Zingen maakt Barbara Kozelj gelukkig. Dat was al zo toen ze opgroeide in een klein Sloveens dorp en dat is nog altijd zo nu ze zich als mezzosopraan in Nederland heeft gevestigd en naam heeft gemaakt op de internationale opera- en concertpodia. “Zingen is voor mij de beste vorm van muziek maken.”

In Slovenië wordt veel gezongen. Elke basisschool heeft wel een paar koren. Het was voor Barbara Kozelj een heerlijke uitlaatklep voor haar muzikale hart. “Sinds ik me kan herinneren heb ik gezongen”, vertelt ze. “Van zingen werd ik onwijs blij.”

Op haar vierde kwam de piano daarbij. “Mijn oma gaf me een speelgoedpianootje, waar ik voortdurend op speelde.” Kozelj ging op pianoles en bekwaamde zich zodanig op het instrument dat ze naar het conservatorium in hoofdstad Ljubljana kon gaan. Ze combineerde het met een studie pedagogie.

Na haar afstuderen begon ze zangers te begeleiden. “Toen ontdekte ik: dát is eigenlijk wat ik wil, ik wil zingen. Ik kan me nog herinneren wat een opluchting mijn eerste solo-optreden als zangeres was. In plaats van achter de vleugel te zitten kon ik het publiek direct aankijken. Ik kon echt contact met de mensen maken en had de woorden om mezelf uit te drukken. Ik wist meteen: hier doe ik het voor, dit is de beste vorm van muziek maken voor mij.”

Sterke drang

Kozelj groeide op in een klein dorp, in de tijd dat Slovenië nog tot de republiek Joegoslavië behoorde. Ze maakte deel uit van de laatste generatie die nog de officiële Kroato-Servische taal leerde op school. Op haar dertiende werd Slovenië onafhankelijk, wat gepaard ging met de Tiendaagse Oorlog. “Ik weet nog hoe we in de kelder zaten en samen met de buren spelletjes deden.”

In haar dorp werd een loopbaan in de muziek niet echt gestimuleerd. “Mijn ouders hebben in een fabriek gewerkt en begrepen niet goed dat ik deze passie wilde volgen. Hoe kon ik met muziek mijn geld verdienen? Het vroeg daarom best wat kracht om die stap te zetten. Maar mijn drang om muziek te maken was zó sterk.”

Sleutelmoment voor Kozelj was een reis naar Japan met het World Youth Choir. Voor dat koor worden zangtalenten uit de hele wereld geselecteerd, hooguit één of twee per land. Kozelj kwam door de audities en mocht een maand naar Japan. “Ik leerde daar allemaal leeftijdsgenoten kennen die eenzelfde passie voor muziek hadden. Daar gingen mijn ogen echt open.”

Nederland en Slovenië

Na twee jaar zang gestudeerd te hebben in Ljubljana verhuisde Kozelj naar Den Haag om verder te studeren aan het Koninklijk Conservatorium. Ze wilde haar horizon verbreden, oriënteerde zich op verschillende landen, maar koos uiteindelijk Nederland. “Dat ik op dat moment een Nederlands vriendje had, hielp natuurlijk ook.”

Na het conservatorium volgende ze de Dutch National Opera Academy (het masterprogramma van de conservatoria van Den Haag en Amsterdam) en de Opera Studio Nederland. Ze bleef in Nederland wonen. “Ik geloof dat ik hier inmiddels al vijftien jaar woon.”

Kozelj heeft haar plek in Nederland gevonden. Ze spreekt de taal vloeiend en is vaak in Nederlandse opera- en concertproducties te zien, zoals onlangs in TivoliVredenburg. Maar je vaderland laat je niet zo makkelijk los.

Tekstschrijver Lex Bohlmeijer schreef er in 2015 een aantal poëtische teksten over, die door componist Max Knigge op muziek gezet werden. Kozelj voerde het werk – Dobro do; Episodes uit het leven van een zangeres – uit bij het Nederlands Kamerorkest. “Hoe bewuster ik ervan word dat ik mij hier heb gesetteld en mijzelf hier de vrijheid heb gegeven om te worden wie ik ben, hoe sterker het besef zich opdringt dat mijn roots in Slovenië liggen”, zei ze destijds naar aanleiding van de première.

Maurice chéri

Barbara Kozelj heeft naam gemaakt met het barokrepertoire. “Ik word er veel voor gevraagd en geniet er enorm van. Het is de rode lijn door mijn carrière tot nu toe. Maar ik zing ook veel orkestrepertoire, doe graag geënsceneerde opera’s en vind het fantastisch om nieuwe muziek uit te voeren. Dat spreekt je stem, je gedachten, je hele lichaam op een andere manier aan. Ik houd van afwisseling.”

Op vrijdag 31 maart richt ze zich op nieuwe en nieuwere muziek tijdens een optreden in de Edesche Concertzaal. Samen met pianist Frans van Ruth en celliste Doris Hochscheid brengt ze muziek die te maken heeft met de Eerste Wereldoorlog. Op het programma staat repertoire van Stravinsky, Debussy, Vermeulen, Webern, Ravel en Schönberger. Van de hedendaagse componist Elmer Schönberger zingt Kozelj de liederencyclus Maurice chéri, gebaseerd op brieven die Maurice Ravel tijdens de oorlog schreef.

“Elmer heeft het programma bedacht”, vertelt Kozelj. “Het is een vertelconcept. Tussen de stukken door vertelt hij wat en leest hij voor uit brieven. Het is een mooie mengeling van tekst, muziek en beeld. Dat maakt het heel toegankelijk. We hebben het eerder al in De Doelen uitgevoerd en toen werkte het heel goed. Het publiek zat de hele avond in een mooie sfeer. Het is niet zomaar een concert, het is een bijzondere avond.”

Na het optreden in Ede vertrekt Kozelj naar Lille voor de Messiah van Händel, maar half april is ze terug in het land voor twee uitvoeringen van Bachs Matthäus-Passion bij het Residentie Orkest. Later in het seizoen volgt onder meer een recital met sopraan Judith van Wanroij in de Oude Kerk in Heemstede. Haar volledige agenda is te vinden op haar persoonlijke website.

Zie voor meer informatie over het optreden in Ede de website van de Edesche Concertzaal.