Het is deze week 178 jaar geleden dat Clara Wieck trouwde met Robert Schumann. Aan hun liefde danken we de liederencyclus Myrten, nu liefdevol op cd gezet door Florieke Beelen, Hans Pieter Herman en Maurice Lammerts van Bueren. De plaat met de titel Und ein Kuss auf dein Herz verschijnt deze week.

Und ein Kuss auf den Herz wordt op zaterdag 15 september gepresenteerd in Diemen. Voor de voorbereiding kwam het trio deze week samen in de studio van pianist Maurice Lammerts van Bueren. Hij werkt al sinds 2000 samen met bariton Hans Pieter Herman als liedduo. Mezzosopraan Florieke Beelen werd door de twee uitgenodigd voor de uitvoering van Robert Schumanns liederen, opus 25.

Het plan om er een cd van te maken ontstond later en als resultaat daarvan staat er bij aanvang van de repetitie naast de cappuccino’s die Maurice heeft gemaakt een doos cd’s. De donateurs, die het produceren van de plaat mogelijk hebben gemaakt, ontvangen een exemplaar met de drie handtekeningen.

Florieke signeert haar allereerste cd, van Hans Pieter verschenen al opnamen van verschillende operarollen. Maurice meldt dat hij met wat er nog aankomt dit jaar de dertien cd’s aantikt. Dankzij crowdfunding konden de drie afgelopen december enkele dagen aan de opname werken in de Zeeuwse Concertzaal in Middelburg. “We hadden de cyclus al een keer of tien tijdens recitals uitgevoerd”, vertelt Maurice, “dus we waren goed voorbereid.”

De twee zangers en hun pianist hebben allemaal een grote affiniteit met Schumann. “Als pianist ben ik al lang geleden verliefd geworden op zijn muziek”, bekent Maurice. Voor Hans Pieter kwam de liedcomponist Schumann in zijn leven tijdens zijn opleiding aan het conservatorium. “Mijn docente Cora Canne Meijer zong gedurende haar zangloopbaan vaak ‘Aus den hebraïschen Gesängen‘, dat Schumann op een tekst van Lord Byron schreef voor zijn Myrten-cyclus en dat ik nu op de cd zing. Zo leerde ik die muziek al vroeg kennen. Mijn ervaring met Schumann is dat hij de muziek zo op de tekst schrijft dat er ruimte blijft voor eigen interpretatie, van de klank, maar ook van de betekenis van de tekst. Schubert is veel rechtlijniger, veel verticaler.”

Ademhaling

Florieke Beelen was de twee al enkele jaren geleden opgevallen. Ze volgde een masterclass bij de partner van Hans Pieter, de Amerikaanse zangcoach Ira Siff, tijdens haar opleiding aan de Dutch National Opera Academy. “In 2014 deed Florieke mee aan het Internationaal Vocalisten Concours in Den Bosch”, herinnert Hans Pieter zich. “Ik zei, half serieus: je móet en je zál die prijs winnen. En dat gebeurde!” De mezzo ging naar huis met de Arleen Auger Prijs voor de beste allround zangeres van het concours. “Florieke zingt fantastisch”, meent Hans Pieter, “en ze is ook nog een fijne collega. Muzikaal vullen we elkaar perfect aan. In de duetten klinken onze stemmen samen heel mooi.”

Dat blijkt als het gesprek en het signeren bij de koffie onderbroken wordt voor het doorzingen van het repertoire van de cd. Afwisselend met de Myrten-liederen oefenen de twee vocalisten duetten uit verschillende periodes van Schumanns componistenleven. ‘Ich denk dein’ op een tekst van Goethe klinkt imposant in de repetitieruimte. De stemmen kleuren fraai en het gaat heel gelijk. Denkt de verslaggever. Maar ergens moet een ademhaling nog preciezer, dat is voor de zangers, maar ook voor hun begeleider belangrijk. Daarom zingt het duo de tekst nog een paar keer, tot het echt helemaal goed is.

