De afgelopen maanden trad Elīna Garanča nergens op. Ze zat thuis, met haar op 10 januari geboren dochtertje. Vanaf mei keert de mezzosopraan echter terug op de tonelen. Eén van haar eerste stops: het Concertgebouw in Amsterdam, waar ze op 6 mei een recital geeft. Een gesprek met de Letse zangeres. Over haar stem, nieuwe rollen en Schumanns prachtige liederen.

Op de homepage van Elīna Garanča’s persoonlijke website staat het helemaal bovenaan aangekondigd: de geboorte van Cristina Sophie Chicon, de tweede dochter van Garanča en haar echtgenoot Karel Mark Chicon, een gerenommeerde Britse dirigent. “Our family is now complete and we embrace the future full of joy and new experiences”, valt er in het bericht te lezen.

Dit is de reden waarom de wereld de mezzosopraan uit Riga sinds november 2013 niet meer kon horen. Al viel er wel wat te lezen: net voor haar ‘zwangerschapsverlof’ bracht ze haar boek Wirklich wichtig sind die Schuhe uit. Een boek over haar jeugd voor en na de val van het IJzeren Gordijn, het begin van haar carrière, de weg naar de top en de uiteindelijke roem en glamour.

“Ik wilde mijn verhaal zelf vertellen, voordat iemand het onjuist zou vertellen”, zegt Garanča. “En ik wilde een boek schrijven over een nog actieve artieste, die haar leven op het toneel probeert te combineren met een familieleven. Verder zie ik het ook als een soort afsluiting van de afgelopen vijftien jaar, zodat ik voor mezelf kan zien wat ik bereikt heb.”

Geen geluid

Garanča (37) is een dochter van een koordirigent en een zangeres/zanglerares. Ondanks dat bijzonder muzikale nest waarin ze opgroeide, was ze als kind meer geïnteresseerd in acteren dan in zingen. “Ik wilde actrice worden, maar het lukte me niet om toegelaten te worden to de drama-academie”, vertelt ze.

“Ik droomde er daarna van om in musicals te staan, maar in die tijd was er in Letland geen mogelijkheid om daarvoor te studeren en toen de Sovjet-Unie uiteenviel hadden we geen geld om me naar het buitenland te laten gaan. Er bleef dus weinig over om op muziekgebied te doen. Ik speelde weliswaar twaalf jaar piano, maar wist dat dat niet mijn instrument was. Daarom besloot ik: ik ga zingen.”

Een betere beslissing had ze niet kunnen nemen: nog tijdens haar studie aan de muziekacademie in Riga maakte Garanča haar operadebuut en een paar jaar na haar afstuderen had ze haar naam gevestigd in de wereld. In 2001 gaf ze haar eerste album uit, in 2003 zong ze vier hoofdrollen bij de Wiener Staatsoper en was ze een hit tijdens de Salzburger Festspiele en in 2008 maakte ze haar sensationele debuut in New York. Anno nu is ze één van de beste en meest geliefde mezzosopranen.

Op het moment van spreken voelt ze zich overigens allesbehalve zo… “Ik ben net begonnen om weer in vorm te komen, na drie maanden of langer geen geluid te hebben gemaakt. Ik voel me als iemand die voor het eerst sinds een jaar weer naar de sportschool is geweest en zich de volgende dag niet kan bewegen van de pijn…”

Vijftig

Het is nog te vroeg om te kunnen zeggen of haar stem door de geboorte is veranderd, vertelt Garanča. Na de geboorte van haar eerste dochter, Catherine Louise, bespeurde ze wel verschillen. “Mijn stem werd meer feminien, en ook wat donkerder en ronder. Maar de verandering was niet zo groot dat ik ander repertoire moest gaan zingen.”

Over het algemeen merkt Garanča wel dat haar stem groter en zwaarder wordt en dus is ze bezig een paar dramatischer rollen aan haar repertoire toe te voegen: Santuzza in Cavalleria rusticana, Dalila in Samson et Dalila, Eboli in Don Carlo en de titelrol in La Favorita. “Ik merk dat ik vergeleken met Mozart en de lichtere belcantorollen meer adem en nog meer steun nodig heb om deze rollen te kunnen zingen. Daar werk ik nu aan. Ik moet mijn techniek zo verbeteren dat ik dramatisch kan zingen zonder mijn stem te misbruiken.”

