Holland Opera is op weg naar de première van STYX op vrijdag 23 juni. De try-outs zijn inmiddels begonnen. Afgelopen week was de eerste doorloop op locatie in Fort Rijnauwen bij Utrecht. François van den Anker ging kijken en sprak met Martijn Cornet, die zowel vader Kreon als zoon Haimon zingt.

Het is alle hens aan dek op Fort Rijnauwen. De nieuwe productie van Holland Opera is vrijwel klaar; er zijn nog twee dagen voor de eerste try-out met publiek wordt gehouden. De verslaggever heeft mazzel: er staat de middag van zijn bezoek een complete doorloop op de planning. Iedereen doet mee, al hebben de volgspotters nog even tijd voor wat anders. Hun werk wordt pas zichtbaar als het donker is. “Er is de laatste avonden tot laat in de nacht gewerkt om het licht te stellen”, vertelt de productieleidster. “Dat kan pas na zonsondergang. De voorstelling begint ’s avonds om kwart over negen en dan wordt het langzaam donker.”

In de bak zit het orkest klaar. Dirigent Dick Verhoef leidt het Jong NBE, de jonge versie van het Nederlands Blazers Ensemble. De orkestbak bevindt zich niet onder de zangers, maar hoog op de muur van Fort Rijnauwen. Vanuit een bouwsel dat doet denken aan een groot uitgevallen berghut begeleiden de musici de voorstelling. Musicus en instrument zijn goed beschermd tegen de elementen.

Volautomatische plaatsbepaling

De kostuums zijn er nog niet, er is nog geen zichtbare belichting, maar het geluid doet het uitstekend. Holland Opera-directeur Niek Idelenburg legt uit dat geluid bij een locatievoorstelling als deze van groot belang is. Hij wijst op de speakers die op korte afstand van elkaar een rij vormen op de muur van het fort. “Vroeger regelde de techniek het handmatig bij als iemand van links naar rechts bewoog, want het geluid moet meegaan met de zanger. In de hypermoderne installatie die we hier hebben zijn de zangers met een extra kastje uitgerust. Dat zorgt voor hun plaatsbepaling en laat het geluid geheel automatisch van de goede kant komen.”

Als regisseur Joke Hoolboom haar laptop heeft opengeklapt en plaatsneemt op de tribune, kan de doorloop beginnen. De dansers van het Utrechtse DOX nemen plaats op het speelvlak, dat een groot deel van de fortmuur beslaat. De stevige hiphop die net nog uit hun speaker klonk, maakt plaats voor de muziek van Chiel Meijering. Diens ouverture, de opening van de voorstelling, klinkt veelbelovend.

Meijering componeerde de muziek tien jaar geleden voor STYX, dat toen een Holland Opera-productie was in de Amersfoortse Veerensmederij. Deze locatieversie kreeg een nieuw arrangement voor de dertien leden van het Jong NBE. Blazers dus, maar er is ook een piano en met een heus drumstel in het orkest krijgt de muziek op sommige momenten in de voorstelling een jazzy vibe.

Beneden aan de muur staat Antigone. Ze is gestorven en vraagt de veerman Charon om haar over te zetten naar de onderwereld. Hoog boven Antigone, gezongen door Leonie van Veen, is de veerman te zien. Hij communiceert vanuit een telefooncel en heeft een eigen jingle. Dat de sopraan en bariton Wiebe Pier Cnossen elkaar goed kunnen verstaan, komt niet door de telefoon. Ze beschikken – zoals alle vocale medewerkers aan de productie – over stevige stemmen die ver reiken.

Versterkt geluid is op locatie meestal onvermijdelijk, maar dat maakt het vocaal niet heel veel makkelijker. Hoe een solist zingt, wordt ondubbelzinnig hoorbaar met de gebruikte hightech-apparatuur.

“Kkkkouddd”

Vanuit een poortje in de muur verschijnt Haimon, gezongen door Martijn Cornet. Hij speelt de geliefde van Antigone, die haar is gevolgd in de dood. Cornet is één van de castleden die op spectaculaire wijze de lucht ingaan. Vorig jaar zong hij de hoofdrol in Don Giovanni, ook bij Holland Opera. Toen moest hij abseilen, nu is de beweging omgekeerd en wordt hij in een bakje omhoog getakeld. Haimon huivert: “Kkkkkkoud…” en ontmoet dan Antigone. Zij wil weten waarom ze niet met een obool (een munt) is begraven, zodat ze de veerman kan betalen. “Je bent veroordeeld”, antwoordt Haimon.

“Dat is één van de vocale uitdagingen van deze rol”, vertelt Martijn Cornet na de doorloop. “Op veel momenten moet ik uit het niets zingen, met een rare sprong.” Hij zingt het even voor: “Je bent verÓÓrdeeld, dat is meteen een hoge f. Die moet ‘piano’, zo min mogelijk gesteund. Dat is technisch echt even zoeken. Het moet mooi opbouwen in de volgende coupletten, maar dat is best tricky als het je eerste paar noten zijn.”