Enig perfectionisme kan het drietal niet ontzegd worden. Dat merkten ze ook bij de opname in de Zeeuwse Concertzaal. “Een hele geschikte locatie”, vindt Florieke. “Het is geen studio, maar een zaal waar je uitstekend een recital kunt geven, met een hoog plafond en veel hout.” Maurice nam voor de sessies zijn eigen pianostemmer mee en kon bij het terugluisteren van de opnamen haar bijdrage goed herkennen. “Het klinkt heel transparant door haar werk.”

Evenwicht

Jakko van der Heijden, labeleigenaar van Zefir Records, dat de cd uitbrengt, maar ook de opnametechnicus. Florieke luisterde in het begin van de sessie haar zang een paar maal terug. “Je wilt even horen hoe de opname klinkt. Die is soms heel anders dan je denkt. De afstand tot de microfoon is heel bepalend. Jakko gaf ons de ruimte om over de techniek mee te denken. We hebben lang gewerkt aan de ideale balans bij het opnemen.”

Maurice zocht een evenwicht tussen perfectie en muziek. “Een cd kan nooit helemaal perfect zijn. Ik heb de eindversie nog niet gedraaid, omdat ik bang ben dat ik nog iets hoor, terwijl we voor de eindmastering al heel veel hebben teruggeluisterd en beoordeeld. Je wilt alles controleren en tegelijkertijd geldt dat je die controle moet loslaten om het echte muziek te laten worden. We namen veel takes in één keer op, vaak verschillende malen, zo kom je in een flow.”

Het verhaal achter Myrten is net zo meeslepend als de muziek. Robert Schumann was eerst vooral onder de indruk van de muzikale kwaliteiten van de jonge pianiste Clara Wieck. Haar vader was zijn muziekleraar. Toen de twee jaren later verliefd werden, probeerde vader Wieck het huwelijk tegen te houden. Dat mislukte: de twee werden op 12 september 1840 in de echt verbonden.

In een periode van grote inspiratie schreef Schumann als huwelijkscadeau 26 liederen op teksten van onder anderen Goethe en Heine. Hij werkte aan de liederen in de maanden voor het huwelijk. In een brief aan zijn geliefde schreef hij, vervuld van geluk, dat hij bij het componeren had “gehuild en gelachen van vreugde”. De liederen vertellen geen aaneengesloten verhaal, maar zijn thematisch verbonden door onderwerpen als liefde, huwelijk en exotische bestemmingen. De drinkliederen nam Schumann vermoedelijk op om zijn schoonvader uit te dagen. Die vond schoonzoon Robert een onbetrouwbare drinkebroer.

Het aandeel van Florieke is in het eerste deel van de cylus wat groter dan tegen het einde. Hans Pieter maakte de taakverdeling. “Ik heb gekeken naar de inhoud van de liederen, of ze vanuit een mannelijk of vrouwelijk perspectief geschreven zijn. ‘Lied der Braut’ is bijvoorbeeld echt een vrouwenlied, bij ‘Widmung’ is de keuze open. Omdat we deze cyclus ook in de zalen hebben uitgevoerd, wilde ik ons twee niet steeds om en om programmeren. Het aandeel van Florieke is in minuten geteld het grootst. Daarnaast hebben we samen vier duetten, waarvan je er net één hoorde.”

De cyclus Myrten is veel minder bekend dan de andere cycli van Schumann, Dichterliebe en Frauenliebe und -leben. Enkele Myrten-liederen worden weleens zelfstandig opgenomen in een recitalprogramma. In het cd-boekje staat de Duitse tekst en een korte samenvatting in het Engels. Maurice Lammerts van Bueren schrijft in de toelichting: “In het laatste lied, ‘Zum Schluss’, gaat de tekst over een krans van liefde. Laten we dat idee omarmen, een krans van eeuwig groene myrten, die de liefde voor altijd verbindt.”

De cd Und ein Kuss auf dein Herz wordt gepresenteerd tijdens een recital op zaterdag 15 september om 15.00 uur in Schuilkerk De Hoop in Diemen. De plaat is te koop bij de grote webwinkels en komt later dit jaar beschikbaar bij de online streamingdiensten.