Eerst was er het toneelstuk van Ad de Bont, nu is er ook een opera getiteld Anne en Zef. Componiste Monique Krüs tekende voor de muziek. Een gesprek over haar nieuwste creatie. “Ik ben niet iemand van het uitproberen.”

Componisten die dirigeren zijn vanzelfsprekend, ook al kunnen ze het niet allemaal, waardoor ze soms zelfs hun eigen werk verprutsen. Dirigenten die componeren, daar kunnen we ook wel wat namen bij bedenken. En zangers die dirigeren zijn tegenwoordig eveneens niet zo uitzonderlijk meer. Denk aan Plácido Domingo, René Jacobs en Barbara Hannigan. Maar een zangeres die behalve dirigeert ook nog geweldig componeert? Monique Krüs kan het. Sterker nog, ze doet het.

Krüs is een paar jaar als huissopraan aan de opera in Essen verbonden geweest en trad op in veel binnen- en buitenlandse producties. Aan diverse wereldpremières leverde ze een bijdrage, waaronder aan Hôtel de Pêkin van Willem Jeths. Ze had ooit directielessen van Jan Stulen en componeren, dat doet ze eigenlijk al zolang ze het zich kan herinneren.

In opdracht van het Peter de Grote Festival componeerde ze in 2013 de opera The Tsar, his Wife, her Lover and his Head, ook uitgevoerd tijdens het Grachtenfestival. En voor de eerstvolgende editie van het Internationaal Vocalisten Concours in Den Bosch is Krüs gevraagd om het verplichte werk te componeren, gebaseerd op een gedeelte uit Pé Hawinkels Bosch en Breughel.

Maar eerst is er een nieuwe opera: Anne en Zef. Het wordt deze week uitgevoerd door het Nederlands Philharmonisch Orkest onder David Niemann en geregisseerd door Corina van Eijk, bekend van Opera Spanga. Ik ontmoette de componiste voorafgaand aan de eerste try-out in de ‘koepel’ van het NedPhO in Amsterdam.

De opera

Krüs: “Anne en Zef is een opdrachtopera. Of eigenlijk is het muziektheater. Ik werd er drie jaar geleden voor gevraagd. Het was de bedoeling om iets met Anne Frank te doen. Zij is nu eenmaal hét symbool. Het had ook te maken met de uitvoering in mei van de Anne Frank Cantate van Hans Kox. Er moest een link naar zijn werk komen, iets wat parallel liep.”

“Het was een zeer spannende en emotionele opdracht. Het was ook de bedoeling dat er een link naar het heden werd gemaakt en die vond ik in het toneelstuk Anne en Zef van Ad de Bont. Hij schreef het libretto, waar ik nauw bij betrokken was. Ik kan je vertellen dat onze samenwerking zeer goed verliep.”

Het verhaal

“Anne en Zef brengt twee op het eerste gezicht verschillende kinderen bij elkaar. Ze leven in verschillende landen, in andere tijden en in andere omstandigheden. Wat hen verbindt, is hun leeftijd. Ze zijn beiden 15 jaar. En allebei moeten ze onderduiken: Anne en haar familie voor de nazi’s, de Albanese Zef voor de op bloedwraak zinnende omgeving. Na hun dood ontmoeten ze elkaar in het hiernamaals: twee zielen die meer gemeen met elkaar hebben dan iemand zou kunnen vermoeden.”

De muziek

“Ik wilde een homogeen werk schrijven. Ik ben niet iemand van het uitproberen. Ik wil mensen raken, ik wil dat ze ontroerd worden. Dat is wat muziek voor mij betekent. Soms is het melodieus, soms minder, maar het moet nooit een samenraapsel worden van ideeën en akkoorden.”

“De muziek is ook erg expressief voor de zangers. Het moest een echte opera worden, niet iets musicalachtigs.”

De dirigent

“De productie van The Tsar, his Wife, her Lover and his Head was behoorlijk stressy, onder meer omdat ik het zelf dirigeerde. Nu heb ik dat uit handen gegeven. Het is rustig zo, nu kan ik beter het overzicht houden. En in David Niemann hebben we een fantastische dirigent. Hij is nog heel erg jong, maar echt voortreffelijk.”

“Op dit moment leg ik mij voornamelijk op het componeren toe. Daarin kan ik ook mijn ervaring als operazangeres goed gebruiken. Ik weet hoe je voor een stem moet schrijven. Dirigeren vind ik fijn, maar daar ligt mijn grootste kracht niet.”

De regisseur

“Het is soms moeilijk om overgelaten te worden aan een regisseur; het is altijd afwachten wat hij met je stuk gaat doen. Het kan gebeuren dat je bepaalde voorstellingen in je hoofd hebt en dan komt er helemaal niets van terecht. Nu kan ik het rustig aan een ander overlaten. Ik vertrouw Corina van Eijk namelijk volkomen. Tussen mij en haar bestaat er een band. Ik ben oprecht blij met haar.”

“We kennen elkaar goed uit Spanga. Ik ben het niet altijd eens met wat ze doet, maar regie is haar ding, dus ik bemoei me er niet mee. Ik realiseer me dat ze controversieel is, maar ik weet ook zeker dat ze mijn muziek alle recht zal doen.”

De hoofdrol

“Voor de rol van Anne had ik meteen Lilian Farahani in mijn gedachten. Haar wilde ik vanaf het begin hebben, niet in de laatste plaats vanwege haar gelijkenis met Anne en haar enorme acteertalent. Annes muziek heb ik dus echt voor haar geschreven.”

“Toen Benjamin de Wilde erbij kwam voor de rol van Zef, had ik al een paar stukken af, maar ook zijn muziek is gedeeltelijk voor hem gemaakt.”

Info

Een deel van de voorstellingen van Anne en Zef is besloten, maar op 18 april kan iedereen de opera meemaken in het Muziekgebouw aan ’t IJ. Zie voor meer informatie de website van het Nederlands Philharmonisch Orkest.

Hieronder de trailer van de productie: