Op 30 mei begint het Holland Festival 2015. Het wordt de eerste editie van het Amsterdamse evenement onder leiding van de nieuwe artistiek directeur Ruth Mackenzie. Opera en muziektheater maken weer deel uit van de programmering. Place de l’Opera werkte zich door het uitgebreide programma heen en zocht naar de klassiek-vocale onderdelen.

In de tien jaar dat ‘operapaus’ Pierre Audi de artistieke leiding had van het Holland Festival lag een sterk accent op opera en muziektheater voor de hand. Het was bij zijn aantreden in 2004 ook een nadrukkelijk doel om opera en muziektheaterproducties meer ruimte te geven in het programma.

Vorig jaar startte Ruth Mackenzie in haar functie. Ze werkte eerder bij de Wiener Festwochen en leidde de Scottish Opera en enkele festivals in Groot-Brittannië. Meest spraakmakend was haar directeursfunctie van het kunstfestival dat parallel aan de Olympische Spelen in Londen in 2012 werd gehouden.

Anders dan bij grote operahuizen ligt de programmering van het Holland Festival niet al jaren van tevoren vast. In het huidige Beleidsplan 2013-2016 staat: “Het Holland Festival is een actueel programmerend festival (…) Het grootste deel van het programma wordt bepaald in het najaar voorafgaande aan het festivaljaar.” Dat impliceert dat de hand van de nieuwe artistiek directeur ook al in deze komende editie zichtbaar zal zijn. Naast Mackenzie is Jochem Valkenburg ook dit jaar weer verantwoordelijk voor de programmering van muziek en muziektheater.

Het Holland Festival heeft weliswaar een landelijke uitstraling, maar speelt zich de laatste jaren uitsluitend in Amsterdam af. In het verleden was er cultuurspreiding en werden er ook voorstellingen in steden als Den Haag en Rotterdam geprogrammeerd. Tegenwoordig vinden alle evenementen van het festival binnen of op loopafstand van de grachtengordel plaats.

Er wordt verder beperkt samengewerkt met enkele universiteiten buiten Amsterdam en met onder meer het Residentie Orkest. In de sterkte-zwakteanalyse die het festival maakte voor het huidige beleidsplan werd overigens geen enkele aandacht besteed aan mogelijke spreiding of verbreding naar andere delen van Nederland.

Onderzoek door bureau Motivaction leert dat de gemiddelde leeftijd van de nieuwe bezoekers 49 jaar is, met een gemiddelde van 55 jaar voor de ‘herhaalbezoekers’. Bijna 40 procent van het publiek is afkomstig uit Amsterdam, 46 procent komt uit de rest van Nederland en een kleine 5 procent komt uit het buitenland.

Opera en muziektheater

Wie op de website van het Holland Festival de selectiecriteria ‘opera’ en ‘muziektheater’ aanvinkt, mist veel. Bij die zoekactie duiken slechts twee voorstellingen op, terwijl het aanbod aan theater met vocale elementen veel groter is.

Al op de eerste dag, 30 mei, is er vocale muziek te horen in Theater Carré. De klassiek geschoolde zangeres Candan Erçetin, die na haar studie de popmuziek instapte, wordt begeleid door de Turkse folkband Kardeş Türküler. Ook de Nederlands-Turkse zangeres, pianiste en componiste Karsu Dönmez werkt mee aan het concert.

De Nationale Opera brengt in het kader van het Holland Festival de opera Lulu van Alban Berg. Vanaf 1 juni zingt Mojca Erdmann achtmaal de titelrol in Nationale Opera & Ballet, begeleid door het Koninklijk Concertgebouworkest onder leiding van Fabio Luisi. De voorstelling van dinsdag 23 juni wordt traditioneel op een groot scherm in een park vertoond. Dit jaar is dat niet het Oosterpark, maar Park Frankendael aan de Middenweg in Amsterdam.

In As Big As The Sky van Arnoud Noordegraaf ontstaat een mix van traditionele (Chinese) Kunqu-opera en Wagneriaanse laatromantiek. Botsingen tussen Oost en West, traditie en moderniteit, romantiek en realiteit vormen het thema van de nieuwe opera. Vanaf 11 juni zijn onder anderen bariton Martijn Cornet en sopraan Merlijn Runia te zien in de voorstelling, waarin ook beeldmateriaal van de Chinese kunstenaar en activist Ai Weiwei wordt gebruikt.

