Op zaterdag 8 september start de 52ste editie van het Internationaal Vocalisten Concours (IVC) in Den Bosch. De laatste aflevering onder leiding van Annett Andriesen geeft ruimte aan 62 jonge vocalisten uit de hele wereld, die meedingen naar geldprijzen en engagementen. Dinsdag werd het programma voor de komende weken gepresenteerd.

“Het IVC staat er goed voor.” Met die opgewekte constatering opent IVC-directeur Annett Andriesen de persbijeenkomst in Den Bosch. Het wordt haar laatste. Opvolger Ivan van Kalmthout draait al sinds vorig jaar warm in de coulissen, zodat hij de rol van concoursdirecteur vanaf 17 september kan overnemen.

“Het concours internationaliseert verder”, zegt Andriesen. Met China en Zuid-Afrika zijn goede contacten, evenals met de Baltische Staten. In eigen land is het IVC geregeld vraagbaak over nieuwe talenten. Ook adviseert het concours over casting.

Financieel is het IVC gezond, vertelt Andriesen. “We bestaan bij de onvoorwaardelijke steun van de gemeente Den Bosch en de provincie Noord-Brabant.” Daarnaast wordt het mecenaat een steeds belangrijker factor. “Onze boekjaren sluiten we ieder jaar af met een euro of 40 in de plus of de min”, vult Ivan van Kalmthout aan.

De voorselecties voor de 2018-editie van het IVC leverden een lijst op van 62 kandidaten uit 24 landen, die zich in de categorieën opera en oratorium zullen presenteren. De juryleden zijn bekende namen uit de operawereld, zowel op als achter de bühne. Behalve de geldprijzen zijn er engagementen te verdienen bij de grote Nederlandse operahuizen. Dit jaar bieden ook orkesten als Sinfonia Rotterdam, het Noord Nederlands Orkest en het Residentie Orkest contracten aan.

In het verleden werd het IVC gewonnen door vocalisten die inmiddels zijn uitgegroeid tot wereldsterren. Thomas Hampson, Karina Gauvin en Nelly Miricioiù zijn enkele van de namen.

IVC 2.0

Ivan van Kalmthout neemt op de dag na het komende concours de rol van IVC-directeur over. Annett Andriesen, die tien jaar lang de leiding had, blijft nog wel op de achtergrond betrokken. Van Kalmthout is een geboren Brabander met een achtergrond in de bedrijfskunde. Hij werd opgeleid op Nijenrode en werkte daarna bij operahuizen in onder meer Vlaanderen, Hamburg en Berlijn. Vanuit zijn functie in de artistieke directie van het Liceu in Barcelona zat hij tweemaal in de jury van het IVC.

Van Kalmthout formuleert zijn doelen voor de komende jaren: koers houden, internationale verbindingen leggen, nieuw publiek vinden en leidinggeven aan de uitbouw van IVC 2.0, het internetplatform dat het concours ontwikkelt. Beeld en geluid van het IVC zullen toegankelijk gemaakt worden via dit platform, dat wordt aangekleed in de nieuwe huisstijl. Die innovatie zal in alle uitingen van het concours terug te vinden zijn. Dankzij IVC 2.0 is het concours niet alleen tijdens de twee competitieweken in Den Bosch, maar het hele jaar aanwezig als een permanente community van professionals en liefhebbers van klassieke zang.

De nieuwe website zal enorme hoeveelheden opgenomen materiaal van masterclasses toegankelijk maken. De halve finale en de grand finale van de komende editie zullen als online stream overal ter wereld te bekijken zijn. Met de digitale variant van het IVC wil de zangwedstrijd toekomstbestendig blijven.

Wildcard

Een publieksprijs voor de finale bestond al, maar dit jaar heeft het publiek ook in de halve finale een stem. De kandidaat die van de mensen in de zaal op 11 september het hoogste aantal stemmen vergaart, kan door naar de finale, ook als de jury zijn of haar naam niet heeft opgenomen in het rijtje potentiële winnaars. Alle andere beslissingen worden genomen door de jury, die bestaat uit onder anderen sopraan Dame Kiri Te Kanawa, bas-bariton Rober Holl (winnaar IVC 1971) en Eline de Kat, artistiek coördinator van de Opéra de Monte-Carlo.

