Veel operaliefhebbers zullen er goede herinneringen aan hebben: het Belcanto Festival Dordrecht. In 2004 hield het festival op te bestaan, maar kortgeleden kwamen de kopstukken weer bij elkaar en inmiddels werken ze aan een doorstart. “Vanaf 2017 willen we weer volledige opera’s gaan uitvoeren”, vertelt Nicolai Cok.

Zangpedagoog Nicolai Cok zette zich bijna vijftien jaar lang met hart en ziel in voor het Belcanto Festival Dordrecht. Ieder jaar verzorgde hij samen met dirigent Giuliano Carella, concertmeester Hans van Kerckhoven en programmeur Luca Gorla operavoorstellingen, concerten en masterclasses op het gebied van belcanto.

In 2004 beleefde het festival zijn laatste editie. De gemeente Dordrecht trok zijn steun in en gaf een poppenfestival voorrang. “Dat zijn politieke oorlogen, daar is geen kruid tegen gewassen”, zegt Cok. “Voor mij was het een heel groot verdriet. Het deed echt pijn.”

Cok emigreerde naar Frankrijk en ging zich met andere zaken bezighouden. Maar zijn hart voor belcanto klopte door en zijn wens om de belcantotraditie door te geven aan jonge zangers bleef. Toen hij merkte dat zijn kompanen Carella, Van Kerckhoven en Gorla op dezelfde lijn zaten, waren de plannen voor een doorstart snel gemaakt. De vier hebben zich verenigd in de Belcanto Festival Group en werken sinds november vorig jaar aan de herleving van hun oude initiatief.

Hoe is de doorstart precies tot stand gekomen?
“We zijn al die tijd in contact gebleven en het begon op een gegeven moment weer te kriebelen. Ik ontmoette Giuliano na afloop van een uitvoering van Semiramide in Marseille. Al pratend bleek dat we beiden voelden dat we het weer wilden oppakken. We hebben zo veel knowhow in huis en zo’n prachtig netwerk. We willen dat graag doorgeven en op die manier iets bijdragen aan de wereld.

Ik heb daarop de anderen gebeld. Rondom een productie van Il trittico in Kopenhagen, waar Giuliano dirigeerde, hebben we elkaar ontmoet en de plannen verder uitgewerkt.”

Jullie kiezen voor een nieuwe formule. Wat houdt die in?
“We willen over de hele planeet bestaan. We willen overal locaties openen waar we zangers klaarstomen in de belcantotechniek. Dat doen we door middel van lessen en masterclasses en door kleinschalige concerten, een beetje zoals de salonconcerten uit de negentiende eeuw.

Het is niet onze bedoeling om een paar dagen met mensen te werken en hen dan te laten gaan. We willen zangers vangen voor langere tijd. We willen ze onderdeel laten uitmaken van de ‘familie’. Op die manier hopen we de familie steeds verder uit te breiden, zodat we eind dit jaar weten wat we in huis hebben voor een eerste operaproductie in 2017. Waarschijnlijk kiezen we voor een kleinere Rossini-titel.”

Waar zijn jullie momenteel actief?
“We hebben een leslocatie in Antwerpen en hebben net ook een studio in Amsterdam geopend, bij het Oosterpark. Verder geven we les in Pecs, Hongarije. Dat is een economisch gunstige plek, wat het makkelijker maakt om langere tijd met zangers te werken. Verder is Tilburg in de picture, omdat ik daar vanaf september een master belcanto aan het conservatorium ga geven. En een grote wens van mij is om ook in Baden-Baden een studio te openen.”

Wat leren jullie aan jonge zangers? Wat is die belcantotechniek die jullie zo fascineert?
“We zijn allemaal ‘Cellettianen’: leerlingen van de grote Italiaanse stempedagoog Rodolfo Celletti. Ik was zelf altijd al een techniekzoeker, iemand die naar traktaten en oude zangscholen zocht, en heb hem begin jaren negentig ontmoet. Dat was een verpletterende ervaring. Hij had niet alleen heel veel kennis in huis, maar wist je ook heel praktisch te helpen, zodat je heel snel op de juiste weg zat.

Als Cellettianen zijn we allemaal dol op een grote schoonheid van klank. Maar nog belangrijker is dat met die schone klank de intentie van de tekst overgebracht kan worden. Wij staan voor een barrièreloze manier van zingen: dat de zanger zich volledig kwetsbaar opstelt en tussen alle mogelijke kleuren, vibraties en accenten weet te variëren, zodat een verpletterend effect ontstaat en het publiek in de ziel wordt geraakt.

Wij geloven niet dat zoiets een kwestie is van ‘je hebt het of je hebt het niet’. Wij geloven dat je het doelbewust kunt bereiken. En ook dat het van groot belang is in onze wereld om mensen te blijven raken. Opera zou mensen zo moeten raken dat ze de volgende dag niet hetzelfde naar hun werk gaan.”

Is er een gebrek aan dit soort zang?
“Het is niet verdwenen, maar je hoort het te weinig. Zangtechniek wordt te vaak als een kille truc gezien, in plaats van een rijke variatie. Het hoort niet bij de moderne zanger om zich kwetsbaar op te stellen… Daarnaast wordt er minder langdurig en intensief gestudeerd. Dat is iets wat wij wel eisen van onze zangers.”

Wat zijn de eerstvolgende activiteiten van de Belcanto Festival Group?
“Op 4 en 5 maart geven wij in het conservatorium in Tilburg een eerste masterclass. Giuliano Carella heeft de leiding. Hij gaat met één dirigent en vier of vijf zangers in op Tosca, door de bril van de belcantotechniek. De masterclass is gekoppeld aan een productie van Tosca in Essen, die Giuliano leidt. De deelnemers gaan daar aan het einde van de masterclass samen naartoe.

In juni organiseren we waarschijnlijk nog een masterclass, gekoppeld aan een productie van Ariodante in Stuttgart. Vervolgens houden we een zomercursus in Italië, in de woonplaats van Giuliano. In het najaar willen we dan verschillende concerten organiseren, met tot slot een groot kerstgala, waarvoor we oude sterren van het Belcanto Festival willen uitnodigen. Sommigen zijn internationaal flink doorgebroken, dus hopelijk krijgen we ze zo ver om mee te werken…”

De masterclass rond Tosca vindt plaats in de kapel en de muziekzaal van het Tilburgs conservatorium en is gratis toegankelijk voor publiek. De masterclass begint op 4 maart om 9.30 uur. Zie voor meer informatie de Facebook-pagina van de Belcanto Festival Group.