De zeventigste editie van het Holland Festival, die in juni wordt gehouden in Amsterdam, wil nog even relevant zijn als de eerste, in het oprichtingsjaar 1947. Opera en muziektheater maken deel uit van de programmering, met als hoogtepunt het optreden van tenor Jonas Kaufmann.

“Als het Holland Festival niet zeventig jaar geleden was uitgevonden, dan hadden we dat nu alsnog gedaan”, aldus Annet Lekkerkerker bij de perspresentatie, dinsdagmiddag in Amsterdam. Dat er weer een compleet programma staat, zo benadrukte ze, is te danken aan de twee subsidiënten, het Rijk en de gemeente Amsterdam, en de sponsors en fondsen die bijdragen. De BankGiro Loterij staat nog niet met een logo in het programmaboek; de melding dat er van die kant financiële steun komt, werd net voor de persbijeenkomst bekend.

In 1947, toen in het naoorlogse Europa de noodzaak werd gevoeld om kunst in te zetten als middel van intensieve samenwerking en als wezenlijk bestanddeel van een moderne samenleving, werden op verschillende plaatsen festivals opgericht. In Cannes ontstond een festival voor film en in Avignon en Edinburgh ontstonden festivals voor theater en muziek. In Nederland begon het Holland Festival dat jaar zijn inmiddels zeventigjarige traditie van zomerprogrammeringen, buiten het reguliere seizoen.

“Maria Callas, Kathleen Ferrier, Fayrouz: zulke grote namen hebben altijd deel uitgemaakt van de programmering van het festival”, stelde artistiek directeur Ruth Mackenzie in haar overzicht van het programma. Dit jaar is Jonas Kaufmann de grote ster. Ook komen drie voormalige festivaldirecteuren terug in het festival. Pierre Audi regisseert de Mariavespers van Monteverdi en Ivo van Hove regisseert zowel het toneelstuk Obsession als de opera Salome. Van Jan van Vlijmen wordt werk uitgevoerd dat hij componeerde voor het Holland Festival van 1962.

In totaal presenteert het Holland Festival in het hoofdprogramma 50 producties, waaronder 17 wereldpremières en 32 Nederlandse premières. De voorstellingen vinden plaats op bekende locaties als Nationale Opera & Ballet en het Concertgebouw, maar ook op minder voor de hand liggende plekken in de stad. Er is theater op het Mercatorplein in Amsterdam-West, aan de IJpromenade komen strandstoelen te staan en het Indonesische Jogja Noise Bombing geeft een serie guerrillaconcerten.

Opera en muziektheater

In de Gashouder ensceneert Pierre Audi het laatste deel van zijn Monteverdi-serie. De zangers en musici van het ensemble Pygmalion worden in de Mariavespers muzikaal geleid door Raphaël Pichon. Voor de mise-en-espace werkt Audi samen met de Belgische beeldend kunstenares Berlinde de Bruyckere.
3, 4 en 5 juni in de Gashouder Westergasfabriek.

Peter Sloterdijk schreef het libretto en Jörg Widmann de muziek voor de opera Babylon uit 2012. Het is de tweede opera van Widmann, leerling van Wolfgang Rihm. Markus Stenz dirigeert het Radio Filharmonisch Orkest, het Groot Omroepkoor en het Nederlands Kamerkoor. Solisten zijn onder anderen Marisol Montava, Gabriele Schnaut en Kai Wessel.
3 juni in het Concertgebouw.

Het eerste solo-optreden van tenor Jonas Kaufmann in Nederland maakt deel uit van de programmering van het Holland Festival. Begeleid door het Residentie Orkest onder leiding van Jochen Rieder zingt Kaufmann in het Concertgebouw fragmenten uit Otello van Verdi en een scène uit de eerste akte van Die Walküre van Wagner. Voor dat deel werkt bevriende collega Eva-Maria Westbroek mee aan het concert.
4 juni in het Concertgebouw.

Regisseur Ivo van Hove is door zijn werk met David Bowie inmiddels zelf een ster geworden in zijn vakgebied. Hij was directeur van het Holland Festival en regisseerde op operagebied producties van Der Ring des Nibelungen in Antwerpen en Brokeback Mountain in Madrid. Hij maakt met dirigent Daniele Gatti een nieuwe productie van Salome van Richard Strauss voor De Nationale Opera. Het Koninklijk Concertgebouworkest begeleidt solisten als Malin Byström, Lance Ryan en Doris Soffel. De voorstelling is ook gratis te zien als Opera in het Park, dit jaar gehouden in Park Frankendael.
9 juni – 5 juli in Nationale Opera & Ballet.