“Met de tijd veranderen onze lichamen en beginnen onze stemmen te slijten”, vervolgt ze. “Het repertoire wordt zwaarder en we zijn zelf vermoeider, zodat er slechte gewoontes in onze zang sluipen. Daarom moet je jezelf blijven verbeteren.”

Garanča verwacht de genoemde rollen de komende seizoenen op diverse tonelen te gaan zingen. Tegelijk is ze van plan om minder dan voorheen op te treden, gezien de zorg voor haar twee dochters. “Al na de geboorte van onze eerste dochter begon ik het aantal nieuwe producties in een seizoen te reduceren. Maar er zijn nog altijd theaters en concertzalen waar ik heel graag optreed en die zal ik blijven bezoeken!”

“Ik wil gewoon muziek maken en plezier hebben met mijn collega’s op het toneel, want op een gegeven moment word je vijftig en kun je aan je aan je afscheidstournee beginnen”, vervolgt ze lachend. “Bovendien: als mijn dochters naar school gaan, hebben ze mij nodig om erbij te zijn. Ik heb dus niet zo veel tijd meer.”

Liefde

Garanča was al eerder in het Concertgebouw te horen, maar gaf nog niet eerder een solorecital in de Grote Zaal. Op haar programma staan onder meer de Sieben frühe Lieder van Berg. “Meer dan tien jaar geleden zong ik die liederen met orkest, één van mijn eerste ervaringen met het orkestliedrepertoire. Ik geloof dat de liederen heel goed bij mijn stem passen. En ik houd ervan dat elk lied zo anders is. Van zacht en vrolijk tot krachtig en verdrietig.”

Hoofdmoot van het programma is Schumanns Frauenliebe- und leben, een cyclus waar Garanča helemaal weg van is. De acht liederen vertellen over de liefde en het leven van een vrouw, van het moment dat ze net verliefd is geworden tot het moment dat ze haar man vroegtijdig verliest.

Het vrouwelijke karakter uit Schumanns cyclus wordt soms bekritiseerd door vrouwen, vertelt Garanča, maar zulke vrouwen “hebben voor mijn gevoel nooit echt liefgehad of begrepen waar het in het leven om gaat. Als je echt verliefd bent, word je één met de persoon van wie je houdt en calculeer je de dingen niet meer. Misschien ben ik naïef, maar ik ben ook realistisch genoeg om te weten dat liefde en toewijding aan je familie en echtgenoot met de tijd verandert. Maar het is belangrijk om te weten waarom je getrouwd bent en waarom je die familie begon.”

Garanča kende de cyclus al sinds ze twee, drie jaar oud was. “Mijn moeder zong het heel vaak tijdens haar concerten. Ik zei steeds tegen haar: ‘Nu wil ik het ook zingen.’ Maar zij zei altijd: ‘Doe het niet overhaast. Natuurlijk kun je de cyclus zingen, maar er zal een dag komen dat je weet dat het écht de juiste tijd is.’ En ze had gelijk.”

Margreet

In Amsterdam zal Garanča haar mentor Margreet Honig weer treffen. Ze heeft al jaren les van de bekende Nederlandse zangpedagoge. “We leerden elkaar kennen in Aix-en-Provence, waar ze vele jaren geleden een masterclass gaf. Ik hoorde daarvan via mijn moeder, die was uitgenodigd via een uitwisselingsprogramma voor docenten. We konden goed met elkaar opschieten en zo werd ik een student van Margreet.”

De afgelopen tijd had Garanča geen tijd om haar lerares te bezoeken (“spijtig genoeg”), maar ze ziet ernaar uit om haar in Amsterdam weer te spreken. “Ik denk dat het heel belangrijk is om een ‘oor’ te hebben dat je vertrouwt, iemand die je weer op de rechte weg brengt als je voelt dat alles niet meer zo vloeiend gaat. We zullen elkaar vast zien na afloop van het concert. Dan kan ze me vertellen of ik me ontwikkeld heb. Of niet…”

Het concert van Elīna Garanča vindt plaats op dinsdag 6 mei om 20.15 uur. Roger Vignoles begeleidt haar op de piano. Op het moment van schrijven zijn er nog kaarten beschikbaar. Bestel ze via de website van het Concertgebouw.