“Ik ben een intens persoon”, zegt Ailyn Pérez. De stersopraan geeft zich met overgave aan haar personages op het operatoneel. Soms zodanig dat de vrouwen die ze vertolkt haar eigen blik op het leven kleuren. Dat geldt ook voor Nedda in Pagliacci, een rol waarin ze op 5 september debuteert bij De Nationale Opera in Amsterdam.

Veel kinderen uit interculturele families zullen het gevoel herkennen dat Ailyn Pérez beschrijft als ze over haar jeugd praat. Haar ouders zijn van Mexicaanse komaf, maar zelf werd ze geboren in Chicago. Als kind voelde ze zich niet echt Amerikaans en niet echt hispanic. Ze vond het moeilijk om uit te vinden waar ze thuishoorde.

Toen haar familie naar de suburbs verhuisde en ze het enige Mexicaanse meisje in de hele wijk werd, groeide dat gevoel van verlorenheid. “Ik had geen hechte vriendschappen”, vertelt ze in een café vlakbij haar onderkomen in Amsterdam. “Ik had alleen contact met de kinderen die ook nieuw in de wijk waren. Ik paste niet in mijn omgeving.”

De muziek veranderde alles. Pérez kwam op een school met een uitstekend muziekprogramma en een gepassioneerde muziekleraar. Ze ging fluit en cello spelen en merkte dat muziek maatschappelijke grenzen doet vervagen en bevolkingsgroepen samenbrengt. In de muziek vond ze de sociale context waar ze zo naar zocht. De muziek gaf haar vriendschappen.

Ze begon te zingen in een schoolkoor, waarna een zangleraar haar vocale talent ontdekte. Hij gaf haar ‘O mio babbino caro’ te zingen en dat raakte een snaar. “Hij stuurde me naar de bibliotheek met een lijstje namen – Callas, Caballé, Björling – met de opdracht om muziek van hen te beluisteren en te kijken wat ik mooi vond. Dat was voor mij het begin.”

“Waarom doe ik wat ik doe?”

Muziek werd Pérez’ leven en na studies aan Philadelphia’s Academy of Vocal Arts en Indiana University, waar de beroemde Martina Arroyo haar lesgaf, groeide ze al snel uit tot een ster. Een tweede prijs bij Operalia in 2006, debuten bij grote operahuizen als de Metropolitan Opera, de Scala en het Royal Opera House en de Richard Tucker Award in 2012 (als eerste hispanic ooit) waren mijlpalen op haar weg naar de absolute top.

“Die eerste jaren ben je jong, getalenteerd en succesvol: daarom doe je wat je doet”, zegt Pérez. “Er is veel enthousiasme om je heen en veel mensen zijn in je geïnteresseerd – hoewel ze soms misschien meer geïnteresseerd zijn in de party’s dan in de persoon. Inmiddels ben ik niet meer jong en beginnend. Je vraagt je dan vaker af: waarom doe ik wat ik doe? Is dit mijn beste bijdrage aan de mensheid?”

Pérez verwacht veel van kunst en muziek, en gelooft inderdaad dat ze met opera bijdraagt aan de mensheid. Tegelijk denkt ze veel na over wat ze nog meer in het leven zou willen. Is er naast de muziek ruimte voor meer?

Het is bekend dat een succesvolle operacarrière vaak ten koste gaat van je privéleven. Je bent immers altijd onderweg. Na Amsterdam reist Ailyn Pérez dit seizoen nog naar New York, San Diego, Parijs, Wenen, wederom New York, Valencia en Santa Fe. Nu al is ze in haar hoofd bezig met de rol van Rusalka, die ze pas over een jaar zingt.

“Het zijn lange seizoenen”, zegt ze. “Voorheen bleef ik voortdurend geconcentreerd bezig met mijn stem. Ik heb bijna een huwelijksrelatie met mijn stem, want ik houd van mijn kunstvorm en vind dat ik voorzichtig en respectvol met die stem moet omgaan. Je moet wijs zijn, want de verantwoordelijkheid rust geheel op jouw schouders. Tegelijk leer ik nu om het leven meer te leven en tijd te nemen voor andere zaken.”

“Ik heb in onze Lola in Cavalleria rusticana, Rihab Chaieb, een soul sister gevonden en zij moedigt me vaak aan om ergens mee naartoe te gaan. Dat is echt nieuw voor me. Het gaat er uiteindelijk om een balans te vinden. Maar ja, hoe vind je die? Dat is een heel mentaal proces.”

“Ik zou hem op dat punt gedumpt hebben”

Nedda, de vrouwelijke hoofdpersoon in Leoncavallo’s verismo-opera Pagliacci, is een vrouw waar Pérez veel in herkent. Nedda is getrouwd met Canio en beiden zijn lid van een rondreizende theatergroep. Hun huwelijk is niet goed en Nedda is een relatie begonnen met Silvio, een jonge boer.

