In de programmering van het komende Holland Festival krijgen kunstenaars vanuit de hele wereld een podium. Muziektheater en opera spelen een, enigszins bescheiden, rol in het programma. De Brit George Benjamin is ‘componist in focus’, met de Nederlandse première van zijn opera Lessons in Love and Violence en een semiconcertante uitvoering van Written on Skin.

“Mooi is belangrijk, maar niet voldoende”, stelde festivaldirecteur Annet Lekkerkerker bij de presentatie van het programma voor de 71ste editie van het Holland Festival. “We kijken naar kwaliteit, vakmanschap en zeggingskracht, en we werken met drie criteria: relevantie, urgentie en resonans.”

De producties op het Holland Festival moeten passen in deze tijd en in deze omgeving, stelde de festivaldirecteur. “Amsterdam is een rijke cultuurstad en dat feit daagt de organisatie van het festival uit om naar bijzondere producties te zoeken die alleen in onze programmering te zien zijn.”

Van wat er op het festival te zien is, moet duidelijk zijn dat het nú gemaakt is, dat het helpt om onze tijd beter te begrijpen. “Dat verstaan we onder urgentie”, zei Lekkerkerker, die bij het criterium resonans opmerkte dat de voorstellingen moeten bijdragen aan de kunst en cultuur in de stad, dat wat er te zien is moet ‘landen’.

Aan de hand van die aandachtspunten zijn 36 voorstellingen, met daaromheen contextprogramma’s, gepland. “Risico nemen is onze taak, daarom ondersteunen we makers door eigen producties mogelijk te maken en coproduceren we projecten met anderen”, zei Lekkerkerker.

Er zijn in deze festivaleditie coproducties met regisseur Calixto Bieito en met de Nederlandse theatergroep De Warme Winkel. Het festival gaf voor dit jaar compositieopdrachten aan onder anderen Calliope Tsoupaki en Colin Benders (Kyteman).

Associate artists

Voor artistiek directeur Ruth Mackenzie wordt dit haar laatste Holland Festival. Ze zal niet worden opgevolgd door een nieuwe directeur in vaste dienst. Voor de editie 2019 zijn beeldend kunstenaar /theatermaker William Kentrigde en choreograaf Faustin Linyekula benoemd als ‘associate artists’. Zij zullen hun stempel drukken op de 72ste editie van het festival.

In haar toespraak benadrukte Mackenzie hoe belangrijk het is dat kunstenaars de grenzen in deze tijd onderzoeken. “Het gaat dan om borders, de letterlijke, geografisch grenzen in onze wereld, maar ook om boundaries, de figuurlijke grenzen, de scheidslijnen tussen mensen en culturen.”

Opera en muziektheater

George Benjamin is componist in focus op het festival. Zijn nieuwste opera Lessons in Love and Violence gaat op 25 juni in première bij De Nationale Opera. Het werk is geïnspireerd op het ‘Elizabethan drama’ en onderzoekt hoeveel ruimte er blijft voor liefde en menselijke affectie in de gevaarlijke machinaties van macht.

De opera van Benjamin, wederom op een libretto van Martin Crimp, krijgt in Amsterdam een tweede speelreeks na de wereldpremière in het Londens Royal Opera House op 10 mei. De componist dirigeert zelf en net als bij de vorige productie is Katie Mitchell regisseur. Zowel in Londen als in Amsterdam zullen sopraan Barbara Hannigan en bariton Stéphane Degout de hoofdrollen zingen.

George Benjamin was op video aanwezig bij de perspresentatie. Hij memoreerde hoe hij al tijdens zijn jonge jaren gefascineerd was door mythische verhalen. Als zestienjarige bezocht hij de Franse componist Oliver Messiaen in Parijs. De uitnodiging van de oude meester om bij hem te komen studeren werd een bepalend moment in zijn loopbaan.

Benjamin maakte met Written on Skin zijn eerste grote opera, nadat hij met de kameropera Into the Little Hill al succes had gehad. Written on Skin was in oktober 2012 bij De Nationale Opera te zien en krijgt in juni een semiconcertante uitvoering door het Mahler Chamber Orchestra – waarvoor het werk gecomponeerd is – onder leiding van Lawrence Renes. Countertenor Tim Mead zingt de rol van The Boy op 28 juni in het Muziekgebouw aan ’t IJ.