Nieuw in de IVC-jury is countertenor Andrew Watts, die de afgelopen jaren opmerkelijke rollen zong in A Dog’s Heart en The Rake’s Progress bij De Nationale Opera in Amsterdam. Tijdens de perspresentatie bekent hij dat hij zelf slechts eenmaal heeft deelgenomen aan een zangcompetitie. Het spijt hem dat hij het IVC niet als deelnemer heeft leren kennen. “Het gaat niet alleen om een mooie stem. Iedereen kan winnen, dat maakt een concours zo bijzonder”, aldus Watts. Hij hecht grote waarde aan de netwerkkansen die een competitie oplevert. “Ik deed bij mijn ene deelname aan een concours contacten op met mensen als Janet Baker en Colin Davis. Dat was heel waardevol.”

Wagnerprijs

Bij een IVC-evenement, ook één voor de pers, wordt altijd gezongen. Mezzosopraan Eunkyong Lim voert onder begeleiding van Hans Eijsackers onder meer een aria van Waltraute uit Götterdämmerung uit en bewijst daarmee de kwaliteit die haar in 2017 de winnares maakte van de allereerste Wagnerprijs van Nederland. Die prijs wordt ook tijdens het komende concours weer uitgereikt aan een vocalist die met een aria van Wagner laat horen een voor dat repertoire geschikte stem te hebben.

Het Wagnergenootschap Nederland stelde de prijs ter gelegenheid van zijn 55-jarige jubileum in. “Nederland is een operaland”, zegt Genootschapvoorzitter Leo Cornelissen in zijn toelichting voor de pers. “En Nederland is zeker ook een Wagnerland. Al in 1850 werd in ons land de eerste Wagneropera gespeeld, Tannhäuser kreeg toen zijn Nederlandse première in Amsterdam.”

Met de Wagnerprijs wil het Genootschap zich profileren in de operawereld en jong talent ondersteunen op weg naar het grote repertoire van de componist. “Hopelijk dit jaar een Nederlandse kandidaat”, aldus Cornelissen.

Dat het winnen van de Wagnerprijs een belangrijke gebeurtenis is, kan Eunkyong Lim bevestigen. “Daarmee opende zich voor mij deuren naar een Wagnerwereld die ik anders niet had leren kennen”, zegt de mezzo na haar optreden.

De Wagnerprijs (5.000 euro) is nadrukkelijk bedoeld voor educatie. In goed overleg met het Wagnergenootschap stelde de Zuid-Koreaanse mezzosopraan een opleidingsplan op. Lim heeft vanuit haar woonplaats München inmiddels verschillende coaches bezocht en is leerling geworden van de alt Christa Mayer. Die zong dit jaar in Bayreuth de rollen van Mary en Brangäne.

Omdat Eunkyong ook werd opgenomen in de stipendiatendelegatie van het Wagnergenootschap kon ze deze zomer de Bayreuther Festspiele bezoeken. Lim was zeer onder de indruk van haar eerste bezoek aan het Wagnerwalhalla. “Ik verliet de zaal na Parsifal met zichtbaar kippenvel, overweldigd door de klank van het orkest en de zangers. In Bayreuth is het publiek anders, meer gefocust dan waar ook ter wereld.”

‘Oh, che tranquillo mar’

Voor de 52 editie van het IVC componeerde Sylvia Maessen een lied dat in de halve finale en daarna door alle deelnemers wordt gezongen. Voor ‘Oh, che tranquillo mar’ koos ze een sonnet van de renaissancedichteres Vittoria Colonna. Het stuk is in het Italiaans, een voor operazangers toegankelijke taal. De componiste bouwde keuzemogelijkheden in voor de toonhoogte en de manier van zingen van haar compositie. “Ik laat me graag verrassen”, zegt Maessen, die haar lied in totaal achttienmaal zal horen, eerst met piano en tijdens de grote finale met de philharmonie zuidnederland onder leiding van Hartmut Haenchen.

Het IVC-programma vermeldt masterclasses door leden van de jury, waaronder twee van Kiri Te Kanawa in Den Bosch en Amsterdam, een familieprogramma met Francis van Broekhuizen en Edwin Rutten en op zaterdag 15 september de Grand Finale in Den Bosch. Tijdens de finale geeft Lenneke Ruiten, voormalig winnares, een gastoptreden.

Zie voor meer informatie de website van het IVC.