Het beroemde theatercollectief La Fura dels Baus maakte de laatste jaren naam met ensceneringen van opera’s als La damnation de Faust in Salzburg en Der Ring des Nibelungen in Valencia. Het gezelschap presenteert tijdens dit Holland Festival geen muziektheater maar de eerste ‘smart show’ ooit. Door middel van een app op de smartphone laten de makers het publiek participeren in de ‘smart city 2.0’. De voorstelling M.U.R.S. is vanaf 31 mei tweemaal te zien in de Westergasfabriek.

You Are My Destiny (Lo Stupro di Lucrezia) van Angélica Liddell is gebaseerd op het antieke verhaal over Lucrezia, opgetekend door Titus Livius en Ovidius. De voorstelling wordt gespeeld door onder meer twaalf jonge mannen en een Oekraïens zangtrio. Vanaf 2 juni tweemaal te zien in de Stadsschouwburg van Amsterdam.

Op 4 en 5 juni is de beroemde Japanse zangeres Hatsune Miku te zien en te horen in de allereerste Vocaloid-opera, The End. De zangeres heeft miljoenen vrienden op Facebook, kent meer dan 100.000 liedjes en is razend populair. Interessant detail: ze bestaat niet. Althans, ze is slechts als virtueel 3D-zangeres te bewonderen. Het belooft één van de merkwaardiger onderdelen van het komende Holland Festival te worden, op twee dagen te zien in Nationale Opera & Ballet.

Het Groot Omroepkoor, sopraan Anna Palimina en bariton Miljenko Turk zorgen voor het vocale element bij een concert door het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van Markus Stenz. Uitgevoerd worden de derde symfonie van Wolfgang Rihm en recent werk van Diderik Wagenaar: Preludio all’infinito en de wereldpremière van Canzone sull’infinito. Het concert vindt plaats op zaterdagmiddag 6 juni tijdens de NTR ZaterdagMatinee.

Sopraan Katrien Baerts, alt Helena Rasker, bariton Mattijs van de Woerd, zes jonge zangers van het Koninklijk Conservatorium en de drie Nederlandse acteurs Pierre Bokma, Olga Zuiderhoek en Beppe Costa brengen samen de voorstelling Koeien. De productie is de voltooiing van een muziektheaterwerk dat pianist en componist Misha Mengelberg niet meer zelf kon afmaken. Het is een opera van en over componist en pianist Misha Mengelberg geworden, gecreëerd door componist Guus Janssen en schrijver, film- en theatermaker Cherry Duyns. Koeien, dat wordt begeleid door het ICP Orchestra, is vanaf 9 juni tweemaal te zien in de Stadsschouwburg Amsterdam.

Het Innerlijk Landschap is een voorstelling die begint met een documentaire en dan overgaat in een opera. Filmmaker Frank Scheffer, componist Guo Wenjing, dirigent Ed Spanjaard en het Nieuw Ensemble brengen gezamenlijk dit tweeluik rond Guo Wenjing, één van de belangrijkste Chinese componisten van zijn generatie. De sopraan, Shen Tiemei, is tegenwoordig de beroemdste vertolkster en meest prominente actrice binnen de Sichuanese opera. De voorstelling is op 16 juni te zien in het Muziekgebouw aan ’t IJ.

Holland Festival-directeur Ruth Mackenzie liet zich inspireren door de Londense BBC Proms bij het plan om een twaalf uur durend evenement te organiseren in het Amsterdamse Concertgebouw. Vocaal hoogtepunt is het optreden van sopraan Eva-Maria Westbroek, begeleid door Amsterdam Sinfonietta. De sopraan zingt onder meer Berlioz’ Les nuits d’été. Voor de 12 Hour PROM is op 20 juni in het Concertgebouw extra staruimte gecreëerd. De stoelen van de zaal gaan aan de kant en wie wil heeft al voor 10 euro een staanplaatskaartje voor één van de concerten.

Zie voor meer informatie de website van het Holland Festival.