Het is bijna zomer. Tijd om vooruit te blikken naar de grote operafestivals die de komende tijd hun deuren openen. In deel vijf: de Bayreuther Festspiele, de ultieme bestemming voor Wagner-fans.

Het festival

De geboorte van de Bayreuther Festspiele kent een lange aanloop en is onlosmakelijk verbonden met de creatie van Der Ring des Nibelungen, het magnum opus van Richard Wagner.

Al in 1848 maakt Wagner voorstudies voor zijn Ring en begint hij te werken aan zijn artistieke ideaal. In 1849 vlucht hij, na een mislukte opstand in Dresden, naar Zwitserland. Daar noemt hij in 1850 voor het eerst het idee van een festival, een gedachte die hem in de jaren daarna niet meer loslaat.

Wagners idee voor een festival hangt samen met zijn werk aan zijn revolutionaire, vierdelige Ring, waar het festival om zou moeten draaien. Zürich en Weimar worden in eerste instantie genoemd als locatie, maar als de tekst van de Ring eenmaal gepubliceerd is in 1863 en Wagner zijn plannen voor een festival en de bouw van een speciaal festivaltheater openbaar heeft gemaakt, toont koning Ludwig II interesse. Hij biedt aan om in München een monumentaal theater uit de grond te stampen, maar Wagner kan zich er niet in vinden. Ze blijven een paar jaar in gesprek, maar komen er uiteindelijk niet uit.

In 1870 wordt Wagners aandacht gevestigd op Bayreuth. Een jaar later bezoekt hij de stad in Beieren en al snel is hem duidelijk dat dit de ideale plaats is om zijn droom waarheid te laten worden. Een jaar later kondigt hij de eerste Bayreuther Festspiele aan, te houden in 1873. Uiteraard loopt de bouw van het theater uit en zorgen financiële problemen voor verdere vertraging. Maar in 1876 vindt dan toch de eerste editie plaats, met drie uitvoeringen van de volledige Ring.

Het festival is financieel geen succes, waardoor het tot 1882 duurt voordat er weer een Bayreuther Festspiele wordt georganiseerd. De wereldpremière van Parsifal opent dat jaar het festijn. In 1883 overlijdt Wagner, maar zijn vrouw Cosima zet het festival voort. Sindsdien houdt de Wagner-familie de traditie in ere – een traditie die inmiddels mondiale bekendheid heeft gekregen.

Behalve de rijke historie en de ‘all Wagner’-programmering heeft ook het door Wagner zelf gebouwde Festspielhaus een grote aantrekkingskracht op de fans. Het huis telt 1.925 plaatsen en bevat een unieke orkestbak, door Wagner geheel op maat gesneden voor de uitvoering van zijn eigen werken (met name Parsifal). De bak ligt ver onder het toneel, verborgen voor het publiek, en heeft een aflopend design. Ook opvallend is dat het orkest in een symfonische opstelling zit, niet in de gebruikelijke opstelling voor het begeleiden van opera.

De programmering

De Bayreuther Festspiele van dit jaar gaat op 24 juli van start met een feestelijk concert om de honderdste geboortedag van Wieland Wagner te vieren. Hartmut Haenchen leidt de uitvoering.

Een dag later gaat de eerste van vier producties in première: een nieuwe Meistersinger von Nürnberg, in een regie van Barrie Kosky, intendant van de Komische Oper Berlin. Kosky kreeg carte blanche en een extra budget voor zijn enscenering. In een interview met de Berliner Morgenpost vertelt hij uitgebreid over zijn productie. De première is in een groot aantal bioscopen in Duitsland te zien.

Naast de nieuwe Meistersinger wordt Eric-Uwe Laufenbergs Parsifal voor de eerste keer hernomen. De Tristan und Isolde van festivaldirecteur Katharina Wagner krijgt een tweede reprise en de controversiële Ring-enscenering van Frank Castorf is voor de vijfde en laatste maal te zien.

In Bayreuth zijn iedere zomer de beste Wagner-interpreten te bewonderen. Zo zingt Michael Volle de rol van Hans Sachs, naast onder anderen Johannes Martin Kränzle als Sixtus Beckmesser en Klaus Florian Vogt als Walther von Stolzing. Anne Schwanewilms keert na bijna twintig jaar terug in Bayreuth om Eva Pogner te zingen.

In Parsifal maakt de Belgische bas-bariton Werner Van Mechelen zijn Bayreuth-debuut. Hij zingt op 14 augustus de rol van Klingsor. In Tristan und Isolde staan grote namen als Stephen Gould, Petra Lang en René Pape. In de Ring komen zangers als Iain Paterson, Camilla Nylund, Thomas Johannes Mayer en Albert Dohmen aan bod. Van Mechelen covert de rol van Alberich.

In vogelvlucht

Die Meistersinger von Nürnberg
25 juli t/m 27 augustus 2017
Dirigent: Philippe Jordan
Regisseur: Barrie Kosky
Solisten: Michael Volle, Günther Groissböck, Johannes Martin Kränzle, Klaus Florian Vogt, Daniel Behle, Anne Schwanewilms e.a.

Tristan und Isolde
26 juli t/m 20 augustus 2017
Dirigent: Christian Thielemann
Regisseur: Katharina Wagner
Solisten: Stephen Gould, René Pape, Petra Lang, Iain Paterson e.a.

Parsifal
27 juli t/m 25 augustus 2017
Dirigent: Hartmut Haenchen
Regisseur: Uwe Eric Laufenberg
Solisten: Ryan McKinny, Georg Zeppenfeld, Andreas Schager, Werner Van Mechelen, Elena Pankratova e.a.

Der Ring des Nibelungen
29 juli t/m 28 augustus 2017
Dirigent: Marek Janowski
Regisseur: Frank Castorf
Solisten: Iain Paterson, Albert Dohmen, Günther Groissböck, Camilla Nylund, Catherine Foster, John Lundgren, Stefan Vinke, Stephen Milling e.a.

Zie voor meer informatie over het festival de website van de Bayreuther Festspiele.