In hun beroemde duet vraagt Silvio aan Nedda om haar theatergroep achter te laten en met hem te vluchten. Zij antwoordt dat dat haar leven zou ruïneren en dat het lot hen gescheiden houdt. Silvio reageert vervolgens door te zeggen dat ze niet echt van hem houdt. “Ik zou hem op dat punt gedumpt hebben, want het is erg manipulatief”, zegt Pérez. “Nedda reageert direct dat ze wél van hem houdt en stemt er uiteindelijk mee in te vluchten.”

De worsteling van Nedda resoneert sterk bij Pérez. “Als je zo veel reist als ik, vraag je je op een gegeven moment af: waar is mijn persoonlijke leven? Hoe kan ik een relatie onderhouden als ik altijd op reis ben? Ik houd van het theaterleven. Ik heb deze weg gekozen en kan zeker niet klagen. Maar het kan gebeuren dat ik op een gegeven moment iets anders wil. Ik vind het fijn om daarover na te denken.” Lachend voegt ze toe: “Dat doen vrouwen.”

Met Nedda loopt het niet goed af. “Ze kan geen echt geluk vinden. In haar ‘vogellied’ doet ze me denken aan Carmen. Beiden worden met de dood bedreigd en beiden hebben een soort houding van: laat het dan maar gebeuren.”

Dat Pérez zo intensief met het karakter van Nedda bezig is, is een gevolg van haar werkwijze. “Als ik een rol vertolk, zie ik alles door de ogen van dat karakter. Mij vallen allerlei dingen uit het verhaal of de situatie van die persoon op, zelfs in mijn eigen leven. Je kunt het vergelijken met als je je been geblesseerd hebt en met een beugel rondloopt. Opeens krijg je meer aandacht voor andere mensen die moeilijkheden hebben met hun mobiliteit; je voelt je op een andere manier met hen verbonden. Of neem iets simpels als het aantrekken van een rode jurk: op straat vallen je opeens anderen op die rood dragen. Je begrip verandert en je perspectief verbreedt.”

Nedda, en Pagliacci in het algemeen, heeft wel meer te zeggen over ons leven anno 2019, vindt Pérez. De opera gaat over de verhouding tussen mannen en vrouwen, en over grensoverschrijdend gedrag. “Ik las een onderzoek dat stelde dat mannen ten diepste bang zijn om alleen gelaten te worden en vrouwen ten diepste bang zijn om omgebracht te worden. In Pagliacci tref je beide aan…”

“Ik stond te springen om met hem samen te werken”

Pérez heeft de rol van Nedda niet eerder gezongen. Er waren veel redenen om het engagement aan te nemen. Sir Mark Elder was de belangrijkste. Ze hadden samen Falstaff gedaan in Glyndebourne en Pérez wilde graag met hem deze stap in het verismo zetten. Elder moest echter afzeggen en nu werkt Pérez met toekomstig DNO-chef Lorenzo Viotti. “Hij is een grote verrassing”, vertelt ze. “Hij houdt van flow en frasering in de muziek. Hij heeft zeker het vuur voor Pagliacci, maar het klinkt ook soepel en elegant. Er is balans.”

Een andere belangrijke reden voor Pérez om ja te zeggen was regisseur Robert Carsen. “Ik stond te springen om met hem samen te werken! Hij is één van die regisseurs die nooit ver afwijkt van muziek en tekst, hoewel zijn producties vaak modern zijn. Hij is een acteur – dat wilde ik graag – en gaat uit van onze persoonlijkheden. Vaak krijg je gebaren toegewezen die niet echt lekker in jouw lichaam zitten. Niet bij hem. Hij is één van de beste regisseurs.”

Ook over de cast is Pérez lyrisch. “Er wordt in de operawereld veel over sterren gepraat, en dat is prima, maar het gaat uiteindelijk om het team. Ik wil graag schitteren, maar met het hele team.”

De rol van Canio wordt gezongen door Brandon Jovanovich, die net als Pérez in de buurt van Chicago woont. “Hij is een heel heroïsche zanger, die veel Wagner en dramatisch repertoire zingt. Italiaanse rollen doet hij minder vaak, maar het temperament van deze rol komt er helemaal uit. Op een gegeven moment duw ik met moeite een tafel weg, die toch zeker zo’n 25 kilo weegt. Hij schuift dat ding vervolgens met het grootste gemak aan de kant. Die fysieke uitstraling is echt angstaanjagend. Hij is bijna als de Joker in Batman. Terwijl het in werkelijkheid zo’n vriendelijke man is!”

Nedda is vocaal zwaarder dan de meeste rollen die Pérez tot nu toe zong. “Mijn stem groeit. Ik wil niet zeggen dat het eenvoudig is, maar ik voel wel een zeker gemak in deze partij”, zegt de sopraan. “Ik kan het zingen en ik kan ermee spelen.”

Vanaf 5 september speelt Pérez ermee op het toneel van Nationale Opera & Ballet. Er zijn tot en met 28 september acht voorstellingen. Zie voor meer informatie de website van De Nationale Opera. Zie ook de persoonlijke website van Ailyn Pérez.