Stomme film

Naast de grote evenementen met de muziek van Benjamin zijn er uitvoeringen van zijn vroegere werk, waaronder Sometime Voices met het Groot Omroepkoor tijdens de Holland Festival Proms op 23 juni.

Benjamin begeleidt sinds zijn studietijd stomme films op piano en zal die ervaring demonstreren in bioscoop Tuschinksi op 16 juni. Hij improviseert dan in de grote bioscoopzaal op de beelden van de film Der müde Tod (1921) van Fritz Lang.

De Nationale Opera presenteert ondertussen een enscenering van Les contes d’Hoffmann van Offenbach door regisseur Tobias Kratzer, muzikaal geleid door Carlo Rizzi. De serie voorstellingen begint op 3 juni. In de cast enkele bekende buitenlandse namen als Ermonela Jaho en John Osborn, evenals Nederlandse inbreng van sopraan Maartje Rammeloo, tenor Mark Omvlee en bariton Alexander de Jong. De productie is op 21 juni gratis te zien op een scherm in Park Frankendael in Amsterdam.

Genezing

In het Muziekgebouw aan ’t IJ zijn verschillende onderdelen van de opera- en muziektheaterprogrammering te zien. Octavia E. Butlers Parable of the Sower is “post- apocalyptisch muziektheater dat tweehonderd jaar zwarte muziek omvat”, zegt de programmabrochure. De opera is gebaseerd op de romans van Octavia Butler.

Ook in het Muziekgebouw staan twee “videogame-opera’s” geprogrammeerd, met als solisten sopraan Claron McFadden en bariton Mattijs van de Woerd.

Operaregisseur Calixto Bieito komt met “tragikomisch muziektheater” naar de Stadsschouwburg. Hij regisseert een instrumentale productie met het Britse Heath Quartet. The String Quartet’s Guide to Sex and Anxiety gaat over melancholie. “Deze voorstelling geneest niemand, maar zorgt er wel voor dat u zich na afloop beter voelt”, zo belooft het programmaboek van het Holland Festival.

Naast voorstellingen die het label opera/muziektheater kregen wordt er op meer plaatsen in het programma gezongen. Onder anderen door Cappella Amsterdam, dat tijdens de openingsavond in de Westergashouder op 7 juni het werk Rothko Chapel uit 1971 van Morton Feldman zingt. Het maakt deel uit van een aan kunstenaar Gerhard Richter gewijd programma.

Opnieuw is het Amerikaanse Kronos Quartet te gast op het Holland Festival. Bij enkele van hun optredens wordt gezongen door onder anderen het Trio Da Kali uit Mali en de Iraanse zangeres Mahsa Vahdat.

Buiten het kader van opera en muziektheater zijn er bijzondere voorstellingen die de aandacht verdienen. Het Tanztheater Wuppertal, opgericht door Pina Bausch, komt met Neues Stück 1, het eerste avondvullende werk sinds het overlijden van de oprichtster. Popmuziek klinkt tijdens de Proms in het Concertgebouw bij de integrale uitvoering van het laatste album van David Bowie, Blackstar.

Net als eerdere edities is Koninklijk Theater Carré de plaats voor wereldmuziek, met een optreden van het Metropole Orkest met de Syrian Big Band, die samen een nieuw stuk van Calliope Tsoupaki voor klarinet en trompet zullen uitvoeren.

Artistiek directeur Ruth Mackenzie verlaat na deze editie het Holland Festival. Ze is inmiddels begonnen bij het Théâtre du Châtelet in Parijs. “Maar ik blijf fan van het festival”, liet Mackenzie weten. “Ik kom terug als bezoeker en ik kijk vooral uit naar 2019, als het project aus LICHT met de muziek van Stockhausen de aandacht zal trekken.”

Het Holland Festival 2018 wordt gehouden van 7 juni tot en met 1 juli in Amsterdam. De kaartverkoop voor alle evenementen is inmiddels begonnen. Zie voor meer informatie de website van het festival.