De laatste maanden waren muzikaal een avontuurlijke periode voor Cornet. In maart zong hij nog in Wagners Lohengrin bij het Aalto-Musiktheater in Essen, in mei deed hij Hondenhartje bij De Nationale Opera en nu komt dus STYX. “Het zijn alle drie dingen die ik nog nooit gedaan had. Mijn eerste kleine Wagner-rol, dat was een geweldige ervaring. Hij werd goed ontvangen en ik voelde me er, ook voor wat betreft mijn stem, uitstekend bij. Toen kwam de doldwaze muziek in de dito regie van Hondenhartje. Ik kreeg als Padde een hoge b en een lage d te zingen en moest toch zien vocaal gezond te blijven.”

De muziek van Meijering voor STYX kende hij nog niet. “Regisseur Joke Hoolboom stuurde me de partituur toe en zo kon ik door het notenbeeld kijken. Het leek mogelijk, dat was ook de conclusie na overleg met mijn agent Eitan Sorek. Daarna ben ik met een pianist aan de slag gegaan. Pas dan voel je wat het echt is. Zoals je hoorde, zing ik ook bij de repetities voluit, om de muziek nog verder in mijn systeem te krijgen.”

De hoogte in zijn rol is er niet alleen vocaal. Als Haimon gaat hij dankzij een forse hijskraan de lucht in. “Niet eng, hooguit onhandig. Je kunt er niet makkelijk inspringen en als ik eenmaal sta, moet ik mezelf voor de veiligheid zekeren. Eigenlijk snap ik niet echt waarom ik vast moet, maar dat is zo. Het is verder vooral leuk. Voor de kraanmachinist is het zijn dagelijkse werk, die kan dat goed. Alleen harde wind, dat zou het eng maken.”

Ziedend heet

Later in de voorstelling verandert Cornet in Kreon, de vader van Haimon, die Antigone ter dood veroordeelde. In zijn scène staat hij hoog op de muur achter een hekje en vlamt er vuur op dat zelfs tijdens de doorloop bij daglicht al behoorlijk imposant is. “Dat is heet”, constateert de zanger laconiek, “ik mag wel zeggen ziedend heet.”

Er is over het gebruik van dat effect goed nagedacht, zoals over alles wat in de kwetsbare omgeving van het fort wordt gedaan. “Het publiek ziet dat niet, maar achter dat vuur staat een tank met duizend liter water en er zijn schuimblussers in de buurt. Als ik daar sta, ben ik veranderd in een vogel, die het midden houdt tussen een raaf en een roofvogel. Er is niet veel ruimte, we gaan vanavond bij de eerste repetitie in kostuum zien hoe dat wordt.”

De dubbelrol in STYX is zijn tweede productie bij Holland Opera, na de hoofdrol in Don Giovanni vorig jaar. “Ik had een fijne tijd vorige zomer. De benadering van Holland Opera, met opera voor een groot publiek zonder dat het plat wordt, spreekt me aan. Hier op locatie is het werken anders dan in een theater, maar het niveau is hoog en toch is de sfeer ontspannen. Iedereen weet precies wat hij moet doen en doet dat volle bak. Ook prettig is dat ik nu dicht bij huis werk en dus veel bij mijn gezin kan zijn.”

Komend seizoen moet hij de aandacht voor zijn gezin – dat over een paar maanden nog wat groter wordt – combineren met een druk schema in het Aalto-Musiktheater in Essen. Cornet heeft er voor het vijfde jaar een vaste plaats in het ensemble. Er staan grote operatitels op zijn programma, waaronder Rigoletto, Die verkaufte Braut en Salome, en de rol van Pappacoda in de operette Eine Nacht in Venedig. Gelukkig blijft er ook tijd voor optredens in Nederland, onder meer met het Nederlands Kamerorkest in maart 2018.

Applaus

Aan het einde van de doorloop wil regisseur Joke Hoolboom meteen even de procedure rond het applaus repeteren. Het idee is om Kreon en Charon snel via een trapje naar beneden te loodsen, maar dan bedenkt iemand dat de kostuums dat vermoedelijk onmogelijk maken. De twee blijven dus boven. Over de positie van de dirigent wordt nog even gepraat. Dick Verhoef staat te ver weg om het gesprek over de afstand die hij vanuit de orkesthut moet afleggen te volgen. Eén van de orkestleden helpt even en brult naar beneden: “We houden hem hier!”

STYX van Holland Opera gaat op vrijdag 23 juni in première op Fort Rijnauwen. De serie voorstellingen loopt door tot en met 8 juli. Zie voor meer informatie de website van Holland Opera.