggen: over ongelegde eieren ga ik het nu niet hebben.”

Tot slot: ik las dat u uw muzikale carrière begon met een studie viool. Speelt u nog weleens?
“De laatste keer dat ik speelde was bij de oom van mijn man. Die is vioolbouwer en liet me zijn nieuwe viool zien. Ik mocht erop spelen, maar helaas was het vreselijk wat eruit kwam. Mijn vingers deden simpelweg niet wat ik wilde. Heel triest… Maar als ik uitgezongen ben, wil ik de viool weer ter hand nemen. En als ik een paar maanden oefenen, dan komen de reflexen wel weer terug. Iets voor het pensioen dus.”

De NTR ZaterdagMatinee met Edo de Waart en Petra Lang vindt plaats op zaterdag 22 februari en begint om 13.30 uur in het Concertgebouw in Amsterdam. Radio 4 zendt het concert live uit. Op het moment van schrijven zijn er nog kaarten beschikbaar. Bestel ze via de website van het Concertgebouw.