La chanson de Roland is een heldendicht, geschreven tussen 1040 en 1115, over de neven Karel de Grote en Roelant en hun oorlog met de Saracenen. Het oude verhaal wordt door de Egyptische kunstenaar Wael Shawky tot een grootschalig muziektheaterwerk omgebouwd. In de cast zitten twintig traditionele fidjeri-zangers uit de Golfstaten.
11 en 12 juni in de Stadsschouwburg.

Een wereldpremière is de opera – de Russische makers spreken liever van een opera-operatie – Octavia. Trepanation. De opera legt de bloederige werking van revolutie bloot. Componist Dmitri Koerljandski en regisseur Boris Joechananov komen beiden uit Moskou. De muziek van hun opera bestaat uit opgerekte socialistische hymen, aangevuld met teksten van Leon Trotski en het toneelstuk Octavia, toegeschreven aan Seneca, over de Romeinse keizer Nero.
15 en 16 juni in het Muziekgebouw aan ’t IJ.

Een documentaire-muziektheatervoorstelling over “het uitbesteden van ons ongemak over sociale sortering” is Simple as ABC #2: Keep Calm & Validate. Maker Thomas Bellinck baseert zijn voorstelling op gesprekken met grens- en datamanagers langs de rafelranden van Europa. De muziek werd gecomponeerd door Joris Blanckaert en wordt uitgevoerd door het ensemble SPECTRA.
16 en 17 juni in Frascati.

Bas-bariton Florian Boesch geeft een concert met liederen van Schubert, Schumann, Brahms, Mahler en Purcell. Het Oostenrijkse ensemble Franui begeleidt. Franui speelt het grote repertoire, van barok tot laatromantiek, maar dan anders, met invloeden van volksmuziek en jazz.
21 juni in het Muziekgebouw aan ’t IJ.

Huba de Graaff, die eerder de Apera en een Pornopera maakte, baseerde zich bij het componeren van The Naked Shit Pictures – a retropera op een interview dat Theo van Gogh in zijn serie Een prettig gesprek had met de Britse kunstenaars Gilbert & George. Marien Jongewaard regisseert een cast met onder anderen Xander van Vledder. Die speelde eerder de rol van Willem Ruis in een musical over het leven van de tv-presentator.
22 en 23 juni in de Stadsschouwburg.

Het Nederlandse Ragazze Quartet werkte in de vorige editie van het Holland Festival samen met het Kronos Quartet, onder meer voor het stuk Black Angels van Robert Crumb. Het wordt door het Nederlandse viertal gespeeld tijdens een aan Crumb gewijd concert, waaraan ook sopraan Claron McFadden meewerkt. Zij zingt een selectie van A Journey Beyond Time, gebaseerd op klassieke spirituals uit het American Songbook.
23 juni in het Muziekgebouw aan ’t IJ.

Ook buiten het opera- en muziektheaterrepertoire is er veel te beleven tijdens het komende Holland Festival. Robert Lepage presenteert 887, een solovoorstelling over het geheugen. Hij regisseerde kortgeleden de opera L’amour de loin van Saariaho bij de Metropolitan Opera in New York en maakte daar eerder ook een complete Ring des Nibelungen.

The Nation is een “actuele theaterhriller” over de op hol geslagen Nederlandse multiculturele samenleving. Het is een productie van het net opgerichte Nationaal Theater met maker Eric de Vroedt.

Als schaduw vooruit naar 2019, als aus LICHT van Stockhausen geprogrammeerd staat, spelen de broers Lucas en Arthur Jussen diens pianostuk Mantra. Het is hun debuut, zowel op het Holland Festival als met het werk voor twee piano’s, live electronica en slagwerk. Verder werken bekende acteurs als Jude Law en Cate Blanchett mee aan producties op het festival.

De twee hoofdthema’s in de programmering van het Holland Festival 2017 zijn Indonesië en democratie. Democratie omdat de wereld zich – na de Brexit, de verkiezing van de nieuwe Amerikaanse president en de komende verkiezingen in Nederland, maar ook in Duitsland en Frankrijk – opnieuw moet buigen over het begrip democratie, aldus de programmeurs. In die stijl eindigde de presentatie door de festivaldirecteuren Lekkerkerker en Mackenzie: “Kom in actie, kies Holland Festival!”

Zie voor meer informatie over de programmering en kaartverkoop de website van het Holland Festival.