Hoe ziet de nieuwe generatie operamakers de toekomst van het genre? Place de l’Opera legde de vraag voor aan twee componisten en drie regisseurs die voor het Opera Forward Festival van De Nationale Opera zogenoemde talentenopera’s creëerden. In deel twee: regisseur Koen van Etten (20), wiens opera <3 vandaag in première gaat.

Kun je jezelf eerst even voorstellen?
“Ik ben Koen van Etten. Ik studeer aan de Theaterschool en zit daar in het tweede jaar van de opleiding regie. Ik ben geboren in Haarlem en opgegroeid in Hoofddorp, maar heb sinds twee jaar de akkers van de Haarlemmermeer verlaten om in de hoofdstad te studeren. Nu woon ik in Amsterdam-Noord.”

Waar gaat jouw talentenopera over?
“Onze opera <3 gaat over de strijd naar de utopie, om samen te zijn met een ander. Het gevecht van verlangen, waarin verwachtingen ons steeds verder uit elkaar drijven. In de opera laten we twee vrouwen zien die zich moeten verhouden tegenover de culturele verwachtingen die op hen drukken. ‘Vrouw zijn’: dat label brengt gelijk verwachtingen met zich mee. En hoe verhoud je je tegenover de verwachtingen van een ander?”

Hoe is het om een opera te maken?
“Heel erg bijzonder. Wat voor mij het genre opera zo bijzonder maakt, is de veelzijdigheid waarmee je een verhaal kunt vertellen. Ik dacht dat opera bestond uit zang en muziek en dat was het, maar opera is zoveel meer!

Ik vind het interessant om op veel verschillende vlakken te kunnen communiceren. Dat is ook meteen het moeilijke aan het maken van een opera: er zijn zo veel verschillende disciplines dat het een kunst is om alles uit te balanceren. Maar het is geweldig om met al die disciplines te werken en om het daarna samen te voegen tot een kunstvorm die alle zintuigen aanspreekt.”

‘Opera moet vooruit’, dat is het motto van Opera Forward. Hoe kan opera volgens jou vooruitkomen, zich verder ontwikkelen? Welke richting moet het op?
“Aan het begin van dit project werd mij die vraag ook gesteld. Om heel eerlijk te zijn had ik tot dat moment nog maar één opera gezien. Dus een groentje was ik zeker. Ik vond dat ik eerst alles moest weten over opera voordat ik die vraag kon beantwoorden. Vanaf toen heb ik me ondergedompeld in deze fascinerende wereld. Vele gesprekken, boeken en opera’s volgden.

Naar mijn mening wordt vooruitgang gedreven door nieuwsgierigheid. Het openstaan voor andere gedachtes, verschillende culturen en nieuwe mensen. Voor mij was het werken aan een opera een ontdekkingsreis in een wereld die voor mij nog onbekend was. Ik denk dat juist deze zoektocht vernieuwing kan geven. Ik vroeg me bij elke stap af: waarom? Waarom doen we het op deze manier? Zou het ook anders kunnen, en is dat dan beter? Ik hoop dat ik altijd nieuwsgierig blijf naar mijn vak, het werk dat ik doe en de mensen om me heen, en zo mezelf steeds opnieuw kan uitvinden!”

Opera kent een meer dan vier eeuwen lange traditie. Welke elementen uit die traditie waardeer jij en zou je bij het werken aan de opera van de toekomst absoluut willen meenemen? En van welke elementen kunnen we volgens jou wel afscheid nemen in de 21e eeuw?
“Wat ik echt waardeer aan de lange traditie van opera is het veelzijdige gebruik van kunstvormen. En ik denk zelf dat er nog meer verschillende disciplines samengebonden kunnen worden.

Wat mij ook elke keer weer fascineert, is de relatie tussen de tekst en de muziek. Twee sterke krachten, die elkaar kunnen versterken of juist helemaal kunnen wegblazen. Ik merkte dat bij veel opera’s de tekst verteld wordt door zang. Maar eigenlijk kan ik de tekst nooit verstaan en krijg ik het alleen maar mee door de boventiteling. Daarom heb ik ervoor gekozen om in onze opera de tekst te laten spelen door actrices en de stem te gebruiken als instrument. Zo probeer ik een relatie te zoeken tussen gesproken tekst en muziek met de stem als instrument.”

Het Opera Forward Festival vindt tot en met 25 maart plaats. De opera <3 is op maandag 21 maart tweemaal te zien in Nationale Opera & Ballet, om 16.30 en 18.45 uur. Zie voor meer informatie de website van het Opera Forward Festival.