De eerste productie van het muziektheatergezelschap Liedhuis gaat binnenkort in première. Voor UNLOST, een filmisch concert van sopraan Florien Hilgenkamp en pianist Roberto Guijarro, werd gekozen voor liedrepertoire van Oliver Messiaen. Op zaterdag 2 februari is de eerste voorstelling in Theater CC Amstel in Amsterdam.

Zangeres Florien Hilgenkamp is zakelijk en artistiek leider van Liedhuis. De sopraan kijkt met vertrouwen uit naar de allereerste première van het in 2017 door haar opgerichte muziektheatergezelschap. Met nog een paar dagen te gaan is de stemming goed. “Alles onder controle”, zegt ze laconiek. “De film is af en ik hoef nu alleen nog maar te zingen.”

UNLOST wordt een filmisch concert, “een symbiose tussen klassieke liederen en film, waarin beide genres elkaar becommentariëren en versterken”, aldus de aankondiging. “Al op mijn eindexamen van het conservatorium in Rotterdam heb ik een theatraal recital gemaakt onder de titel Dreamgirl, samen met regisseur David Prins”, vertelt Florien. “Het was een programma met liederen en aria’s van operaheldinnen.”

Toen al merkte Florien hoe leuk ze het vond om scènes te bedenken en daar liederen bij te zoeken. Het leidde na haar afstuderen tot een samenwerking met pianiste Celia García-García. De twee vormen het klassieke komische duo ‘Rabbits at top speed’, waarmee ze op veel plaatsen in Nederland hebben opgetreden.

“Lied is een lastig genre, maar ik merkte dat mensen die zeiden niet zo van het lied te houden het op deze manier toch heel erg waardeerden.” Vanwege die positieve reacties besloot Hilgenkamp haar aanpak te organiseren en zo ontstond in november 2017 Liedhuis.

Er zijn mensen die zeggen dat het lied voor zichzelf kan spreken en dat alle vormgeving afleidt van de kern: de muziek en de poëzie. Hoe reageer je daarop?
De sopraan denkt even na en kiest haar woorden zorgvuldig. “Ik begrijp die gedachte. Het lied zegt vaak zo veel van zichzelf. Toch kan het niet verkeerd zijn om er context bij te geven, zodat het publiek het beter kan ervaren. Ik maak er niet een heel ander verhaal van, ik geef het publiek als het ware een duwtje in de goede richting. Het is bijvoorbeeld niet meer vanzelfsprekend dat mensen Frans spreken en verstaan. Door de film in UNLOST geven we het publiek een visuele context bij de Franse teksten.”

Hebben mensen bij jou in de zaal geen tekstboekje nodig?
“Ik heb wel een tekstboekje gemaakt, met samenvattingen van de teksten. Zo kunnen de mensen teruglezen wat ze hebben gehoord en gezien. De combinatie van de film en de liederen moet je op je laten inwerken. Ik hoorde na de eerste try-out van het publiek dat ze het gevoel hadden er echt in op te gaan. Dat is precies wat Olivier Messiaen met zijn muziek wilde. Hij noemde dat de ‘eeuwige verblinding’, dat mensen bijna verblind waren door de kleuren in zijn muziek en daardoor een andere werkelijkheid ervoeren, één die veel verder gaat dan tekst, concepten en gedachten. We hopen dat de muziek en de film dat ook met ons publiek kunnen doen.”

Speciaal voor deze productie heeft je bedrijf Liedhuis een film geproduceerd met twee acteurs. Wat was jouw rol?
“Het scenario is gebaseerd op een concept en idee van mij. Filmmaakster Luciënne Venner heeft vervolgens op zes liederen een filmscenario geschreven en geregisseerd. Dat was een mooie, leerzame samenwerking. Ik heb zelf geen ervaring met film maken, daarom hebben we een uitvoerend producent ingeschakeld. Ik had bij de opnamen de rol van productieassistent; tijdens de twee draaidagen was ik er om koffie in te schenken en dekentjes te regelen voor als het koud werd. We hadden vooraf de muziek voor de voorstelling opgenomen, dus ik hoorde mezelf de hele dag terug. Een paar keer dacht ik: dat kan beter, dat ga ik tijdens de concerten anders doen.”

Heb je een bepaalde liedcyclus van Messiaen gekozen voor deze productie?
“Ik heb een keuze gemaakt uit zijn hele liedrepertoire en zo het programma samengesteld. De cyclus Trois mélodies uit 1930 voeren Roberto Guijarro en ik compleet uit. Ik zing ook de ‘Vocalise étude’ en we brengen onder meer een deel uit de cyclus Harawi, het lied ‘Répétition planétaire’.”

Hoe kwam je op Messiaen?
“Dat moet tijdens mijn conservatoriumperiode zijn geweest. Ik heb Charlotte Riedijk, toen mijn docente, de cyclus Harawi horen uitvoeren. Zo leerde ik Messiaens muziek kennen. Het mooie van zijn muziek is dat ik er meteen beelden bij zie.”

“Het past thematisch ook mooi bij ons programma. UNLOST gaat over verbinding zoeken tussen verschillende culturen, in Nederland, in de wereld. Er is een kloof ontstaan, een gevoel van vervreemding en angst voor elkaar, die steeds groter lijkt te worden. Xenofobie en nationalisme steken de kop op. Daarover wilde ik een programma maken.”

“Het laatste lied in het programma, ‘Bail avec Mi’ uit de cyclus Chants de terre et de ciel, gaat over Mi. Dat is Messiaens koosnaampje voor zijn vrouw Claire Delbos. In zijn zelfgeschreven tekst stelt Messiaen dat hij de relatie met zijn vrouw ziet als een ‘huurcontract’. Een vrouw is niet je eigendom, maar iemand die je van God hebt gekregen en voor wie je goed moet zorgen. Ze is niet je bezit, iets wat je je kunt toe-eigenen. Die gedachte trof me en ik bedacht dat het de sleutel voor de rest van de voorstelling zou moeten zijn. Het is een mooie metafoor voor hoe we naar ons land of onze stad kunnen kijken. Voor mij is de kern: je bent allemaal met elkaar verbonden, we zitten op dezelfde planeet. Landsgrenzen maken uiteindelijk niet zo veel uit. Je land is niet iets wat je jezelf kunt toe-eigenen, waarna je zegt dat andere mensen niet welkom zijn.”

Een eigen productiehuis vraagt veel meer dan af en toe zingen. Hoe bevalt het?
“Het is ontzettend veel werk, dat had ik niet gedacht. Ik moet flink aanpoten, maar het verzenden en beantwoorden van al die mailtjes en het doen van de administratie achter de computer zijn het allemaal waard op het moment dat ik weer het creatieve deel van mijn werk kan doen. Ik ben blij dat ik eraan begonnen ben!”

“Ik sta er niet alleen voor, ik heb overal hulp bij gehad. Er zijn enorm goede adviseurs en het bestuur helpt me. Alleen al voor de film in UNLOST zijn er tijdens de twee draaidagen 25 mensen aan de slag geweest.”

Op zaterdag 2 februari is de wereldpremière van UNLOST in Amsterdam. Het programma is daarna nog te zien in onder meer Dalfsen, Assen en Eindhoven. In haar thuisstad Rotterdam zingt Florien Hilgenkamp de voorstelling op 14 april in Theater Walhalla en op 19 mei tijdens Operadagen Rotterdam. Zie voor meer informatie de website van Liedhuis.